تشریح معادل واژگان اپیدمیولوژی و اپیدمیولوژیست

به گزارش ایلنا،  متن این نامه که به امضای دکتر کورش هلاکوئی نائینی نایب رییس و دبیر هیات مدیره انجمن علمی اپیدمیولوژیست های ایران رسیده به شرح زیر است:
احتراما در تاریخ 1399/02/28 جناب آقای حداد عادل، رییس محترم فرهنگستان زبان و ادب پارسی، نامه ای خطاب به دکتر روحانی رییس محترم جمهور، در مورد "کاربرد معادل فراسی لغات بیگانه در حوزه سلامت" ارسال نموده و در پیوست آن نیز هم 30 مورد را خاطرنشان کرده اند.
بدین وسیله انجمن علمی اپیدمیولوژیست های ایران، لازم می داند تا ضمن تشکر از بذل توجه عزیزان مسئول در فرهنگستان زبان و ادب پارسی، نکته ی مهمی را در خصوص واژگان اپیدمیولوژی و اپیدمیولوژیست معروض دارد.
واژه اپیدمیولوژی که از ریشه لاتین گرفته شده و به صورت تحت اللفظی "آن چه در میان مردم می گذرد" ترجمه شده، در مراجع علمی معتبر و مورد وثوق متخصصان امر در دنیا، برای آن معنایی بسیار جامع تر و مبسوط تر از این چند کلمه به شرح زیر در نظر گرفته شده است: 

EPIDEMIOLOGY: The study of the occurrence and distribution of health-related events, states, and processes in specified populations, including the study of the determinants influencing such processes, and the application of this knowledge to control relevant health problems.
Study includes surveillance, observation, screening, hypothesis testing, analytic research, experiments, and prediction. Distribution refers to analysis by time, place (or space), and population (i.e., classes or subgroups of persons affected in an organization, population, or society, or at regional and global scales). Determinants are the geophysical, biological, behavioral, social, cultural, economic, and political factors that influence health. Health-related events, states, and processes include outbreaks, diseases, disorders, causes of death, behaviors, environmental and socioeconomic processes, effects of preventive programs, and use of health and social services. Specified populations are those with common contexts and identifiable characteristics. Application to control… makes explicit the aim of epidemiology – to promote, protect, and restore health, and to advance scientific knowledge.

بنا بر اعلام وبدا، بنابراین حتی در زبان انگلیسی هم معنا و حیطه عملکرد این علم و رشته، بسیار فراتر از صرفا بررسی همه گیری است، هر چند که این موضوع هم یکی از اجزای مهم و بررسی آن از وظایف متخصصان این رشته است.
شایان ذکر است که هر دو واژه همه گیر شناسی و اپیدمیولوژی مصوب فرهنگستان هستند و مصرف کننده می تواند بنا بر نظر خود یکی را انتخاب کند. به علاوه، این موضوع مسبوق به سابقه بوده و رییس انجمن علمی اپیدمیولوژیست های ایران، جناب آقای دکتر ندیم(پدر اپیدمیولوژی ایران)، سالها پیش با ارائه ی همین دلایل متقن، نام " انجمن اپیدمیولوژیست های ایران" را مصوب و ثبت نموده اند.
نکته مهم بعدی در مورد واژگان Endemic، Epidemic و Pandemic است که در زبان فارسی تغییر آوایی پیدا کرده و به ترتیب به صورت آندمی، اپیدمی و پاندمی بیان می شوند، در حالیکه معادل دقیق انگلیسی ندارند. بنابراین ضمن اینکه درخواست می شود در جداول ارسالی این موارد اصلاح شوند، لطفا تفاوت ذکر شده بین پاندمی و پاندمیک هم اصلاح گردد و هر دو یک واژه در نظر گرفته شود.
از طرف دیگر در این فهرست به مواردی اشاره شده که به کرات در منابع رسمی دیگر(مانند وب سایت ریاست جمهوری یا صدا و سیما) مورد استفاده بوده و اعتراضی به آنها نیست؛ کلماتی مانند سناریو(سناریوسازی های سیاسی و دروغ پردازی...)، سیستم(سیستم بانکی کشور) و کمیته(کمیته امداد امام خمینی)...
همچنین چند مورد اشکال دیگر نیز در این فهرست دیده می شود(مانند اختلاف قائل شدن بین پنومونی و پنومونیا که در واقع دومی واژه ی درست است)، که در صورت صلاحدید حضرت عالی، بهتر است از متخصصان مربوطه استعلام صورت گیرد.
لذا با توجه به موارد فوق، خواهشمندیم در این خصوص عنایت فرموده و دستور به اقدامات لازم صادر فرمایید. به خصوص در مورد واژه ی اپیدمیولوژی که مستقیما مرتبط با حیطه ی عملکرد این انجمن می باشد.
دکتر کورش هلاکوئی نائینی
نایب رییس و دبیر هیات مدیره انجمن علمی اپیدمیولوژیست های ایران