حسینی میلانی:
نگاه اصلی به پسماند باید محیط زیستی باشد و نه صرفا اقتصادی/ دیوار بی‌اعتمادی در حوزه جمع‌آوری زباله میان شهروندان و شهرداری باید از بین برود
رییس کمیته محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران تاکید کرد: براساس بررسی‌های انجام شده، در شهرهای بزرگ مختلف دنیا، دولت و شهرداری حتما کمک‌هایی را به حوزه موضوع مدیریت پسماند می‌کنند. نگاه اصلی نسبت به مسئله پسماند باید محیط زیستی باشد و نه اقتصادی در حالی که متاسفانه در ایران این نگاه غالب نیست و عموما از درآمدزایی از طریق پسماند سخن می‌گویند.
به گزارش ایلنا، سید آرش حسینی میلانی در نشست «مدیریت پسماند شهر تهران؛ دفتر نخست: وضعیت موجود و چشم انداز آتی» که به همت مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهرداری تهران برگزار شد، گفت: ما نیازمند گفت‌وگوهای فراوانی درباره مهمترین خدمات شهرداری به شهروندان هستیم. این گفت‌وگوها نیاز زمانه ماست. دوره‌ای که مسئولان تصمیم‌گیری می‌کردند و شهروندان فقط بعدا از نتایج تصمیمات مطلع می‌شدند، سپری شده است.
وی با بیان اینکه فرایند مدیریت پسماند در تهران تحولات مختلفی را پشت سر گذاشته است و نمی‌توان خدمات مدیران شهری گذشته را نفی و انکار کرد، اظهار داشت: مدیران خدمات شهری تهران در مقاطع مختلف تلاش کرده‌اند راه‌حل‌های مختلفی را درباره مدیریت پسماند و رفت و روب در تهران ارائه کنند اما برخی از این راه‌حل‌ها بعدها خود به مسئله جدیدی تبدیل شده‌اند.
این عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه سه میلیون و ۲۰۰ هزار تن، تولید سالانه پسماند در شهر تهران است، تصریح کرد: بیش از ۶۰ درصد این پسماند منبع سرشاری از ماده آلی است که دلیل کامل نبودن چرخه مدیریت پسماند، به صورت سنتی دفن شده و مورد استفاده مجدد قرار نمی‌گیرد که این مسئله، یک ناپایداری عمده محیط زیستی را در محل دفن ایجاد کرده است و از سوی دیگر فرصت‌سوزی مهمی در بهره‌گیری از این منبع غنی است.
حسینی میلانی با اشاره به سند تحویل و تحول شهرداری تهران در سال ۱۳۹۶ خاطرنشان کرد: این سند با نگرشی آسیب‌شناسانه درباره وضعیت دوره قبلی مدیریت شهری تهران تهیه شد. در این سند، این سوال مطرح است که چرا مدیریت پسماند این شهر نتوانسته از محل تولید انرژی و کمپوست از زباله به لحاظ اقتصادی خودگردان باشد؟ و چرا هنوز پس از گذشت سه دهه، ۶۶ درصد زباله جمع‌آوری شده به روش تلنبار دفن می‌شود؟
وی با بیان اینکه نگاهی صرفا اقتصادی از سوی بخشی از مسئولان حوزه مدیریت شهری نسبت به پسماند وجود دارد که بر این اساس، سازمان مدیریت پسماند باید تماما درآمدزا باشد، ابراز داشت: در حالی این نگاه وجود دارد که براساس بررسی‌های انجام شده، در شهرهای بزرگ مختلف دنیا، دولت و شهرداری حتما کمک‌هایی را به حوزه موضوع مدیریت پسماند می‌کنند. نگاه اصلی نسبت به مسئله پسماند باید محیط زیستی باشد و نه اقتصادی در حالی که متاسفانه در ایران این نگاه غالب نیست و عموما از درآمدزایی از طریق پسماند سخن می‌گویند.
سخنگوی کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران در تشریح رویکرد شورای پنجم نسبت به مقوله مدیریت پسماند بیان کرد: یکی از تاکید شورای پنجم، ایجاد و تثبیت درآمدهای پایدار در زمانه‌ای است که مدیریت شهری با تنگناهای اقتصادی روبه‌رو است. بهینه‌سازی قراردادهای پیمانکاری به ویژه در حوزه پسماند خشک و اصلاح بهای خدمات مدیریت پسماند متناسب با میزان مصرف دهک‌های خانوار از اولویت‌های شورا در این عرصه است. مسئله دیگر، شفافیت و پاسخگویی است. در این چارچوب ضروری است مخارج، فرایندها و قراردادها برای شهروندان شفاف شود که در گام اول، قراردادهای جمع‌آوری زباله‌ها در سامانه شفافیت قرار گرفته است.
