۱۴ درصد دانش‌آموزان مواد روان‌گردان و دخانیات مصرف می‌کنند/برخی روان‌گردان‌ها توسط نوجوانان ساخته می‌شود

امیرمحمود حریرچی،‌ جامعه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی در گفت‌‌و‌گو با خبرنگار اجتماعی ایلنا درباره علت شیوع مصرف دخانیات و مواد روان‌گردان و رفتارهای پرخطر میان دانش‌آموزان دوره متوسطه گفت: مسئله اصلی این است که آسیب‌های اجتماعی در ایران در حال جوانانه‌تر و زنانه‌تر شدن است.طبق تحقیقاتی که مرکز پژوهش‌های مجلس هم انجام داده، بالای 15درصد از دانش‌آموزان تا قبل از 15سالگی و دوره متوسطه به نوعی رابطه جنسی را تجربه می‌کنند یا مواد روان‌گردان برای آنها به شکل‌های مختلف در دسترس قرار دارد و توسط برخی از آنها نیز استفاده می‌شود.

او با اشاره به اینکه مصرف مواد روان‌گردان در نوجوانان عمدتا از کمک به درس خواندن آغاز می‌شود‌،‌ گفت: بسیاری از دانش‌‌آموزان برای شب بیداری و درس خواندن قرص و مواد مصرف می‌کنند و رفته رفته به آن اعتیاد پیدا می‌کنند. البته نقش گروه‌های دوستی را نیز نباید نادیده گرفت، زیرا نوجوانان بیشترین تاثیر را از گروه‌های دوستی می‌گیرند.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی با تاکید بر اینکه جامعه حال حاضر ایران به سوی تفریحات ریسک‌پذیر حرکت کرده است،‌ گفت: فرصت تفریحات سالم برای جامعه،‌ مخصوصا نوجوان مهیا نیست و تفریح سالم برای بسیاری از خانواده‌ها گران است،‌ همچنین برخی از خانواده‌ها وقت خالی دانش‌آموزان را با کلاس‌های تقویتی درسی پر می‌کنند که همه این موارد به گرایش نوجوانان به مواد روان‌گردان و دخانیات را بیشتر می‌کند. نوجوانان از کدام امکانات رفاهی به خصوص در مناطق محروم که تعدادشان کم هم نیست،‌ می‌توانند استفاده کنند؟ متاسفانه نوجوانان هیچ امکانات رفاهی و تفریحی ندارند،‌ حتی مدارس هم برای‌شان اردو برگزار نمی‌کنند.

راه‌حل کنترل نوجوانان برای استفاده از شبکه‌های مجازی،‌ سانسور نیست

حریرچی افزود: وقتی نوجوان امکانات ندارد با دو چیز سر خودش را گرم می‌کند،‌ اول دخانیات، مواد روان‌گردان و دیگری شبکه‌های مجازی است. شبکه‌های مجازی در حال حاضر در ایران بیشتر به کنجکاوی‌های جنسی نوجوانان ما پاسخ می‌دهد البته راه حل این مسئله سانسور نیست. در کشورهای دیگر محدودیت‌هایی برای استفاده کودکان و نوجوانان قائل شدند که آنها از سوی والدین کنترل می‌شوند، اما متاسفانه در کشور ما کودکان از 5 الی 6 سالگی با تبلت و در راستای آن فضای مجازی آشنا می‌شوند. در ابتدا برای بازی‌‌ها کودکان با این فضا آشنا می‌شوند، اما رفته رفته آنها را به سمتی می‌برد که راجع به مسائل جنسی کنجکاو و به دنبال عکس‌ها و فیلم‌های مستهجن می‌روند که آسیب جدی روانی برای آنها در پی دارد.

او گفت: چند درصد خانواده‌های ایرانی درک استفاده از وسایل ارتباط جمعی و شبکه‌های مجازی را دارند؟ بیشتر والدین خودشان درگیر همین فضا هستند، بنابراین از طربق خانواده‌ها هم نمی‌توان اقدام موثری کرد. بنابراین جامعه ما درتفریح کردن ریسک‌پذیر شده است.

حدود 14درصد دانش‌آموزان مواد روان‌گردان یا دخانیات استفاده می‌کنند

استاد دانشگاه علامه طباطبائی درباره انتشار آمار درباره میزان اعتیاد و مصرف مواد مخدر، روان‌گردان و دخانیات گفت: نمی‌توان از نوجوانی به صورت مستقیم درباره مصرف سوال کرد، بنابراین آمارگیری و آسیب شناسی در این حیطه باید به صورت غیرمستقیم انجام شود. از طرفی نوجوانان گاهی اسم آن چیزی را که مصرف می‌کنند،‌ مواد نمی‌گذارند و نمی‌توان از خود آنها آماری پرسید. آموزش و پرورش و دستگاه‌های مسئول هم این آمارها را منتشر نمی‌کنند، زیرا برای دستگاه‌شان بد است یا به اصطلاح افت دارد.

او افزود: معاونان آموزش و پرورش منکر مصرف دخانیات یا مواد روان‌گردان توسط دانش آموزان هستند و می‌گویند،‌ درصد کمی از دانش آموزان به این مسائل گرایش دارند، در صورتی که حدود 13 الی 14 درصد دانش‌آموزان مواد و دخانیات مصرف می‌کنند. در حالی اگر آموزش و پرورش بخواهد این مسئله را قبول و طرح کند در نهایت از دیگر نهادها توقع دارد به این موضوع رسیدگی کنند و در نهایت راه حلی هم برای پیشگری از این مسائل ندارند.

