معاون فرهنگی و تبلیغی حوزه‌های علمیه خواهران:
دلیل گرایش به روابط آزاد و آسان، کاهش تعهد‌پذیری در جوانان است/ "ازدواج سپید" در آخر، دامن‌گیر دختران می‌شود/ انتقاد از عدم اجرای قوانین حمایت از فرزندآوری
معاون فرهنگی تبلیغی حوزه‌های علمیه خواهران با انتقاد از عدم اجرای قوانین حمایت از فرزندآوری گفت: در مواردی که پنجره جمعیتی ما به مرز خطر رسیده است، دولت باید کارگروه ویژه‌ای برای این موضوع تعریف کند.
«معصومه ظهیری» معاون فرهنگی تبلیغی حوزه‌های علمیه خواهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا با اشاره به مقدمه‌ای درباره ازدواج گفت: جهان‌بینی، نگاه و اهداف ازدواج نباید تغییر کند، چراکه زوجیت، نکاح و ازدواج در فطرت و طبیعت انسان نهادینه شده است و رابطه بین تکوین و تشریع است. به طور مثال مدل تکوین ما این است که نیاز به اکسیژن و تنفس داریم و در بیرون برای ما اکسیژن فراهم شده است و به محض به دنیا آمدن هر انسان هوا برای نفس کشیدن او وجود دارد. بنابراین تناسب بین تکوین و تشریع این اقتضا را دارد که در فطرت و طبیعت ما میل به ازدواج و همچنین میل به فرزندآوری وجود دارد و قوانین و راهکارها باید تسهیل‌گری در این زمینه داشته باشند.
وی ادامه داد: هیچ قانونی باید و نباید ازدواج یا فرزندآوری را برای ما ایجاد یا نفی نمی‌کند، بلکه قوانین این امور را تسهیل و یا منضبط می‌کنند. به طور مثال ثبت ازدواج در دفاتر ثبت ربطی به اصل ازدواج ندارد، بلکه ثبت ازدواج منضبط کردن و قانون‌مند کردن رابطه زوجیت و ازدواج است. در تمام ادیان آسمانی قوانین مربوط به ازدواج و نکاح وجود دارد و هر زن و مردی می‌توانند براساس آنچه که به آن پایبند هستند، ازدواج کنند، به طور مثال دو نفر می‌توانند در یک روستای دورافتاده براساس نیاز خود و مقید به قوانین شرعی و یا هر دینی که پایبند به آن است، ازدواج کنند و در هیچ جایی هم این ازدواج را ثبت نکنند و این ازدواج هم مقبول و هم تعهدآور است.
معاون فرهنگی تبلیغی حوزه‌های علمیه خواهران با بیان اینکه میل به ازدواج در وجود همه انسان‌ها است و اگر کسی به ازدواج بی‌میل است به دلیل عوامل و عوارض است، خاطرنشان کرد: فرهنگ ازدواج از دیگر موضوعات مهم در امر ازدواج است. در بررسی افرادی که ازدواج دیر هنگام داشته و یا اصلا قصد ازدواج ندارند، مشخص شده، همیشه مسئله اقتصادی و اشتغال مسئله اصلی آنها نیست، در حالی که به طور معمول ما این دو موضوع را عامل اصلی عدم ازدواج می‌دانیم، در حال حاضر افراد مرفه به دلیل عدم فرهنگ صحیح میل و رغبت نسبت به تشکیل خانواده یا دیر هنگام ازدواج می‌کنند و خانه برای آنها به معنی خوابگاه است نه آسایشگاه و یا به دلیل اینکه تعهد‌پذیری و مسئولیت‌پذیری کمی دارند، ازدواج نمی‌کنند.
"بیکاری و مسکن" موانع پیش‌روی ازدواج
او افزود: در حال حاضر درصد تعهد‌پذیری و مسئولیت‌پذیری در بین افراد کاهش پیدا کرده و گرایش به روابط آزاد و آسان وجود دارد. الحمدالله هنوز به دلیل نگاه‌های دینی و تقیدات فرهنگ ایرانی که خانواده‌پذیر هستیم، درصد آن فراوانی زیادی در جامعه ما ندارد. یعنی از دورترین مناطق در کشور تا در مرکز شهرها درصد میل به ازدواج و تشکیل خانواده سالم و مسئولیت‌پذیر خوب و مناسب است. البته شاهد رشد منفی پشت‌پا زدن به ازدواج مسئولیت‌پذیر و فرزندآوری مسئولیت‌پذیرانه هستیم.
ظهیری ادامه داد: یکی از دلایل این اتفاق موانع پیش‌روی ازدواج است. این موانع شامل موضوعاتی از جمله اشتغال، مسائل اقتصادی، مسکن و ... است. در حقیقت یکی از موانع ازدواج سبک جدید زندگی است؛ یعنی خانواده‌ها میل به تشکیل خانواده هسته‌ای با امکانات حداکثری دارند. اگر به لیست جهیزیه‌هایی که این روزها به دخترخانم‌ها داده می‌شود نگاه کنید می‌بینید که از شیرمرغ تا جان آدمیزاد را طلب می‌کنند، درحالی که اگر به یک یا دو دهه قبل باز گردیم می‌بینیم که تشکیل خانه با امکانات رفاهی و ضروری به صورت پلکانی بالا می‌رفت، یعنی شکل‌گیری خانه با امکانات ضروری بوده است.
