شیوع اعتیاد در کودکان بین سنین ۸ تا ۱۱ سال/شناسایی ۳۰۰ کودک معتاد در زاهدان

فرید براتی سده (رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی) در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چه تعداد بیمارستان‌ برای سم زدایی کودکان معتاد از طرف وزارت بهداشت معرفی شده است، بیان داشت:‌ در مورد کودکان درگیر اعتیاد تفاهم‌نامه مشترکی با هماهنگی دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر، سازمان بهزیستی و همچنین وزارت بهداشت صورت گرفت، دال بر اینکه درمان کودکان در مراکز وابسته به وزارت بهداشت صورت گیرد و بعد از آن که درمان و سم‌زدایی شدند در صورتی که خانواده‌ای نداشته باشند یا بدسرپرست باشند با حکم قضائی به بهزیستی و مراکز زیر نظر بهزیستی ارجاع داده شوند، در این فرآیند دانش آموزان معتاد نیز قرار دارند و قرار شد که در مورد آنها هم به همین ترتیب برخورد می‌شود.

او افزود: قبل از اینکه این موضوع عملیاتی شود در بهزیستی مراکزی اقامتی داشتیم که در استان‌های سیستان بلوچستان، خراسان شمالی، تهران و البرز فعالیت داشتند که به کودک معتاد؛ چه با خانمان و چه بی خانمان خدمات ارائه می کرد. در جلسه ای که با وزارت بهداشت و ستاد مبارزه با موادمخدر تشکیل شد، گفتند که نیازی به مراکز اقامتی نداریم؛ چون کودک مصرف کننده مواد را ابتدا باید به صورت سرپایی درمان کرد و اگر نیاز به خدمات داشت، بستری کرد، آن هم در مراکز بیمارستانی تا این کار توسط متخصصان درمانگر صورت گیرد. ما هم این را پذیرفتیم و به مراکز گفتیم که دیگر پذیرش نکنند.

رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی در ادامه گفت:‌ قرار شد که وزارت بهداشت بیمارستان‌های خود را در ۱۶ شهر معرفی کند، اما اینکه چند مرکز تا الان معرفی شده و الان در چه وضعیتی است و آموزش و پرورش و وزارت بهداشت در خصوص شناسایی و درمان دانش آموزان معتاد چه می‌کنند، مشخص نیست؛ البته این کار در دو استان کشور آغاز شده است که شامل خراسان جنوبی و شهر بیرجند هم می‌شود که کودکان مصرف کننده به دانشگاه علوم پزشکی معرفی می‌شوند و خدمت دریافت می‌کنند. اینکه کودکان مهاجر می‌توانند از این خدمات برخوردار شوند یا خیر نیاز به قوانین وزارت بهداشت دارند، اما در زمانی که ما مراکز اقامتی بهزیستی را در این خصوص داشتیم تمامی کودکان مهاجر نیز تحت پوشش بودند.

او با بیان اینکه باید به همه کودکان خدمات ارائه شود، گفت: در مورد دانش آموزان معتاد هم باید بگویم، مساله این است که دانش آموزان در مدارس شناسایی می‌شوند و بعد از شناسایی نیز  فرآیندها یکسان است. در مرحله بعد از سم‌زدایی که بحث واگذاری کودکان مطرح می‌شود، اغلب دانش آموزان به خانواده‌های خود بازمی‌گردد مگر اینکه بدسرپرست باشند که فرآیند این مرحله مثل کودکان کار می‌شود که یا به بهزیستی یا به مراکز شبه خانواده واگذار می‌شود. اما فرآیند درمان دانش آموزان و کودکان کار و خیابان باید یکسان باشد.

براتی سده در پاسخ به این سوال که آیا زمانی که کودکان کار شناسایی می‌شوند از آنها تست ایدز و اعتیاد نیز گرفته می‌شود، بیان داشت:  تست ایدز و اعتیاد نیز از این کودکان گرفته می‌شود. بهزیستی یک سیستمی دارد که بر اساس آن به کودکان کار برای پیشگیری از HIV آموزش می‌دهد و طبق این برنامه از این کودکان هم تست گرفته و هم به آنها آموزش داده می‌شود. در سال گذشته به هفت هزار کودک کار و خیابان خدمات آموزشی پیشگیری از ایدز ارائه شد.

او در ادامه در پاسخ به این سوال که در چه استان‌هایی تعداد کودکان درگیر با اعتیاد بیشتر است، گفت: آموزش و پرورش ارزیابی را از دانش آموزان انجام داده است. بهزیستی نیز به این نتیجه رسیده است که استان سیستان و بلوچستان و به خصوص مناطق حاشیه‌ای آن بسیار درگیر این مساله است. بیشترین کودک معتاد در زاهدان شناسایی شد که بیش از ۳۰۰ نفر در طی دو سال بودند. در حال حاضر نیز در این استان متقاضی‌هایی وجود دارد، اما با توجه به اینکه این کار به وزارت بهداشت واگذار شده است نمی‌توانیم کاری برای آنها انجام دهیم. در حال حاضر کودکانی که در زاهدان اعتیاد داشتند و سم‌زدایی برای آنها صورت گرفته به مراکز شبه خانواده سپرده می‌شوند، اما درمان از دست بهزیستی خارج شده است.

رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی تاکید کرد که قرار بود پروتکل درمان کودکان دارای اعتیاد توسط وزارت بهداشت ابلاغ شود و تکلیف خود را انجام دهند، اما مشخص نیست به کجا رسیده است.

براتی سده گفت: بهزیستی همین الان هم قادر است به کودکانی که اعتیاد دارند و بدسرپرست‌ هستند خدمات ارائه دهد و تا زمانی که قاضی حکم دهد از این کودکان نگهداری می‌کند.

او در پاسخ به سوالی درباره بیشترین فراوانی سن مصرف کودکان گفت:‌ از نوزادی که از مادر مصرف‌کننده متولد شده معتاد داریم تا سنین بالاتر، اما بیشترین سن در اوایل نوجوانی است، از هفت تا یازده سال متغیر است، فراوانی در گروه‌هایی که بالای هشت تا یازده سال سن داشتند،  بیشتر بوده است.

او در پایان تاکید کرد: این کودکان باید تحت نظر متخصصان اطفال و روانپزشکان باشند. همچنین در کنار آنها باید یک مددکار هم حضور داشته باشد. به این مساله هم توجه کنید که در بحث اعتیاد کودکان تنها مشکل مربوط به کودکان کار و خیابان نمی‌شود، بلکه در مدارس هم دانش آموز مصرف کننده  داریم که باید به آنها خدمات ارائه دهیم. مناطق درگیر اعتیاد کودکان اغلب در حاشیه شهر هستند. همچنین در منطقه هرندی تعداد آنها بالاست. در سیستان و بلوچستان نیز منطقه شیرآباد و رسالت و در بجنورد نیز چند منطقه درصد بالای کودکان اعتیاد را دارد.