ایلنا گزارش می دهد؛
آبرسانی به ۵۰۲ روستای سیستان و بلوچستان در طرح نذر آب/ نابودی منابع آبی۵۰ روستا
خشکسالی جدید در استان سیستان و بلوچستان باعث قطع کامل آب در ۵۰۲ روستا شده است. در طرح نذر آب که از سوی جمعیت هلال احمر اجرا می‌شود،۱۲۶۰ تانکر برای آبرسانی به این روستاها خریداری و تاکنون برای خرید آنها ۳ میلیارد تومان هزینه شده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، استان سیستان و بلوچستان ۱۹ سال است که با خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند و طی دو سال اخیر با توجه به کاهش ۷۰ درصدی بارش در این منطقه شرایط در حالت بحرانی قرار گرفته است.
بادهای ۱۲۰ روزه که در گذشته یکی از مواهب طبیعی این منطقه بشمار می‌آمد و در کاهش دمای این استان در فصل گرم تابستان بسیار تاثیرگذار بود، امروزه و با خشک شدن رود هیرمند و تالاب هامون به یکی از بلایای طبیعی منطقه تبدیل شده و با شروع بادهای ۱۲۰ روزه به گفته افراد محلی منطقه، باران شن و ماسه نیز آغاز و برخی افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی در این منطقه شده‌اند.
استان و سیستان دارای ۵۵۹۴ روستای دارای سکنه است، از این تعداد ۲۵۷۰ روستا دارای شبکه آب لوله‌کشی و سامانه آب رسانی متداول هستند که به دلیل خشکسالی شدید در این استان و کاهش سطح دبی آب برخی از چاه‌ها و قنوات، خشک شدن رودخانه‌ها و چشمه‌ها به دلیل کاهش شدید باران، مدتی است که آب ۵۰۲ روستا که از مشترکان آب و فاضلاب روستایی بودند به طور کامل قطع شده است.
با نیروهای جمعیت هلال احمر عازم این مناطق شدیم، پس از بازدید علی‌اصغر پیوندی رییس جمعیت هلال احمر قرار شد؛ سه محور معیشت، سلامت و تامین آب شرب مردم منطقه دنبال شود. همچنین برای آبرسانی به منطقه و روستاهایی که در گذشته آب شرب آنها توسط شبکه آب و فاضلاب روستایی تامین می‌شد، طرح نذر آب از سوی جمعیت هلال احمر تعیین و به استان‌های معین اعلام شد.
رسول راشکی، مدیر عامل جمعیت هلال احمر استان سیستان و بلوچستان درباره این سه محور تعیین شده از سوی رییس جمعیت هلال احمر می‌گوید: استان سیستان و بلوچستان به ۱۹ منطقه تقسیم و ۱۹ استان معین برای امدادرسانی به این مناطق در نظر گرفته شد. این استان‌های معین شامل تهران، اصفهان، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی کردستان، خوزستان، خراسان رضوی، مرکزی، کردستان، فارس، قزوین، سمنان، یزد، هرمزگان، مازندران، اردبیل، کرمان، همدان، قم و گیلان ضمن ارائه خدمات پزشکی خدمات فرهنگی معیشتی و توزیع آب معدنی را نیز بر عهده گرفتند.
وی با اشاره به ۵۰۲ روستا که در حال حاضر آب آنها قطع شده است، می‌افزاید: براساس اعلام سازمان آب و فاضلاب روستایی برای آبرسانی به این روستاها به ۱۲۶۰ تانکر ۲ هزار و ۵ هزار لیتری نیاز است تا سرانه مصرفی آب شرب برای هر نفر به میزان ۱۵ الی ۲۰ لیتر که توسط ماشین‌های آب‌رسان به این مناطق ارسال می‌شد در این تانکرها ذخیره شود. تاکنون ۱۰۵۳ تانکر به شبکه آب و فاضلاب روستایی تحویل داده شده و از این تعداد ۱۰۰۲ تانکر نصب و ۷۸۸ تانکر به بهره‌برداری رسیده است.
مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان سیستان و بلوچستان با اشاره به یکی دیگر از محورهای مورد نظر این جمعیت برای محرومیت‌زدایی از این استان ادامه می‌دهد: جامعه روستایی استان سیستان و بلوچستان شامل ۳۷۰ هزار خانوار روستایی است و در بحث معیشت محور مقرر شده بود ۵۰ هزار سبد معیشتی یک‌ماهه برای ۵۰ هزار خانوار که در وضعیت قرمز هستند، تهیه و در اختیار مردم قرار گیرد.
