«سواحل مکران» تنها ناحیه شناخته شده برای تولید سونامی در ایران است/ لزوم توجه به خطرات سونامی در توسعه منطقه ساحلی مکران

«علی مرادی» رییس مرکز لرزه‌نگاری کشوری موسسه ژِئوفیزیک دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره وقوع سونامی در آب‌های سواحل جنوب و شمال کشور گفت: سونامی به امواج پی در پی گفته می‌شود که در اثر جابجایی حجم زیادی آب در اقیانوس‌ها و دریاها بوجود آمده و می‌تواند آسیب‌های جدی بوجود آورد.

وی ادامه داد: اغلب چشمه‌های سونامی در مناطقی هستند که محل برخورد صفحات زمین‌ساختی هستند و به زون‌های فرورانش معروفند، اما در حالت کلی هر چشمه‌ای در دریا که بتواند به یکباره به طور مثال با ایجاد تغییرات ارتفاعی در کف دریا حجم زیادی آب جابجا کند، پیرو آن سونامی هم تولید می‌شود. حال اینکه این سونامی چه قدر برای سکونتگاه‌های بشری و سایت‌های اقتصادی  خطرناک است به عوامل مختلفی چون دوری و نزدیکی به چشمه سونامی، بزرگای چشمه و شیب سواحل بستگی دارد.

رییس مرکز لرزه‌نگاری کشوری موسسه ژِئوفیزیک دانشگاه تهران درباره مناطقی در ایران که احتمال وقوع سونامی در آن‌ها وجود دارد، توضیح داد: در ایران زونی که شناخته شده برای تولید سونامی است، ناحیه مکران در سواحل دریای عمان است. مکران بخش‌های جنوب شرقی ایران و جنوب پاکستان را شامل می‌شود. آخرین سونامی ناشی از این چشمه لرزه‌ای به ۷۵ سال پیش باز می‌گردد که پیرو رخداد زمین لرزه در سال ۱۹۴۵ میلادی با بزرگای ۸.۱ بوجود آمد و آسیب‌های جدی به خصوص به بخش‌های ساحلی پاکستان وارد کرد، اما در مناطقی مانند جزیره قشم و جنوب استان هرمزگان در خلیج فارس، ویژگی‌های لازم برای تولید سونامی در پی وقوع زلزله‌های اخیر وجود ندارد.

مرادی با اشاره به وقوع زمین‌لرزه‌ای با بزرگای ۵.۸ در بندر لافت در روز گذشته خاطرنشان کرد: در آذر ماه ۱۳۸۴ نیز در همین منطقه زمین‌لرزه‌هایی به بزرگاهای ۶ و ۵.۵ داشته‌ایم. تجربه همین زمین‌لرزه‌ها نشان می‌دهد، زلزله‌هایی با این ابعاد و در این محل نمی‌توانند سونامی ایجاد کنند.

وی درباره وقوع سونامی در دریای خزر نیز تصریح کرد: در سواحل دریای خزر مدل‌سازی‌هایی انجام شده است که در برخی از آن‌ها احتمال سونامی دیده می‌شود. زمین‌لرزه‌هایی در این منطقه اتفاق افتاده است که امواجی را در سواحل ایجاد کرده است، البته از دیدگاه بسیاری از کارشناسان نمی‌توان آن را سونامی اطلاق کرد. باید توجه کرد که احتمال رخداد زمین لرزه‌ایی که بتواند در کف دریا، پله قابل توجه (تغییرات ارتفاعی) ایجاد کنند، چه قدر است و در هر محل احتمال ایجاد سونامی خطرآفرین برای سواحل تا چه میزان است.

رییس مرکز لرزه‌نگاری کشوری موسسه ژِئوفیزیک دانشگاه تهران یادآور شد: همانطور که در بالا اشاره شد، منطقه مکران در دریای عمان چشمه شناخته شده سونامی است که باید توسعه سواحل مکران با در نظر گرفتن خطرات این پدیده صورت بگیرد.