افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی آسیب‌های جبران ناپذیری به سطح علمی پزشکان ایران وارد می‌کند

علیرضا سلیمی در گفت‌وگو با ایلنا با طرح این سوال که اساسا چرا باید برای چنین موضوع حساس و نیازمند بحث های جدی و کارشناسی قید دو فوریت در نظر گرفته شود گفت: این مساله ای نیست که ناگهان امروز اتفاق افتاده باشد و اگر نمایندگان محترم در موضوع ظرفیت های رشته های پزشکی، ایرادی می دیدند چرا این چند سال سکوت کردند؟ من چون بسیاری مدعی نیستم که همه نمایندگان با شائبه های انتخاباتی وارد این موضوع شده اند و در حسن نیت اکثریت آنها شکی ندارم. ولی  امیدوارم اکثریت نمایندگان مجلس در صحن، با دو فوریت این طرح مخالفت کنند تا با ارجاع آن به کمسیون تخصصی یعنی بهداشت و درمان، مباحث کارشناسی لازم در این باره انجام شود وقویا معتقدم در شرایط کنونی مساله خام است و نیازمند بررسی های علمی و دقیق تری است.

معاون سازمان نظام پزشکی کشور افزود: شاید امروز خانواده ای که داوطلب کنکور سال آینده در گروه آزمایشی علوم تجربی را دارد از چنین طرحی خوشحال شود و برخی نمایندگان تصور کنند تصویب این طرح سبب رضایت عمومی و ارتقای خدمات درمانی در کشور خواهد شد. اما حقیقت این است که این کار شبیه دادن شیرینی به بیمار دیابتی است که ابتدا خوشحال می شود اما در دراز مدت لطمات جبران ناپذیر به سلامت وی وارد می آورد. یا شبیه شرایط کشاورزانی است که چاه های عمیق تا ۱۷۰ متر حفر کرده اند و کسی با آنها کاری نداشته و امروز همه متوجه شده اند چه بلایی بر سر منابع آب های زیر زمینی کشور آمده است.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با بیان اینکه سازمان نظام پزشکی کشور منکر آن نیست که ارائه خدمات پزشکی در کشور حتما باید بهبود یافته و کمبود ها و نواقص موجود مرتفع شود، خاطرنشان کرد: راهکار چسباندن رفع این کاستی ها به افزایش ظرفیت پزشکی، با این نگاه فوریتی به هیچ وجه کارشناسی شده نیست و مشکلات نظام سلامت باید در لایه های عمیق تری با نگاهی جامع نگر بررسی شود. توزیع نا مناسب پزشک در کشور، نماندن پزشکان در مناطق محروم و موضوع کارآیی پزشکان، افرایش بیرویه مهاجرت های پزشکان و.. باید پیش از افزایش غیر کارشناسی ظرفیت ها، اصلاح شود. همین مسائل باعث شده در برخی نقاط کمبود پزشک وجود داشته باشد اما در برخی مناطق کشور هم با مازاد جدی پزشک  و حتی بیکاری در سطح متخصصان مواجه هستیم.

سلیمی اظهار داشت: متاسفانه به گونه ای مسئله افزایش ظرفیت از سوی گروهی علیرغم فرض حسن نیت  مطرح می شود که گویی امروز پزشک در کشور تربیت نمی شود یا ظرفیت آن، شیب نزولی دارد. در صورتی که نظام آموزشی از ابتدای انقلاب با تمام توان و بسیار بیش از گذشته در حال فعالیت های آموزشی است و تعداد پزشک بیش از ده برابر شده و سالانه هفت هزار پزشک جدید به سیستم اضافه می شود و در کل افزایش میزان پزشکان با وجود خروج برخی از چرخه درمان ازمیزان افزایش جمعیت بیشتر است.

عضو هیات مدیره سازمان نظام پزشکی، افزایش ظرفیت رشته های پزشکی را  نیازمند توسعه زیرساخت ها و شرایط اقتصادی مناسب برای خانواده های  ایرانی دانست و خاطرنشان کرد: برخی  طرفداران این طرح، همان هایی هستند که به طرح تحول نظام سلامت اعتراض داشتند که چرا هزینه در درمان هدر داده شده است و بهتر است نام این طرح، تحول درمان گذاشته شود و نه نظام سلامت! آنان معتقد هستند این پول باید برای پیشگیری، بهداشت و زیرساخت هزینه شود و این نکته درستی است. در همه جای دنیا هم به همین شکل است. حال آنکه افزایش ظرفیت رشته های پزشکی، دقیقا تکرار همین اشتباه و انجام هزینه در بخش درمان است.  