راشکی درباره اقدامات سلامت محور توسط استان‌های معین در این منطقه توضیح می‌دهد: ۶۵۴ پزشک هلال احمر برای خدمت‌رسانی از این ۱۹ استان معین به استان سیستان و بلوچستان آمده و اقداماتی در بحث سلامت محور در این استان ارائه کردند. این اقدامات شامل ویزیت ۱۲۶۱۵ نفر توسط پزشک متخصص، ارائه خدمات دندانپزشکی به ۲۴۷۲ نفر، ویزیت ۱۳۹۹۶ نفر توسط پزشکی عمومی، ارائه خدمات پیراپزشکی به ۱۵۶۳۱ نفر، انجام ۳۹۹ اعمال جراحی و توزیع بسته‌های بهداشتی بود.
وی تصریح می‌کند: همچنین حدود ۹۴۷۴۲ ماسک در شهرستان های نیمروز، هامون هیرمند و زابل که درگیری بیشتری با طوفان‌های شن دارند، توزیع شده است. متاسفانه با شروع طوفان‌های شن در این منطقه همه مسیرهای مواصلاتی قطع شده و مردم حتی قادر به تامین معیشت خود نیستند از همین‌رو سبدهای غذایی در اختیار این خانواده‌ها قرار می‌گیرد.
به گفته مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان سیستان و بلوچستان هزینه طرح نذر آب تاکنون از منابع داخلی جمعیت هلال احمر پرداخت شده است وبی‌شک این سازمان برای ادامه طرح نیازمند کمک‌های مردمی است.
بعد از خشک شدن کامل رودخانه هیرمند مردم منطقه، کشاورزی خود را از دست داده و زمین‌های کشاورزی در حال حاضر به زمین‌های خشک، بی‌آب و علف و بایر تبدیل شده است. همچنین با خشک شدن تالاب هامون ماهیگیری در این منطقه که یکی از مشاغل بومی در منطقه بوده است به طور کامل از بین رفته و قایق‌های رها شده در این تالاب خشک شده حاکی از وضعیت بسیار بد و بحرانی در منطقه است.
به دلیل خشکسالی شدید بر آمار روستاهای محروم از آب آشامیدنی افزوده شود البته به گفته مسئول آب و فاضلاب روستایی استان مشکلات برخی روستاها با کف‌شکنی و لای‌روبی شبکه آبرسانی نیز برطرف و شبکه آبرسانی منطقه در برخی نقاط تقویت شده، اما در بسیاری از مناطق استان شرایط بسیار بدتر شده است.
نصرالله چاری، سرپرست شرکت آب و فاضلاب روستایی سیستان و بلوچستان با اشاره به ۱۲۵۷ روستا در این استان که فاقد سامانه آبرسانی هستند، می‌گوید: قریب به ۴۰ سال است که آبرسانی به این روستاهای فاقد شبکه با ۱۲۰ دستگاه تانکر انجام می‌شود. در شهرستان چابهار ۴۲۳ روستا با تانکر آبرسانی می‌شود و آبرسانی به بیش از ۹۰ درصد جمعیت و ۷۵ درصد روستاها از طریق تانکرهای سیار انجام می‌شود. سالانه قریب ۱۲ میلیارد تومان هزینه آبرسانی سیار به روستاهای استان سیستان و بلوچستان است.
به گفته سرپرست شرکت آب و فاضلاب روستایی سیستان و بلوچستان قرار است برای تمامی روستاهای مجتمع آبرسانی ایجاد شود. بر این اساس ۲۶۱ روستا توسط مجتمع آبرسانی سد زیردان، ۲۱۳ روستا توسط سد پیشین و الباقی روستاها توسط سد کهیر انجام شود که در حال حاضر فاز اول مجتمع زیردان در حال انجام است و در آینده‌ای نزدیک به بهره‌برداری می‌رسد.
اما تا زمانی که این پروژه‌ها به اتمام و بهره‌برداری برسد باتوجه به شرایط خشکسالی در منطقه راهی جز آبرسانی با تانکر نیست، چراکه در برخی مناطق شرایط دسترسی به آب زیرزمینی نیز وجود ندارد همچنین طی دو سال گذشته میزان بارندگی در استان ۷۵ درصد کاهش داشته و منابع آبی روستاهای سامانه‌‌دار کاملا خشک یا نسبتا خشک شده است و با توجه به این وضعیت شبکه آب رسانی نمی‌تواند خدمات رسانی مناسبی به این منطقه داشته باشد.
سرپرست شرکت آب و فاضلاب روستایی سیستان و بلوچستان با تاکید بر اولویت‌های این سازمان می‌گوید: اولویت ما حل مشکلات روستاهای سامانه‌داری است که منابع آبی خود را از دست‌داده‌اند و شامل ۵۰۲ روستا می‌شود چراکه دولت موظف است به مشترکان خدمات ارائه دهد از همین رو ۱۵ تا ۲۰ لیتر سرانه روزانه برای هر نفر در این روستاها در نظر گرفته شده است. آب شرب سالم برای این تانکرها نیز از سه طریق ماشین‌های آب رسانی سیار و استفاده از آب شبکه در ساعاتی که آب در آن موجود است و همچنین از منابع آبی نیمه خشک مانند چاه‌ها یا قنوات تامین می‌شود. خانه بهداشت نیز موظف است بحث کنترل ثانویه آب‌شرب را برعهده داشته باشد.