حسینی میلانی برنامه‌محوری و تخصص‌گرایی را رویکرد دیگر شورای پنجم در مدیریت شهری برشمرد و یادآور شد: طرح‌های جامع در مقاطع مختلف تهیه شده‌اند که ضروری است طرح جامع مدیریت پسماند بازنگری و روزآمد شود.
وی با تاکید بر ضرورت مشارکت اجتماعی در طرح‌های مرتبط با پسماند عنوان کرد: مردم به لیست امید اعتماد کرده و رای دادند که این مسئله ضروری می‌‌سازد منتخبان مردم به این اعتماد مردم پاسخ داده و در پی پاسخگویی به مطالبات آنها باشند. اگرچه اکنون مطالبه نخست شهروندان تهران، نظافت معابر شهری نیست ولی ادامه مسیر فعلی، ناپایدار است و در صورت کمبود منابع، افت کیفیت رفت و روب محتمل است. وقتی سالانه ۵۵۰ میلیارد خرج رفت و روب شهر تهران می‌شود باید این سوال مطرح شود که منابع تامین مالی آن از کدام محل باید تامین شود؟
این عضو شورای شهر تهران افزود: از ۱۷ هزار میلیارد تومان بودجه شهرداری، ۷۳۰ میلیارد تومان مختص به مدیریت پسماند است که ۵۵۰ میلیارد آن صرفت نظافت و رفت و روب معابر می‌شود. این هزینه‌ای است ضروری برای حفظ کیفیت زندگی روزانه مردم و پایداری منابع تامین آن بسیار مهم است.
حسینی میلانی درباره تکالیف شهرداری تهران در حوزه مدیریت پسماند در برنامه سوم شهرداری تهران گفت: یکی از مهمترین مسائل، استانداردسازی است. به طور مثال حجم بسیار زیادی از پسماند بالغ بر هفت هزار تن زباله به صورت روزانه تولید می‌شود و در آرادکوه در کوهی انباشت شده است که برای کنترل گاز متان تولیدی آن نیازمند سرمایه‌گذاری و رعایت استانداردهای بین‌المللی محیط زیستی هستیم.
وی سنجش و پایش را یکی از دیگر از تکالیف سازمان مدیریت پسماند در برنامه سوم شهرداری تهران برشمرد و اظهار داشت: سنجش و پایش به معنای این است که به صورت فصلی، گزارش‌دهی منظمی درباره کیفیت و ترکیب پسماند تهران وجود داشته باشد در حالی که آخرین گزارش‌ها درباره کیفیت زباله تهران مربوط به مدت‌ها قبل است و ما باید بپذیریم که به پایش زباله کم‌توجهی شده است.
رئیس کمیته محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران استقرار سامانه برخط مدیریت یکپارچه را یکی دیگر از تکالیف شهرداری در حوزه پسماند دانست و تصریح کرد: آگاهی‌سازی و ایجاد زمینه مشارکت اجتماعی یکی از موضوعاتی است که باید از سوی شهرداری تهران دنبال شود. گام نخست در این مسیر، اطلاع یافتن مردم از آمار واقعی و شفاف مدیریت پسماند است که هوشمندسازی و عملیاتی شدن این سامانه کمک بسیاری خواهد کرد.
حسینی میلانی مقابله با کانون‌های غیررسمی در حوزه پسماند را برنامه سوم ضروری قلمداد کرد و خاطرنشان کرد: شهرداری باید به شکل جدی به دنبال ساماندهی کانون‌های غیررسمی قاچاق زباله باشد چراکه این نقاط، به کانونی برای انواع آسیب‌های اجتماعی تبدیل شده‌اند. البته در این ساماندهی باید ملاحظات و پیامدهای اجتماعی مدنظر قرار بگیرد.
وی درباره تهیه طرح جامع مدیریت پسماند شهر تهران هم ابراز داشت: طرح جامع مدیریت پسماند باید در سناریوهای مختلف اقتصادی، فنی، محیط زیستی چشم‌انداز وضعیت پسماند را روشن کند. کلان روندهایی در زمینه مدیریت پسماند قابل بحث است. نخست، چشم‌انداز کاهش کمک‌های شهرداری به سازمان مدیریت پسماند به دلیل تنگناهای کنونی در عرصه اقتصاد شهری است که در بودجه ۹۸ علایم آن مشاهده می‌شود.
