روش هوشمندانه مقاوم‌سازی تختگاه شوش بر روی تپه‌های فرسوده
ساخت تختگاه شوش بر روی تپه‌های فرسوده به جای مانده از ایلامیان مستلزم به کارگیری روشی هوشمندانه و نبوغ آمیز در ایجاد مقاومت در پی سازی ها بود که هخامنشیان به خوبی آن را اجرا کردند.
به گزارش ایلنا، فرامرز تطهیری مقدم، این مطلب را در سومین نشست تخصصی نخستین همایش "توانمند سازی بناهای تاریخی در برابر زلزله "که توسط پژوهشکده ابنیه و بافت های فرهنگی –تاریخی برگزار شد، مطرح کرد.
او ابتدا به مقاله ای در رابطه با مقاوم سازی و پی سازی شگفت آوری که در تخت جمشید بکار رفته و اینکه چگونه با تخته سنگ های یکپارچه و دوخت و دوز شده در لایه های زیاد عملاً ایزولاسیون لرزه ای برای کاخ هخامنشی فراهم شده است ،اشاره کرد .
وی با بیان اینکه دانش پیشرفته زلزله شناسی در جهان با فناوری های متفاوت به اعمال راه حل روش جداسازی لرزه ای در زمینه مقاوم و به سازی سازه ها پرداخته است ،تصریح کرد : شوربختانه این روش ها در کشور ما هنوز آنطور که باید و شاید مرسوم نشده حتی در همسایگی های ما در خلیج فارس (کشورهای حاشیه خلیج فارس) و یا در ترکیه نیز از این روش ها بهره گرفته می شود.
این مهندس معمار با اشاره به روش متفاوت بکارگرفته شده در کاخ شوش از دیرباز یعنی دوران هخامنشیان در ایجاد مقاومت در پی سازی ها گفت : این ساختمان های ماندگار با تکیه بر Base Isolation به اجرا در آمده اند .
وی در ادامه به بیان روش بکار رفته در کاخ شوش پرداخت و گفت : پهنه دشت شوشان با رودخانه های عظیمی مثل کرخه – دز- شائور و بالاخره کارون یکی از پرنعمت ترین پهنه های زیستی در منطقه معرفی می شود.
او افزود : به همین دلیل تپه های ابتدایی شوش مولّد تمرکز در استقرار ایلامیان به مدت بیش از 2200 سال در این دشت و در نقطه شوش (بعنوان پایتخت شاهنشاهان ایلامی) مطرح بوده است.
این کارشناس با بیان اینکه پس از ویرانی ساختمان های خشتی و گلی در آن دوران ها ، تپه های اولیه برجسته تر شده و تپه های ثانویه را بوجود آورده اند، افزود : در جانمایی مکانی برای ساخت کاخ عظیم هخامنشی در شوش به لحاظ وجود آب کافی از شائور و چشمه های دیگر واقع در پهنه نزدیک تپه های شوش بنای تختگاه باید بر روی این تپه ها گذاشته می شد.
وی افزود:بر روی خاک های فرسوده تپه های مسکونی پیشین اقدامی نبوغ آمیز انجام شده و برای دوری جستن از خطر سیلاب گرفتگی حاصل از طغیان های فصلی رودخانه ها روی تپه ها را با مخلوط سنگ های رودخانه ای (در گودی ها با ضخامت حدود 6 الی 8 متر و در برجستگی ها تا 2 متر) مخلوط ریزی کردندتا روی آن را با سنگ فرشی از تخته سنگ های حمل شده از فواصلی بیش از 120-160 کیلومتری از کوه های لرستان بپوشانند .
او با اشاره به امکان رانش مخلوط ریزی زیرین در اثر بارگذاری سازه های تختگاه کاخ آپادانا تصریح کرد : برای کنترل این رانش و تثبیت سکوی تختگاه با کمربندی به ابعاد حداقل 5 متر ضخامت و 5 متر بلندی ، بارویی با خشت و آجر ایجاد شده بود که این نوع تثبیت تختگاه در مقابل رانش از آگاهی نسبی در مورد عملکرد نیروهای درونی زمین در پی سازی این کاخ عظیم حکایت می کند .
