بلاتکلیفی نهاد طرح های توسعه شهری، 6 ماه پس از احیاء

رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران در نشست "راهبرد تردید آمیز در روش تهیه طرح های توسعه تهران؛آیا تحولی رخ داده است؟" که با موضوع بررسی اقدامات انجام شده پس از احیاء نهاد پایش و راهبری طرح های توسعه شهری برگزار شد، اظهار داشت: این نشست باید با حضور نمایندگان هر سه ضلع نهاد یعنی شهرداری تهران، شورای شهر و شورای عالی شهرسازی ومعماری و همچنین ریاست نهاد برگزار می شد تا همگی در این خصوص پاسخگو باشند. واقعیت اینست که علی رغم سپری شدن چندین ماه از تشکیل نهاد و با توجه به اینکه تمام صاحبنظران و متولیان تشکیل دهنده نهاد مدعی بودند که ماموریت های قابل توجهی در این حوزه وجود دارد، هنوز اتفاق خاصی در نهاد نیفتاده است در حالیکه با توجه به تعطیلی طولانی مدت آن، باید فعالیت خود را در اسرع وقت محکم تر و مبتنی بر استراتژی روشن آغاز می کرد.

 وی ادامه داد: متاسفانه در خصوص محل استقرار نهاد نیز ما یک بازه زمانی طولانی را از دست دادیم چراکه رویکرد فرد منتخب به عنوان رییس نهاد، یک رویکرد تعاملی از جنس محتاطانه بود، نهایتا پس از تذکرات متعددی که ما دادیم اخیرا بخشی از ساختمانی به ایشان تحویل داده شده آن هم نه در محل اصلی و به عنوان نهاد مستقل و اینکه ایشان در این جلسه حضور پیدا نکردند یعنی هنوز نتوانسته اند کاری را پیش ببرند.

رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران تصریح کرد: البته تاکنون جلساتی با فاصله به منظور بررسی برنامه پیشنهادی رییس نهاد و معرفی شورای  تخصصی نهاد برگزار و تصمیماتی اتخاذ شده است اما هنوز اقدامی اساسی در راستای تحقق ماموریت های تعیین شده در تفاهم نامه نهاد انجام نشده است. دلیل اصلی هم اینست که اساسا شهرداری تهران و معاونت شهرسازی و معماری آن ایجاد نهاد و حضور ساختارمند شورای شهر و شورای عالی شهرسازی و معماری را در انجام ماموریت های شهرسازی و معماری باور ندارند و این رویکرد در شهرداری نهادینه شده است که مشارکت دادن سایر ساختارهای  مرتبط موجب کاهش اقتدار آن ها می شود.

وی افزود: به طور کلی شهرداری ها و معاونت های شهرسازی و معماری اقتدار خود را در این می دانند که همه تصدی گری ها، تولی گری ها، مطالعات و راهبری ها در اختیار آن ها باشد چرا که  مشارکت دادن دیگران به معنای ورود  دیده بان های شهری، حرفه مندان، صاحبنظران، جامعه مدنی و مردم از قدرت آن ها در تصمیم گیری ها می کاهد و آن ها مجبور به بازگشت به مسیر اصلی وظایف خود می شوند  و هنگامی که به مسیر اصلی خود برگردند، دیگر شهرفروشی، تراکم فروشی های متخلفانه، امضاهای طلایی و رانت و فساد متوقف می شود و بدین ترتیب درآمد آن ها نیز کم می شود.

سالاری در انتقادی از شهردار فعلی تهران گفت: علی رغم اینکه شهردار فعلی تهران، خودش از جامعه شهرسازی و معماری است و از توجه به جامعه مدنی و دیده بان های شهری سخن می گوید و البته یکسری اقدامات ارزشمندی را  در همین راستا آغاز کرده اما هنور تکلیف خود را بین این رویکردها و مشکلاتی که در فرایند اجرا با آن مواجه است و کسانی که بدنبال تدوام رویه های گذشته در اداره شهر هستند و تغییر رویکردها منجر به حذف منافع آن ها می شود، مشخص نکرده و تصمیم استراتژیکی نگرفته است.

عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران و همچنین شهردار تهران برنامه ای برای نهاد پایش و راهبری طرح های توسعه شهری ندارند اظهار داشت: آن ها تحت فشار های کمیسیون شهرسازی و معماری و اعضای شورای شهر و دبیرخانه شورای عالی شهرسازی که پشتیبانی جامعه مدنی و حرفه ای را با خود داشتند، تفاهم نامه احیا مجدد نهاد را پذیرفتند و تکلیف خود آن ها در این حوزه مشخص نیست.

وی تاکید کرد: تشکیل نهاد به مفهوم مشارکت پارلمان محلی به نمایندگی از مردم برای نظارت، شورای عالی شهرسازی و معماری به نمایندگی از حاکمیت و شهرداری تهران و انجام یک تقسیم وظایف است که باید به مفهوم واقعی عملیاتی شود.

