وجود معتاد متجاهر زیر ۱۸ سال در کشور/مرکز نگهداری کودکان معتاد در زاهدان دیگر ظرفیت ندارد!

فرید براتی سده؛ رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره اقدامات سازمان بهزیستی برای معتادان متجاهر بیان داشت: طبق وظیفه‌ای که به بهزیستی در این زمینه محول شده، مدیریت درمان معتادان متجاهر جزو فعالیت‌های ماست و به این معناست که همه وظایف مربوط به معتادان متجاهر مربوط به بهزیستی نیست.

وی ادامه داد: پس از اینکه یک معتاد متجاهر توسط قاضی به مراکز ماده ۱۶ فرستاده می‌شود، در پروسه درمان قرار می‌گیرد. در واقع این معتاد متجاهر یک درمان‌خواه می شود و بعد از اینکه درمان شد؛ طبق قانون طی سه ماه و حداکثر تا شش ماه باید در این مراکز باشد و بعد از آن، وظیفه نگهداری کمی متفاوت است.

براتی تاکید کرد: اگر قرار باشد از معتادان پس از درمان نگهداری شود؛ نیاز به سازوکارهایی وجود دارد و برای آن باید پیش‌بینی‌هایی صورت گیرد، بنابراین تاکید می‌کنم که یک معتاد متجاهر حداکثر تا شش ماه باید در مراکز درمانی ماده ۱۶ نگهداری شود و بعد از آن، نگهداری این افراد خلاف قانون است.

براتی با بیان اینکه بعد از اینکه این افراد مرخص شدند؛ باید برای بعد از خروج‌شان نیز تدابیری اندیشیده شود، گفت: البته آیین‌نامه‌هایی در این خصوص وجود دارد. رئیس قوه قضائیه چند سال پیش آیین‌نامه‌ای را در خصوص خدمات پس از خروج این افراد ابلاغ کرده است. این خدمات تنها توسط بهزیستی ارائه نمی‌شود، اما متاسفانه مشکلی که وجود دارد؛ این است که همه انتظار دارند؛ تمامی این کارها را بهزیستی انجام دهد. به نظر می‌رسد؛ بهزیستی در رابطه با موضوع معتادان متجاهر تنها مانده است.

وی با اشاره به اینکه نمی‌توان از این افراد بعد از آن مدتی که اشاره کردم؛ نگهداری کرد، گفت: اگر قرار باشد؛ غذایی به آنها داده شود و یا مبلغی برای گذران زندگی به معتادان متجاهر تعلق گیرد، باید به طور روشن در این خصوص برنامه‌ریزی شود. بحث این است که برای بعد از خروج معتادان متجاهر از مراکز باید برنامه‌ریزی بین سازمانی انجام شود و نیروی انتظامی نیز باید با مراکز ماده ۱۶ همکاری کند.

رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی افزود: وزارت بهداشت باید درمان‌های غیردارویی معتادان متجاهر را که کم هم نیست و شامل عمل جراحی‌های بسیار زیادی می‌شود، انجام دهد، اما متاسفانه وزارت بهداشت در این خصوص هیچ‌گونه همکاری ندارد و به صراحت اعلام کرده است که اگر بخواهد چنین اقداماتی را انجام دهد، باید در هیات دولت مصوبه‌ای باشد تا ما را ملزم به انجام این خدمات کند.

براتی‌سده در ادامه گفت: ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز فقط اعتبارات را در اختیار ما می‌گذارد که آن هم کافی نیست، چرا که میزان اعتبارات با توجه به حجم مشکلات و تقاضاهایی که از استان‌ها برای مرکز ماده ۱۶ ارائه می‌شود؛ کفایت نمی‌کند.

وی با تاکید براینکه بهزیستی در رابطه با معتادان متجاهر درمان کننده و نه نگهداری‌کننده است، گفت: زمانی که معتاد درمان شد، باید ترخیص شود و اگر می‌خواهند از معتادان نگهداری شود، مسئولان کشور باید به طور ویژه‌ای این مسئله را در دستور کار قرار دهند و این کار بهزیستی به تنهایی نیست.

براتی‌سده با اشاره به اینکه معتاد متجاهر تعریف مشخصی دارد و براساس همین تعاریف باید به آنها خدمات تعلق گیرد، گفت: معتاد متجاهر یعنی کسی که اعتیاد دارد، بی‌خانمان و ته خط است که باید به او خدمات ارائه شود و نمی‌شود هرکسی را به عنوان معتاد متجاهر به مراکز منتقل و از آنها نگهداری کرد، چرا که بعضا ممکن است، همه افرادی که جمع‌آوری می‌شوند، معتاد متجاهر نباشند.

وی در رابطه با چگونگی تشخیص معتادان متجاهر و وجود بیماری‌های احتمالی در آنها همچون ایدز و هپاتیت و همچنین روند درمانشان بیان داشت: این افراد در ابتدا به مراکز غربالگری فرستاده می‌شوند. در آنجا پزشک، روانشناس و مددکار آنها را بررسی می‌کند، آزمایش‌های اچ‌آی‌وی و هپاتیت از آنها گرفته می‌شود و اگر بیماری‌ای داشته باشند که شدید باشد، باید آنها را به مراکز درمانی اعزام کنند، بنابراین اگر معتاد متجاهر بودن آنها مسجل شود، به مراکز ماده ۱۶ یا به مراکز ماده ۱۵ که مجاز هستند، این بیماران را پذیرش کنند؛ فرستاده می‌شوند، اما اگر اثبات نشود که فرد معتاد متجاهر است؛ ترخیص می‌شود و آیین‌نامه و قانون برای این کار وجود دارد.

رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی خاطرنشان کرد: معتاد متجاهر زیر ۱۸ سال هم در کشور وجود دارد، این افراد به مراکز کودکان منتقل و در آنجا درمان می‌شوند، البته برخی استانها نیاز بیشتری به این مراکز دارند.

براتی‌سده بیشترین آمار کودکان مراجعه‌کننده برای درمان اعتیاد را مربوط به سیستان و بلوچستان با ۱۶۶ کودک اعلام کرد و گفت: اگر کودکی زیر ۱۸ سال باشد و به مراکز نگهداری معتادان بزرگسال منتقل شود، خلاف قانون است.

وی با اشاره به اینکه مراکز نگهداری برای کودکان معتاد بی‌خانمان در کشور وجود دارد، گفت: این مراکز در زاهدان، خراسان شمالی، تهران و البرز در حال فعالیت هستند که در زاهدان مرکز دخترانه‌ای نیز در این خصوص وجود دارد.

براتی‌سده ادامه داد: در زاهدان دو مرکز برای دختران و پسران معتاد زیر ۱۸ سال وجود دارد که ظرفیت آن تکمیل شده‌است. این کودکان درمان شده‌اند، اما چون جایی برای رفتن ندارند در همان مرکز نگهداری می‌شوند.

وی افزود: کودکان معتاد پس از درمان باید از خدمات شبه‌درمانی بهره‌مند شوند؛ یعنی باید آنها را تحویل معاونت اجتماعی بهزیستی بدهیم و به عنوان کودک بی‌سرپرست و بدسرپرست به آنها خدمات‌رسانی شود.