او افزود :جالب تر آنکه برای جلوگیری از نفوذ رطوبت در بارو چند رج اول پی دیواره (کمربند) را با آجر پخته و با ملات قیر برای ایجاد مقاومت بیشتر در برابر جذب رطوبت و باقی دیوارچینی را با خشت با همان ابعاد بیش از 10×40×40 سانت ساختند و بدین وسیله توده بهم فشرده و مقاومی را در جلوگیری از رانش تپه تختگاه بوجود آوردند.
آسیب پذیری بافت تاریخی محله عودلاجان
نرجس دیودار دیگر سخنران این نشست به بیان گوشه ای از پژوهش خود با عنوان "افزایش تاب آوری بافت تاریخی عودلاجان بر پایه منظر شهری تاریخی یونسکو 2011 " پرداخت و هدف از انجام این پژوهش را یافتن فرآیندی برای افزایش تاب آوری بافت تاریخی عودلاجان اعلام کرد .
او افزود :این پژوهش با بهره گیری از رویکرد منظری شهری تاریخی مطابق با توصیه 2011یونسکو صورت گرفته و بر اساس آن اولویت بندی میزان بهسازی لرزه ای بناهای بافت تاریخی به عنوان نتیجه مشخص شده است .
این پژوهشگر ،محله عودلاجان را مرکز تاریخی اولیه و اصلی شهر تهران و واحد ارزش های فرهنگی ،تاریخی و طبیعی دانست که آسیب پذیری بافت تاریخی این محله در برابر زمین لرزه به تخریب و نوسازی های گسترده و بی رویه انجامیده است .
بهسازی لرزه ای دانشکده حقوق دانشگاه تهران
دیگر سخنران این نشست آرش رهگذر دانشجوی کارشناسی ارشد سازه دانشکده عمران دانشگاه تهران گفت :تعداد زیادی مسجد ، مدرسه و سایر آثار میراث فرهنگی با قدمت چند صد ساله در کشور وجود دارند که بصورت مصالح بنایی آجری با ملات های سنتی از نوع گل ، آهک و گچ اجرا شده اند .
وی افزود :به منظور حفظ و بهسازی لرزه ای این بناها نیاز به کسب اطلاعات کافی ازمشخصات و رفتار این مصالح است تا بتوان روش هایی برای توانمندی سازی و استحکام بخشی لرزه ای این گونه بناها اتخاذ کرد که در عین حال مشخصه های اصلی و نمادین آنها نظیر نماسازی موجود دست نخورده باقی بمانند .
او با اشاره به طرح بهسازی لرزه ای دانشکده حقوق دانشگاه تهران به معرفی مطالعات آسیب پذیری آن ، طرح های بهسازی ،مشخصات قراردادی و زمان بندی و شرح عملیات اجرایی و پیشرفت آن پرداخت .
او ، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران را از قدیمی ترین مراکز آموزش عالی در ایران اعلام کرد که به فرمان مظفرالدین شاه قاجار به نام مدرسه علوم سیاسی در سال 1287 خورشیدی در تهران افتتاح شد و ساختمان کنونی دانشکده حقوق نیز در سال 1313 به بهره برداری رسید .
این کارشناس با اشاره به مطالعات آسیب پذیری پروژه ، ارزیابی سریع آسیب پذیری، برداشت معماری و ترسیم نقشه ها، بررسی وضعیت مجاورت و درزهای انقطاع و بررسی اجزای غیر سازه ای را از مطالعات مرحله اول (کیفی )طرح و تعیین پیکر بندی ساختمان ، تهیه نقشه های چون ساخت با توجه به نتایج سونداژ ، مدل‌سازی ساختمان و...را از مطالعات مرحله دوم (کمی )طرح اعلام کرد .
وی در ادامه به معرفی طرح های بهسازی دانشکده حقوق شامل دیوار برشی بتون آرمه،سیستم مش و شاتکریت دیوارهای باربر و کاربرد الیاف پلیمری پرداخت و معایب و محاسن هر یک را توضیح داد .
نخستین همایش تخصصی" توانمند سازی بناهای تاریخی در برابر زلزله " طی دوروز به همت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برگزار شد .در نشست های تخصصی این همایش متخصصان ، اساتید دانشگاه و دانشجویان ایرانی و خارجی به بیان مقالات و نقطه نظرات خود در خصوص مقاوم سازی بناهای تاریخی پرداختند .