تامین تجملات یک مانع بزرگ برای تشکیل خانواده است
وی ادامه داد: بعد از امکانات ضروری تامین امکانات رفاهی بود که به مرور در زندگی تامین می‌شد، به طور مثال در ابتدا زندگی خود را با ماشین لباس‌شویی معمولی شروع می‌کردند و بعد از چند سال ماشین‌لباس‌شویی تمام اتوماتیک تهیه می‌کردند در مرحله سوم امکانات تجملی بود، یعنی وسایل مارک‌دار تهیه و استفاده می‌کردند. بنابراین نگاه و انتخاب سبک زندگی به سرعت تحت تاثیر جریانات لیبرالی و نئولیبرالی و جریانات برگرفته از تفکر غیردینی شده است، چراکه در جریان دینی در امور زندگی به ضروریات و رفاهیات پرداخته و تجملات را ممنوع کرده است. متاسفانه در حال حاضر تجملات جای رفاهیات را گرفته است و تامین تجملات یک مانع بزرگ برای تشکیل خانواده شده است.
معاون فرهنگی تبلیغی حوزه‌های علمیه خواهران در ایام کرونا تعداد زیادی ازدواج با جمع خلوت خانواده برگزار شد، تصریح کرد: اما در ازدواج موانعی نیز وجود دارد که واقعا مانع از تشکیل خانواده می‌شوند و باید برای آنها تسهیل‌گری انجام شود به طور مثال افزایش وام‌های بانکی، کمک و مساعدت خانواده‌ها، انتخاب هدایا از وسایل و لوازم ضروری زندگی توسط خانواده می‌تواند راهگشا باشد، امروز هیچ کسی قبول نمی‌کند که برخی از لوازم ضروری زندگی از طرف اقوام و فامیل به آنها هدیه داده شود و این موضوع را کسر شأن می‌دانند و برای خود شئون کاذب ایجاد می‌کنند.
ازدواج اجباری و با اکراه ممنوع است
ظهیری با بیان اینکه ازدواج اجباری و با اکراه ممنوع است، خاطرنشان کرد: بنابراین باید بدانیم که برای ازدواج دو نوع موانع وجود دارد یکی موانع واقعی ازدواج و عدم مساعدت دولت‌هاست و دیگری موانع کاذب شامل ایجاد شئون کاذب، تجملات، زیاده‌طلبی‌ها و ... است. انسان دارای یک شأن است یعنی باید با همسری که انتخاب می‌کند هم کفو بوده و از نظر فرهنگ، تحصیلات، آداب و رسوم همخوان باشند و یا یکدیگر را قبول داشته باشند، اما برخی افراد دارای شئون کاذب هستند و اگر به طور مثال در یک سالن مطرح و با انواع خوراکی‌ها عروسی برگزار نکنند، این موضوع را خلاف شأن خود می‌دانند، یا اگر برخی از وسایل ضروری زندگی توسط اقوام به عنوان هدیه به عروس و داماد داده شود را هم خلاف و کسر شأن خود می‌دانند.
وی تصریح کرد: در کجای دین، عرف، اخلاق و قانون آمده است که پدر و مادری خود را به تکلف و سختی بیاندازند تا یک عروس و داماد از شیرمرغ تا جان آدمیزاد در خانه داشته باشند. البته باید توجه داشته باشیم که ما نمی‌گوییم که خوب زندگی کردن و استفاده از وسایل و امکانات خوب حق عروس و داماد نیست، ما کمونیست نیستیم که بگوییم همه باید از یک نوع وسایل استفاده کنند و زندگی یکسان داشته باشند، بلکه می‌گوییم هرکسی به تناسب توان و تلاش خود می‌تواند زندگی مناسبی داشته باشد، اما اینکه در ابتدای زندگی تهیه این لوازم را به عنوان یک مانع بزرگ در نظر بگیرند، همان شئون، باورها، ارزش‌ها و اعتقادات کاذب است.
امروزه "اراده پدر و مادرها" جزئی از موانع ازدواج شده است
وی با بیان اینکه بخش عمده‌ای از مهارت‌های قبل از ازدواج" فرهنگی" است، ادامه داد: باید فرهنگ ورود به زندگی و مهارت‌های زندگی به زوجین آموزش داده شود. ورود به زندگی به اراده زوجین است نه پدر و مادر. متاسفانه در حال حاضر اراده پدر و مادرها جزئی از موانع ازدواج شده است. یعنی پدر می‌گوید دختر من یا پسر من باید اینگونه باشد. اینکه شاهد ازدواج سفید در بین برخی افراد هستیم، در حالی که هیچ‌کدام از این موانع در زندگی‌شان وجود ندارد، بخشی از آن به این دلیل است که معتقدم ازدواج سفید به نوعی نه گفتن به پدر و مادر است، اما هیچ پدر و مادری تمایل ندارد که فرزندش ازدواج سفید داشته باشد و اگر پدر و مادرها کمی واقع‌بین شوند، شاید ما مبتلا به این آفت‌ها نباشیم. این آفت‌ها نیز در آخر دامن‌گیر خانواده و به ویژه دختران می‌شود. آسیب دختران در ازدواج سفید، زیادتر است. بنابراین باید اقدامات و تسهیلات مناسب در همه زمینه‌ها برای انجام یک ازدواج آسان، معقول و ارادی ایجاد و در این زمینه فرهنگ‌سازی شود.