وی با نادرست خواندن در نظر گرفتن فقط یک شاخص آماری برای بررسی تعداد منطقی پذیرش داوطلبان  پزشکی افزود: شاخصی را مرتب پیش می کشند که تعداد پزشک به تعداد جمعیت کشور ، ناکافی است. ما منکر این نیستیم. اما به تنهایی استفاده کردن از شاخص های آماری، مخاطب را گمراه می کند. آمار ابزاری است که باید دریک تحلیل علمی و منطقی بررسی شود و مجموعه آن را باید با هم آنالیز کرد و شکی نیست در تحلیل توانمندی یک سیستم درمانی تعداد صرف پزشکان پارامتر درجه اولی محسوب نمیشود و اینجا به کیفیت توجهی نشده است.تعداد پزشک و فعالان عرصه نظام سلامت، ضریب کارایی دارند که مهم است. پزشکانی که تربیت می کنیم  برخی ۲ یا ۳روز کار می کنند و  برخی از آنها گاهی  شب ها کار نمی کنند. بر عکس همکارانی داریم که شیفت های اضافی کار می کنند و ضریب کارآیی آنان بیش از یک است.

سلیمی تاکید کرد: افزایش تعداد پزشک، بحث بازنشستگی، استخدام و ... را دارد. استفاده بهینه بهتر از افزایش بدون توجیه ظرفیت است. در کشور پیشرفته ای مثل  مثل کانادا، میزان پزشک بیش از ایران است. بلافاصله وقتی فردی به پزشک مراجعه می کند به آزمایش و پیگیری ارسال می شود و نتیجه فرقی ندارد. در بسیاری از موارد کار افراد در کشورهای پیشرفته بیشتر طول می کشد تا در ایران. افزایش نیرو باید با افزایش پایه های ارائه خدمت همتراز باشد.

وی افزود: میزان نیاز کشور در شورای گسترش آموزش عالی بدرستی  بررسی شده و در کارگروه های کارشناسی در وزارت بهداشت برای ۱۴۰۴ و ۱۴۰۸ به تفکیک مشخص شده است. ممکن است در برخی تخصص ها کمبود نیرو و در برخی مازاد وجود داشته باشد و بیکاری پزشکان حتی در برخی رشته های تخصصی اکنون چیزی نیست که بتوانیم آن را انکار کنیم.باید شیب آن به گونه ای باشد که هزینه کشور هدر نرود و زمینه کار برای همه  فارغ التحصیلان فراهم باشد و در نهایت  مردم بهترین خدمت را بگیرند. جدول این نیازها، مشخص شده است که می توان در همین گفتگو ارائه کرد.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به موضوع خروج‌پزشکان از این حرفه نیز اشاره و افزود: افرادی که دنبال افزایش ظرفیت هستند خوب است پاسخ دهند از ابتدای انقلاب حدود ۳۵ هزار پزشک که از این چرخه خارج شده اند و مهاجرت یا تغییر شغل داشته اند به چه دلیل بوده است.؟ اگر میزان تربیت پزشک را بدون توجه به زیر ساخت ها افزایش دهیم موج رفتن به مشاغل دیگر و مهاجرت بیشتر می شود مگر اینکه محل کار مناسبی برای ظرفیت های جدید فراهم شود.عدد ۳۵ هزار بسیار عدد قابل توجهی است.

سلیمی گفت: به هر حال  برخی مشاغل در ایران وجود دارد که  در زمره مشاغل پردرآمد ارزیابی میشوند. وقتی میزان درآمد در حرفه دشوار پزشکی پایین بیاید علاقه افراد برای مهاجرت یا انجام کار دیگر بالاتر می رود. تا تناسب بر قرار نباشد دست گذاشتن روی یک حرفه یا صنف به نظر من کار نادرستی است.

وی افزود:  در برخی کشورها  دانشجویان سال آخر پزشکی را نیز در آمار شاغلان پزشکی می آوردند و تعداد پزشک به ازای هر ۱۰۰۰جمعیت، بیشتر می شود که در ایران این کار انجام نمی شود. میزان مهاجرت و میزان کار کردن در حرفه های دیگر هر کدام ۱۰ درصد است یعنی در درصد مهاجرت ده درصد هم در برخی  مشاغل دیگر وجوددارد. در مورد آمار نکته تکمیلی را بگویم که تعداد دستیاران پزشکی که ۱۵ هزار نفر هستند در آمار شاغلان در نظر گرفته نمی شود در حالیکه اینها ضریب کاری بالا دارند و در گروه پزشکی عمومی حتما باید حساب شوند و خیلی از اینها بار درمانی بیماران را  با نظارت اساتید در سطح تخصصی برعهده دارند.ثمر نشستن آن ۷ سال طول می کشد. بر اساس نظر کارشناسی می گویم افزایش ظرفیت پزشکی مشکلات را حل نمی کند.

وی در خاتمه تاکید کرد: سازمان نظام پزشکی اعلام آمادگی می کند این سازمان بهمراه جامعه پزشکی کشور آمادگی دارد در خدمت نمایندگان عزیز  باشد و ابهامات و سوالات را کارشناسانه بحث نمایدچه در حوزه های انتخاباتی، چه تهران، مجلس یا سازمان . این مسئله با تعجیل و طرح دو فوریتی و کار شتابزده  هرگز حل نمی شود. این تصمیم نابه جا است و می تواند آسیب های جبران ناپذیری به سطح علمی پزشکان ایرانی و در نهایت به امر درمان مردم عزیز ایران واردنماید و هرگز به اهداف خود با فرض تصویب نخواهد رسید.