گسترش فرهنگ ایمنی ضامن نجات آدمی

متاسفانه هفته گذشته مردم ایران به ویژه مردم تهران با خبر فرو ریختن ساختمان پلاسکو  حیرت زده شدند. حیرتی که با غم و اندوه فراوان آنهم بخاطر از دست دادن هم وطننان ایثارگرشان در آتشنشانی مواجه گردید.

کمتر کسی از شهروندان تهرانی است که حداقل یک بار به داخل پاساژ پلاسکو نرفته باشد و از آن مجموعه عظیم خرید نکرده باشد.

این روز ها بحث پیدا کردن مقصر یا مقصرین در رسانه ها بسیار داغ شده است. هر چه از روز حادثه فاصله می‌گیریم این مورد قوت می گیرد. ولی باید توجه داشت این حادثه قطعاً اولی نیست، آخری هم نخواهد بود. پس چاره کارچیست؟ راه حل برای برون رفت از معضلات این چنینی چیست؟ آیا روش درست این است که در زمان بحران مورد را سریعا برطرف کنیم و درآخر هم یک یا چند نفر تحت مقصر معرفی کنیم و بعد از مدتی کوتاه مشکلات و نقصها به دست فراموشی سپرده شود و منتظر اتفاق دیگر باشیم؟

 راه حل‌های زیادی مطرح شده و می شود ولی واقعاً راه حلی که بتوان بر اساس شرایط موجود انتخاب کرد کدام است؟

به نظر بنده و با تجربه‌ای که در حوزه ایمنی در زمینه پروژه های اجرائی نفت و گاز دارم آیتم های ذیل بسیار حائز اهمیت می باشد و بایستی توجه دقیق منظور گردد:

۱.    تعهد مدیریت: (Commitment) خواست بالاترین مقام ارشد مدیریتی هر سازمان، ارگان، شرکت حتی دولت در رسیدن به بلوغ فکری و فرهنگی حائز اهمیت می باشد. مادامی که این مهم محقق نگردد پیاده سازی سیستم و یک فرهنگ صحیح چون اهمیت ایمنی بسیار دشوار خواهد بود.

دربندهای اولیه استاندارد های کیفی همچون ایزو۹۰۰۱،۱۸۰۰۰ وغیره تعهد مدیریت آیتم مهمی ذکرشده آنهم قبل از تهیه دستورالعمل ها و روش های اجرائی یک سازمان. شرایط به گونه ای شده که فرهنگ سازی را فقط در تهیه و ابلاغ یک سری مستندات می دانند ولی غافل از اینکه اعتقاد و عمل درکنار آن مستندات هست که موثر و کارآمد خواهد بود وگرنه هیچ اثری نخواهد داشت. 

۲.    فرهنگ (Culture): همگی به یاد داریم بستن کمربند ایمنی خودرو چگونه برای همه ما یک امر واجب و ضروری شد . گاهی مجبوریم برای فرهنگ سازی از ابزار آموزشی استفاده کنیم و بعضی اوقات به اعمال جریمه و استفاده از روش‌های سخت‌گیرانه مجبور شویم.

 فردی شاید در حال حاضر سوار بر خودروی با ارزش بالای ۲۰۰ میلیون تومان می شود، ولی وقتی قصد خرید سه راهی برق را برای منزل دارد از نوع بسیار ارزان قیمت تهیه می کند و هزینه  در  این خصوص را عبث می داند. پس در این موارد با بی فرهنگی نسبت به ایمنی و اهمیت آن مواجه هستیم.

در این بخش رسانه ها بخصوص صدا و سیما، شهرداری  و تمام ارگان هایی که امکان تهیه و پخش حوادث قبلی را دارند می بایست عموم مردم را از تلخی حوادث آگاه کنند. وزارت آموزش و پرورش هم می تواند نقش بسیار سازنده را در این خصوص داشته باشد.باید توجه داشت که اموزش درحال حاضر فقط برای اقشار خاصی چون محصلان ،دانشجویان برگزار می گردد.( براساس تجربه اختصاص پاداش، جوایز نقدی یا غیرنقدی در ترویج فرهنگ صحیح بسیار موثر و کارآمد بوده و خواهد بود).