معاون فرهنگی تبلیغی حوزه‌های علمیه خواهران در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره میل به فرزندآوری درباره اقدام وزارت‌بهداشت در خصوص محدود و ممنوعیت توزیع رایگان اقلام جلوگیری از بارداری گفت: توزیع رایگان اقلام جلوگیری به افرادی که توان فرزندآوری ندارند، مبتلا به بیماری هستند یا تعداد فرزندانشان کفایت می‌کند، محدود شده است، اما این را هم باید گفت، اینکه ما در ابتدای ازدواج این وسایل را در اختیار همه قرار می‌دهیم یک بار فرهنگی منفی دارد و "نه به فرزندآوری" است. تابوی فرزندآوری و فرزندار شدن را باید بشکنیم. خانواده‌ها از فرزندآوری ترس دارند و تصور می‌کنند که اگر بچه‌دار شوند، محدودیت برایشان ایجاد می‌شود و بخشی از این ترس به دلیل همان فرهنگ رفاه‌طلبی و تجمل‌گرایی در ازدواج است که به فرزندآوری سرایت کرده است. امروز شاهد هزینه‌های اضافی برای اتاق بازی کودک و تهیه وسایل غیرضروری برای نوزاد هستیم.
قوانین مربوط به ایجاد تسهیلات برای فرزندآوری اجرا نمی‌شود
ظهیری با اشاره به ایجاد تسهیلات عمومی برای فرزندآوری گفت: ایجاد تسهیلات عمومی برای فرزندآوری در قوانین تصویب شده است، اما اجرایی نمی‌شود. ما قوانین بسیاری در این زمینه داریم، اما زمینه‌های اجرا و نظارت کم است، اگر همین قوانین که تصویب شده است، اجرایی شود بسیاری از مشکلات برطرف می‌شود.
وی ادامه داد: یکی دیگر از موضوعاتی که وجود دارد، فرهنگ عدم باور زنانی است که دارای فرزند هستند. اگر خانمی برای کار به بخش خصوصی مراجعه کند به محض اینکه اعلام کند، متاهل است کارفرما او را رد می‌کند، چراکه معتقد است؛ زن متاهل بعد از مدتی بچه‌دار می‌شود و باید به مرخصی زایمان برود و به همین دلیل از دادن شغل به این خانم امتناع می‌ورزد.
معاون فرهنگی تبلیغی حوزه‌های علمیه خواهران تاکید کرد: البته باید به این نکته توجه داشت که در مواردی که پنجره جمعیتی ما به مرز خطر رسیده است، باید دولت‌ها کارگروه ویژه برای این موضوع تعریف کنند. بنابراین مهمترین موضوعات در میل به فرزندآوری اجرای قوانین فرزندآوری است. همچنین به دلیل شرایط ویژه که در حال حاضر با آن مواجه هستیم باید تسهیلات ویژه‌ای برای ترغیب به فرزندآوری در خانواده‌ها ایجاد کنیم. یعنی پاداش در نظر بگیریم نه اینکه بگوییم اگر فرزند سوم به دنیا آمد، یارانه خانواده را قطع می‌کنیم.
باید حق ویژه‌ای به خانواده‌هایی که فرزند می‌آورند، داده شود
وی ادامه داد: در حال حاضر نیز باید زمینه ترغیب ایجاد کنیم و حق ویژه برای خانواده‌هایی که فرزند می‌آورند، داده شود مانند همان سیاستی که برای بازگشت به روستاها در نظر گرفته شد. به طور مثال دریافت وام ویژه مسکن و خودرو، امکان استفاده ویژه از اماکن تفریحی و ورزشی برای آنها در نظر گرفته شود و معتقدم باید به خانواده‌ای که دارای چند فرزند است و در خانه کوچک زندگی می‌کند، تسهیلات تفریحی و ورزشی از سوی شهرداری‌ها و دیگر سازمانها داده شود، البته این تسهیلات باید در بین تمام سازمانها و نهادها تقسیم شود تا به یک نهاد و سازمان نیز بار اضافی ایجاد نشود.
ظهیری گفت: ازدیاد جمعیت در جامعه ما نیاز به یک برنامه فراگیر و همگانی دارد و همچنین نیازمند عزم ملی است و باید برای آن هم اقدامات فرهنگی و اقتصادی انجام داد و هم تسهیلات و اشتغال ایجاد کرد. اگر این راهکارها را به درستی انجام دهیم به نتایج خوبی می‌رسیم.