این عضو شورای شهر تهران یکی دیگر از روندهای کلان را محدویت ظرفیت دفن زباله‌ها در آرادکوه برشمرد و عنوان کرد: ظرفیت دفن در آرادکوه نامحدود نیست و زمانی، ظرفیت این مکان پایان می‌پذیرد. آنگاه ما باید به فکر انتقال مکان به جای دیگر باشیم که این مسئله ممکن است با مقاومت جوامع محلی در محیط‌های پیرامونی روبه‌رو شود زیرا این مسئله پیامدهای اجتماعی و اقتصادی برای آنها دارد بنابراین میزان دفن زباله بایداز طریق کاهش تولید و بهبود بازیافت مدیریت شود.
حسینی میلانی با یادآوری تغییر الگوی مدیریت مصرف یادآور شد: در ادوار مختلف میزان مصرف و نوع مصرف متفاوت بوده است. سبک تغذیه شهروندان و متعاقب، نوع زباله تولید شده متفاوت بوده است ولی ما تا چه اندازه الگوی مصرف شهروندان را شناخته‌ایم؟ تغییر سبک زندگی در تهران یک روند پویا و پیچیده است ولی متاسفانه خلایی جدی در شناخت این پدیده وجود دارد. براساس سند تغییر و تحول، نرخ رشد سرانه تولید پسماند تهران بالاتر از نرخ رشد جمعیت است. اگرچه اخیرا افزایش نرخ تورم موجب کاهش میزان مصرف شده ولی ترکیب زباله‌های تولیدی هم عوض شده است و شناسایی این الگوهای مصرف برای برنامه ریزی صحیح ضروری است.
وی به پیمان‌های جهانی در حوزه کنترل اثرات تغییر اقلیم اشاره کرد و ببان کرد: شاید هم‌اکنون در سطح جهانی توجه چندانی به وضعیت محیط زیستی و پسماند شهر تهران نداشته باشند ولی باید متوجه باشیم که مرکز دفن آرادکوه یکی از منابع تولیدگازهای گلخانه‌ای است و در آینده می‌تواند مورد پایش و حساسیت مجامع بین‌المللی قرار گیرد.
سخنگوی کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران اصلاح ساختاری در نظام مدیریت پسماند را برای تحقق مدیریت یکپارچه ضروری دانست و گفت: در دهه ۸۰، خصوصی و برون‌سپاری در وظایف مدیریت پسماند شهرداری تهران انجام شد ولی این مسئله چرا به افزایش درآمدها جهت پوشش هزینه‌ها منجر نشده است؟
حسینی میلانی اضافه کرد: موانعی برای سرمایه‌گذاری در حوزه پسماند وجود دارد و از طرفی، این حوزه نیازمند روزآمد شدن در حوزه تکنولوژی و فناوری است ولی چرا باید یک تصمیم برای سرمایه‌گذاری دو، سه سال طول بکشد؟ چرا در دوران گشایش پس از برجام، گروه‌های مختلفی برای سرمایه‌گذاری بیایند و بروند ولی منتج به انعقاد قرارداد در زمان مناسب نشود؟
وی به گزارشی درباره تفکیک از مبدا در اواخر دهه ۸۰ اشاره کرد و اظهار داشت: نرخ مشارکت شهروندان براساس آن گزارش ۳۰ درصد بود. سوال این است که چرا فقط ۳۰ درصد در این طرح مشارکت کردند؟ دلیل این مسئله شاید این باشد که بیشتر از آنکه بحث آگاهی شهروندان مطرح بوده، آنها اعتماد کمتری به مدیریت شهری داشته و سرمایه اجتماعی شهرداری پایین است. کاری که شهرداری در این مقطع باید انجام دهد، از بین بردن این دیوار بی‌اعتمادی است.
وی فرایند آگاهی‌بخشی در حوزه پسماند را امری درازمدت دانست و تصریح کرد: فرایند فرهنگ‌سازی نباید منقطع شود. در بودجه سال ۹۷، فقط هشت میلیارد تومان به این مسئله تخصیص داده شده است ولی از این حوزه گزارش عملکرد شفافی نداریم.
حسینی میلانی با تاکید بر اینکه باید در موضوع تفکیک از مبدا به شهروندان اتکا شود و اصلاحات ساختاری را هم در ستاد و هم در مناطق انجام داد، خاطرنشان کرد: باید در این اصلاحات، استانداردهای بین‌المللی را ملاک قرار دهیم و به نظرات و توان متخصصین پسماند توجه شود. متاسفانه شاهد خلایی جدی در بکارگیری متخصصین در حوزه پسماند هستیم و لازم است شهرداری و وزارت کشور از توسعه ظرفیت های کارآفرینی و اشتغال در صنعت پسماند حمایت جدی کنند تا شاهد تحقق مدیریت علمی و کارآمد در این صنعت باشیم.