به گفته سرپرست شرکت آب و فاضلاب روستایی سیستان و بلوچستان برای اینکه در تمامی روستاهای استان سیستان و بلوچستان مخزن ذخیره آب نصب و روزانه برای هر نفر ۱۵ تا ۲۰ لیتر آب در آن نگهداری شود به ۲۰ هزار مترمکعب تانکر نیاز است. تاکنون نیز توسط سازمان هلال احمر و طرح نذر آب ۳۰۵۰ مترمکعب تانکر تامین شده است و به حدود ۱۰ هزار تانکر دیگر برای تامین آب شرب مناطق روستایی مورد نیاز است.
وی همچنین در خصوص هزینه‌های این طرح نیز خاطرنشان می‌کند: تاکنون برای نصب مخزن‌های آب در مناطق روستایی در حدود ۳ میلیارد تومان توسط هلال احمر هزینه شده است اما برآورد ما برای کل تانکرها در این ۵۰۲ روستا در حدود ۲۰ میلیارد تومان است. البته مکمل‌هایی برای نصب این تانکرها در روستاها از جمله پمپ‌هایی با دبی پایین و لوله‌های ۳۲ تا ۵۰ میلیمتر که آب اندک را به تانکرها منتقل کند مورد نیاز است که برای آنها نیز در حدود ۱۰ میلیارد تومان اعتبار لازم است. در مجموع برای تکمیل طرح نذر آب در روستاهای استان سیستان و بلوچستان در حدود ۳۰ میلیارد دیگر اعتبار لازم است.
چاری معتقد است؛ منابع مختلفی به استان تخصیص داده شده اما با توجه به این که درگیری استان باحوادث مختلف بسیار زیاد است و نمی‌توان از این منابع دولتی برای طرح نذر آب استفاده کرد. در سال گذشته مبلغ ۳۰۰ میلیارد تومان برای آبرسانی در این مناطق تصویب شده بود که تنها ۱۸۴ میلیارد تومان تخصیص پیدا کرد.
وی با تاکید براینکه هدف از اجرای طرح نذر آب تشکیل یک پرونده آبرسانی برای همه روستاها است، توضیح می‌دهد: حجم کار در این منطقه بسیار بالاست ما از یکسو با عقب‌افتادگی تاریخی در این منطقه مواجه هستیم از سوی دیگر اقلیم منطقه به گونه‌ای است که برخی اقدامات انجام شده آسیب می‌بیند به طور مثال دوسال است به دلیل خشک شدن کامل هیرمند انهار منطقه که برای آبرسانی به دام‌های منطقه بود از بین رفته‌است. روستاها برای تامین آب دام‌ها فشار زیادی را به شبکه آبرسانی وارد کرده‌اند.نارسایی آب در منطقه سیستان به دلیل تحمیل مصارف دامی و باغی است مردم ناچارند آب مورد نیاز دام و باغات را تامین کنند از همین‌رو روستاهای ابتدای شبکه آب بیشتری مصرف کرده و روستاهای انتهای شبکه آب کمتری دریافت می‌کنند. همچنین با توجه به گردو غبار آب شرب دچار مخاطراتی می‌شد که خوشبختانه با نصب این تانکرها این مشکلات نیز برطرف شده است.
به گفته سرپرست شرکت آب و فاضلاب روستایی سیستان و بلوچستان ۵۰ روستا به طور صددرصد منابع آبی خود را از دست داده‌اند.همچنین ۹۹ منبع آبی دبی آب‌شان به زیر ۳ دهم رسیده و ۱۸۸ منبع آبی نیاز به کف‌شکنی و لای‌روبی دارد و باید ۱۷۳ حلقه چاه جدید حفر شود.
چاری در خصوص تخلیه روستاها ادامه می‌دهد: در آمار سرشماری سال ۹۰ تعداد روستاهای استان سیستان و بلوچستان ۶۵۵۳ اعلام شده بود در حالی که در سال ۸۵، تعداد روستاهای استان ۵۵۷۳ روستا سرشماری شده بود. روند افزایشی روستاها ناشی از تصرفات غیرقانونی در سنوات گذشته نیز ادامه داشت از همین‌رو یکی از برنامه‌های دولت تخلیه این روستاها بود و با اقداماتی که انجام شد در آمار سال ۹۵ تعداد روستاهای استان به ۵۵۹۴ رسید و نزدیک به هزار روستا کاهش پیدا کرد. بنابراین روستازدایی در استان سیستان و بلوچستان از اقدامات حاکمیت است که در این منطقه با جدیت و آرام دنبال می‌شود، اما از آنجا که هر روستا و آبادی قابلیتهایی داشته و این روستاها از سنوات گذشته بوده، معتقدم امروز اقدامات حاکمیت باید باعث حفظ روستاها شود.