سالاری همچنین در انتقاد به رییس نهاد پایش و راهبری طرح های توسعه شهری بیان کرد: ایشان باید از تمامی ظرفیت و ارتباطات خود، برای انجام وظیفه ای که به عهده دارند، استفاده می کرد و اگر بخواهند ملاحظات و رفاقت ها را لحاظ کنند، هم خود آسیب می بینند و هم به نهاد و شهر آسیب می زند و در صورت تداوم این رویکرد و تعطیلی مجدد، دیگر احیاء نهاد امکانپذیر نخواهد بود.

وی ادامه داد: ما در احیاء مجدد نهاد، موضوع تهیه طرح های توسعه شهری را از وظایف آن حذف کردیم تا این نهاد نقش راهبری، سیاستگذاری، هدایت، نظارت، پایش، پاسخگویی و هماهنگی را برای تدوین، تهیه و تصویب طرح های توسعه شهری داشته باشد اما متاسفانه سه ضلع تشکیل دهنده نهاد نقشه راه مشخصی ندارند و ما در تهیه این نقشه راه نیازمند همراهی جامعه مدنی و حرفه ای و صاحبنظران هستیم.

سالاری با اشاره به اینکه در کشور ما مشارکتی کار کردن در مدیریت های شهری و نیز مدیریت کشور متاسفانه نهادینه نشده است، گفت: نهاد پایش و راهبری طرح های توسعه شهری نیز به همین دلیل نمی تواند از ظرفیت جوامع حرفه ای استفاده کند. مدیران ما علی رغم اینکه در شعار و سخنرانی ها از رویکردهای مشارکتی سخن می رانند اما قدرت را در تمرکزگرایی می دانند و به همین دلیل از توزیع اختیارات خود نگران می شوند.

رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران ادامه داد: تا زمانی که  نتوانیم وجود نهاد پایش و راهبری طرح های توسعه شهری و اساسا بازنگری در تهیه، تدوین، تصویب و اجرای طرح های توسعه شهری و عبور از رویکردهای موجود و حرکت به سمت رویکردهای نوین مبتنی بر مشارکت و مساله محوری به دغدغه عمومی تبدیل کنیم و میزان کنشگری را افزایش دهیم به توفیق نخواهیم رسید.

وی با تاکید بر اینکه باید بررسی شود در نبود نهاد چه اتفاقاتی رخ خواهد داد و اکنون چه اتفاقاتی افتاده است، بیان کرد: ما شهرداری تهران را ملزم کردیم گزارشی در خصوص میزان تحقق طرح تفصیلی ارائه دهد و طبق گزارشی که مشاور طرح تفصیلی از سال ۹۱ تا ۹۷ ارائه داده است، ۱۰۸ هزار پرونده بر اساس تفاوت دستور نقشه و پروانه های ساختمانی بررسی شده است که از این تعداد بیش از ۶۲ هزار پرونده یعنی معادل ۷۱ درصد، حداقل در یکی از شاخص های تعیین شده شامل طبقه، سطح اشغال و تراکم، دارای مغایرت هستند و این یک فاجعه است، فاجعه ای که در نبود نهاد رخ داده است. بدین ترتیب باید گفت طرح تفصیلی نه تنها منجر به ساماندهی در شهرسازی نشده بلکه نابسامانی زیادی را به همراه داشته است.

سالاری اضافه کرد: اکنون که بازنگری طرح تفصیلی منطقه ۲۲ انجام شده است و در فرایند نهایی تصویب است، متاسفانه شورای عالی شهرسازی و معماری و شهرداری تهران در فرایند این بازنگری تصمیم دارند تا تمامی تعهدات شهردار وقت منطقه به افراد، سازمان ها و نهادها در خصوص احداث چند هزار واحد را که بر خلاف اصول شهرسازی و معماری و طرح تفصیلی متعهد شده است را  قانونی اعلام کنند، در اینجا سکوت رییس نهاد پایش و راهبری طرح های توسعه شهری عین انفعال است، در حالی که باید به نقد این رویکرد و صدور بیانیه می پرداخت. ریاست نهاد باید بین اعتماد جامعه مدنی، شورای شهر و مردم و رفاقت با شورای عالی شهرسازی و معماری و شهرداری، اعتماد جامعه مدنی و مردم را انتخاب کند. متاسفانه همیشه بیشترین آسیب ها از محل ملاحظات و محافظه کاری ها به شهر و کشور زده شده است در حالیکه باید بدانیم که از دست دادن اعتماد عمومی بیشترین آسیب را به ما می زند و ما به عنوان کمیسیون شهرسازی و معماری در راستای مطالبات جامعه مدنی پیش خواهیم رفت.

وی با تاکید بر لزوم حرکت به سمت انسان محور شدن شهر ها گفت: شورای عالی شهرسازی و معماری کشور در راستای رویکرد انسان محوری، سندی را مبنی بر لزوم تهیه طرح های توسعه شهری مبتنی بر حمل و نقل همگانی تصویب کرده است تا بدین ترتیب معابر را از خودرو ها پس بگیریم و در اختیار شهروندان قرار دهیم اما همانطور که در بازنگری طرح تفصیلی منطقه ۲۲ دیدیم  این رویکرد در حد شعار  و برخی پیشنهادات و ایده های اولیه باقی مانده است و طرح تفصیلی مجدد هم مبتنی بر حمل و نقل همگانی واقعی تهیه نشده است.