مورد بسیار مهمی که در حوزه فرهنگی بایستی بحث شود رعایت تمهیدات اولیه برای رسیدن بموقع تیم نجات در محل حادثه ،توسط شهروندان عزیزی هست که همیشه اسراردارند از نزدیک تمام وقایع را ضبط و مخابره کنند یا علاقمندندکه می خواهند همراه تیم متخصص از همه چیز آگاه شوند. منتهی به چه قیمتی؟ قطعا ثانیه ها برای نجات مصدومان مهم و قابل توجه می باشد.

۳.    نیروی انسانی: آموزش و بکارگیری افراد جوان فارغ التحصیل جهت درگیرشدن در امور اجرائی و عملیاتی همچون آتش نشانی بسیار موثر خواهد بود.

صرف توانمندی جسمی و فیزیکی نبایستی معیاری اصلی  برای جذب آتش نشان بخصوص در رده های ارشد و فرمانده باشد. براساس دلایل فنی شنیده ها از این حکایت می کند ساختمان پلاسکو بعد از یک یا دو ساعت از زمان آتش سوزی می بایست کامل تخلیه می شده است، ولی  بر اساس استدلال های فنی و ساختمان، سازه فلزی در دمای حدود ۳۰۰سانتیگراد استحکام خود را از دست می دهد و یکی از دلایل ویران شدن ساختمان بوده که متاسفانه به آن توجهی نشده است.

۴.    Drills: انجام مانورهای سراسری و منطقه ای در سطح شهر بسیار مهم است.

انجام مانورهای چون تخلیه،MEDIVAC ،زلزله و...و آشنا کردن مردم با تمرین های همگانی تحت مانور بسیار مهم و موثر خواهد بود. ممکن است در ابتدا بسیار سخت و حتی غیر قابل انجام ولی حتماً بایستی اجرائی گردد.

۵. نظارت: افراد مسئول و ذیصلاح وظیفه دارند پس از تهیه روش و ابلاغ،  نظارت را به صورت کامل انجام دهند. نظارتی که منجر به پرداخت فقط جریمه نگردد و اگرهیچ ابزار کنترلی و توقف نداشته باشد در نهایت موثر و مفید نخواهد بود .این توقف ممکن است به قیمت از دست دادن کار یا کم شدن درامد واحد صنفی یا صنعتی ...شود.استاندارد خیلی شفاف بیان می کند هرکس مسئول ایمنی و سلامت خودش هست.

۵.IT.استفاده از تکنولوژی روز که حتما ما در استفاده ارآن خیلی سهمی نبرده ایم. نمی دانم تجهیز آتش نشانان به موقعیت یاب فردی GPS چقدر می توانست در پیداکردن آنها موثر باشد.

در پایان باز هم تاسف خود را از این حادثه غم انگیز اعلام می دارم، انشالله خداوند متعال به تمام بازماندگان این حادثه تلخ و غمناک صبر جزیل عنایت فرماید وشادی ارواح تمام این جوانان را که باعث نجات جان هم وطنان شدند را از خدای مننان خواهانیم. همیشه حادثه خبر نمی کند بایستی حواسمان باشد شاید برای ما هم اتفاق بیافتد. عادت کنیم از کنار هیچ رفتار و مکان ناایمن راحت عبور نکنیم چون باعث نجات جان خود و دیگران خواهیم شد.

بایک حساب سرانگشتی و ساده می توان برآوردکرد خسارات و تمام هزینه های که در این چندروز صرف کنترل مدیریت نجات شده و هزینه هایی که دولت محترم برای احیاء واحدهای فعال در ساختمان پلاسکو تقبل کرده خیلی بیشتر از تجهیز و ارتقای سیستم آتش نشانی است که در گذشته می بایست پرداخت می‌شده است.

*کارشناس حوزه بازرسی فنی و ایمنی