برخی مواد روان‌گردان مصرفی نوجوانان توسط دانش‌آموزان ساخته می‌شود

حریرچی گفت: طبق پژوهش‌های انجام شده، بسیاری از مواد مصرفی دانش‌آموزان توسط خود آنها ابداع می‌شود. متاسفانه در حال حاضر دانش‌آموزان خودشان از داروها، مواد روان‌گردان درست می‌کنند. متاسفانه این موضوع قاچاق هم محسوب نمی‌شود، زیرا کاری از دست دولت یا کسان دیگر برنمی‌آید. در گذشته افراد به اصطلاح ساقی در مکان‌هایی مثل پارک‌ها یا جلوی دبیرستان‌ها حضور داشتند که دانش‌آموزان را آلوده می‌کردند، اما امروز بخشی از این مواد توسط خود دانش‌آموزان ساخته و بین خودشان توزیع می‌شود. دانش‌آموزان دربین خودشان یکدیگر را مطلع می‌کنند و همین‌طور برای هم این مواد را فراهم می‌کنند. همچنین استفاده از سایت‌ها و فضای مجازی نیز باعث می‌شود آنها از این رفتار‌ها اطلاعات درستی نداشته باشند و فکر کنند موادی مثل آمفتامین فقط باعث سرخوشی می‌شود و اعتیاد آور نیست.

او تاکید کرد: از سوی دیگر ما شاهد افزایش دوپینگ دانش‌آموزی هستیم، بسیاری از دانش‌آموزان هم به علت فشارهای درسی که از سوی خانواده و مدارس متحمل می‌شوند به مصرف مواد روان‌گردان برای انرژی بیشتر روی می‌آورند. در حالی که امروز می‌بینیم بسیاری از فارغ‌التحصیلان این جامعه بیکار هستند. البته تبلیغ دولت نیز در این زمینه بی تاثیر نیست وقتی همه مدیران و وزرا از میان کسانی انتخاب می‌شوند که مدرک تحصیلی بالا دارند این موضوع برای مردم توقع ایجاد می‌کند. در صورتی که نوجوان و جوان ما در درجه اول نیاز به امیدواری نسبت به آینده دارد و متاسفانه مسئولان کشور زیربار این فضای ناامید نمی‌روند زیرا خودشان مسبب آن هستند.

4 میلیون کودک و نوجوان تحصیل را رها کردند

این استاد جامعه‌شناسی گفت: آموزش و پرورش این مسئولیت را به عهده نمی‌گیرد و هیچ‌گونه کار پرورشی در مدارس انجام نمی‌دهد،‌ این وزارت‌خانه فقط محور آموزش را اجرا می‌کند که آن هم به درستی انجام نمی‌دهد. آموزش باید همراه با مهارت انجام شود. دانش‌آموزان باید مهارت زندگی و برقراری ارتباط اجتماعی را یاد بگیرند و این یکی از دلایلی است که در نهایت باعث می‌شود چهار میلیون دانش‌آموز زیر 15 سال تحصیل را رها کنند. کسانی هم که در حال تحصیل هستند تحت فشارند.

حریرچی افزود: یکی از مسائلی که می‌تواند نوجوانان را از همه این موارد دور کند،‌ کار داوطلبانه است و یاد گرفتن کمک به دیگران. این موضوعات با برنامه‌ریزی آموزش و پرورش باید انجام شود. به طورمثال می‌توان اردوهایی برگزار کرد که دانش‌آموزان برای حمایت از محیط‌زیست فعالیت کنند. زمانی که دانش‌آموز به عنوان یک نوجوان احساس مفید بودن،‌ داشته باشد رفته رفته ارزش‌هایی که برای او شکل می‌گیرد که ارزش‌های درستی خواهد بود. تنها کار پرورشی و فرهنگی آموزش و پرورش برای دانش‌آموزان کلاس‌های قرآن است، اما این کافی نیست و همه مسائل دیگر رها شده است.

او ادامه داد: بالا بردن مهارت دانش‌آموزان و به کارگیری استعداد‌های آنها نیازمند کار گروهی است. کار گروهی باید به آنها نیز آموزش داده شود تا گروه‌های دوستی سالم برای آنها ایجاد شود. ما باید به دانش‌آموزان و فرزندانمان "نه" گفتن یاد دهیم. متاسفانه فرزندان ما در خانه و مدرسه نمی‌توانند با چیزی مخالف کنند و "نه" بگویند، بنابراین به مواد مخدر و روان‌گردان و شبکه‌های مستهجن اجتماعی و رفتار پر خطر جنسی نیز نه نمی‌گویند.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی گفت: ما می‌توانیم با برنامه‌ریزی چه در خانواده و چه در مدرسه به فرزندانمان بیاموزیم به سمت چیزهایی حرکت کنند که در ابتدا برای خودشان و در نهایت برای جامعه مفید باشد. مفید بودن هم صرفا دکتر بودن نیست، بلکه انسان در امور مختلفی می‌تواند اثرگذار باشد. مسئولان باید نگرش خود را در رابطه با نوجوانان و مسائل جامعه اصلاح کنند. متاسفانه سالی 15 تا 20 درصد به آسیب‌های اجتماعی ما اضافه می‌شود که با حرف و سازمان ایجاد کردن این مشکلات حل نمی‌شود. متاسفانه یکی دیگر از مشکلات مسئولان عدم ارتباط با مردم است. متاسفانه همه برنامه‌ها کوتاه مدت است و نمی‌تواند پاسخگوی آسیب‌های اجتماعی باشد و مشکلات اجتماعی روز به روز در حال افزایش است.