یلدا؛ شب تولد خورشید و رحمت ایزدی
ایرانیان از قدیم، با برگزاری جشن‌های باستانی متنوع دور هم جمع می‌شدند تا ضمن دید و بازدید، جویای حال یکدیگر باشند و این همان چیزی است که در روزگار ما گم شده است. متاسفانه زندگی ماشینی و غربی همه مسائل را از ما گرفته است.
ایلنا: یک تاریخ‌شناس گفت: یلدا یک کلمه سوریانی است که در ایران باستان به معنای تولد خورشید است و معتقد بودن از شب یلدا یک جو، یک جو از شب به روز اضافه می‌شود و همین روشنایی را یک امید می‌خواندند و در دین زردشت نور و روشنایی حرمت ویژه‌ای دارد و نشان رحمت ایزد یکتا خوانده می‌شود.
نصرالله حدادی در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایلنا با بیان اینکه ایران باستان قبل از ورود دین اسلام جشن‌ها و مراسم‌های ملی فراوانی داشت، گفت: این جشن‌ها تجلی ویژه‌ای بودند برای اینکه به درگاه ایزد یکتا شکر نعمت کنند، جشن‌های نوروز، مهرگان، تیرگان و یلدا نمونه‌هایی از جشن‌های باستانی ایران هستند.
این کار‌شناس در رابطه با اهمیت آغاز زمستان در سنت ایران، اظهار کرد: در گذشته با آغاز فصل زمستان به علت نبود امکانات کافی نگهداری مواد غذایی به ویژه میوه ممکن نبود و می‌توان گفت پس از شب یلدا میوه به صورت متنوع و تازه یافت نمی‌شد و در نهایت میوه‌ها را تا پایان پاییز می‌توانستند نگهداری کنند، البته ایرانیان از گذشته‌های دور، هنر نگهداری مواد غذایی، مثل مربا درست کردن، شور کردن، ترش کردن، خشک کردن و غیره را داشتند.
وی ادامه داد: میوه‌های زمستانی ایرانی تقریبا محدود به پنج تا شش مورد همچون هویج، چغندر، زردک و شلغم بود، لذا ایرانیان قدیم سعی می‌کردند با استفاده از میوه‌های باقی مانده و ضمن توجه به رنگ آن‌ها همچون هندوانه و انار شب یلدا را سپری کنند و در مقابل شرایط سخت زمستان به نوعی خودشان را با جشن یلدا دلداری می‌دادند.
حدادی اظهار داشت: ایرانیان از قدیم، با برگزاری جشن‌های باستانی متنوع دور هم جمع می‌شدند تا ضمن دید و بازدید، جویای حال یکدیگر باشند و این همان چیزی است که در روزگار ما گم شده است. متاسفانه زندگی ماشینی و غربی همه مسائل را از ما گرفته است.
این تهران‌شناس در رابطه فلسفه اهمیت شب یلدا نیز گفت: یلدا یک کلمه سوریانی است و به عبارتی مسیحیت معتقد است در این شب متولد شده است که البته خیلی از مسیحیان معتقد هستند که مسیح در شب ژانویه متولد شده است ولی در ایران باستان یلدا به معنای تولد خورشید است و به همین دلیل کشاورزان ایرانی از ابتدای دی ماه زمین‌های زراعی خود را جهت کاشت محصولات آماده می‌کردند و شخم می‌زدند.
حدادی یلدا را آماده باش مردم برای سختی زمستان دانست و افزود: ماههای آذر، دی و بهمن ماههای سرد و سخت محسوب می‌شدند و ایرانیان باستان سعی می‌کردند با این جشن به خودشان تسلی دهند و با فرا رسیدن نوروز در سراسر ایران جشن نوروز را به نشان شکر نعمت و شادی برپا می‌کردند. به عنوان مثال در مازندران اتمام زمستان را با برپا کردن مراسم‌هایی نظیر "عروس گولٍی" و "پیر بابو" جشن می‌گرفتند.
وی ادامه داد: زمستان چرخه اقتصاد، کشاورزی و همچنین سلامتی مردم را به خطر می‌انداخت لذا مردم پایان زمستان را مبارک می‌دانستند و در آغاز این فصل نیز با خوردن میوه و مواد غذایی متنوع اعتقاد داشتند که در برابر سختی سرما مقاوم می‌شوند بنابراین در شب یلدا به خوردن چهل ماده غذایی می‌پرداختند و به عنوان مثال در یک غذا از ده‌ها نوع سبزی استفاده می‌کردند.
این تاریخ‌شناس در رابطه با قدمت شب یلدا، تاکید کرد: جشن شب یلدا به منظور بزرگداشت زایش خورشید است و این جشن از زمان میترائیسم در ایران بوده است و ایرانیان باستان مبدع این جشن بوده‌اند.
وی ادامه داد: ایرانیان باستان معتقد هستند که در شب یلدا خورشید زایش جدیدی پیدا می‌کند و از شب یک جو، یک جو به روز اضافه می‌شود و همین روشنایی را یک امید می‌خواندند که در آیین زردشت نیز تاریکی را نماد اهریمن و روشنایی را نماد پاکی و رحمت خداوند می‌دانستند.
حدادی در رابطه با جشن‌های باستانی ایرانی تاکید کرد: این جشن‌ها به خود ایرانیان تعلق داشته است و اعیادی همچون نوروز، یلدا و مهرگان در دنیا نظیری ندارند این در حالی است که با توجه به گستردگی مرز ایران در طول تاریخ این جشن‌ها در برخی از کشورهای دنیا به ویژه پارسی زبانان رواج پیدا کرده است.
این تهران‌شناس ادامه داد: با گذر زمان در این مراسم‌ها تغییرات کمی به وجود آمد به عنوان مثال خوردن کامل انار را یک فریضه بهشتی می‌دانند که فلسفه این حرف بر پایه شکر نعمت چیده شده است و در دین اسلام نیز تاکید زیادی بر شکر و پرهیز از کفران نعمت شده است.
وی در رابطه با علت فراوانی اعیاد باستانی ایران، تاکید کرد: تمامی جشن‌های باستانی ما بهانه‌ای برای دیدار آشنایان بوده است و بر روابط صمیمانه چهره به چهره ایرانیان اشاره داشته است تا مردم یکدیگر را فراموش نکنند و به هم نوعان خود عشق بورزند و اهمیت شب یلدا وقتی بارز می‌شود که بدانیم مردم در شب یلدا به یکدیگر عیدی می‌دادند.
حدادی گفت: همچنین بسیاری از اعیاد ما به معنای شکرگزاری ایزد یکتا بوده است که جشن گندم در اواخر بهار به نشان فصل برداشت گندم و جشن مهرگان به نشان آغاز فصل بارش نمونه‌های بارزی در این زمینه هستند و اعیاد باستانی ایران در جهت ارج نهادن به طبیعت بوده است در حالی که در بسیاری از اعیاد سایر کشور‌ها به کشتار حیوانات می‌پردازند در حالی که آیین ایرانی تاکید زیادی بر احترام به طبیعت دارد.
