درمان سوختگی در ایران استاندارد نیست/ مرگ سالانه ۳ هزار بیمار سوخته/ فقط هزار و ۵۰ تخت داریم!

دکتر محمدجواد فاطمی؛ رییس انجمن حمایت از بیماران سوخته در گفت وگو با خبرنگار ایلنا، در مورد آمار افرادی که دچار سوانح سوختگی می‌شوند، گفت: آمار دقیقی در این زمینه وجود ندارد و ارقام تقریبی است. بر این اساس حدود صد و پنجاه تا دویست هزار فرد سالیانه می‌سوزند و حدود بیست و دو تا سی‌هزار نفر از آنها دچار سوختگی شدید می‌شوند که باید در بیمارستانهای سوختگی بستری شوند، این در حالی است که از این تعداد سالیانه حدود سه هزار نفر می‌میرند. در تهران سالی دو تا سه هزار نفر در دو مرکز سوختگی شهید مطهری و شهدای یافت آباد بستری می شوند.

رییس انجمن حمایت از بیماران سوخته خاطرنشان کرد: این افراد معلولان سوختگی آینده هستند. این موضوع دردآور است؛ چون اغلب موارد قابل پیشگیری بوده است.

وی پایین بودن سطح آگاهی و بی‌احتیاطی را شایع‌ترین علت سوختگی دانست و گفت: مایعات داغ، شایع‌ترین عامل سوختگی است، اما سوختگی با شعله، شایع‌ترین علت بستری و مرگ بیماران را به خود اختصاص می‌دهد. این در حالی است که اغلب سوختگی‌ها در محیط منزل و عمدتا در آشپزخانه رخ می‌دهد و ساعات پخت و پز و صرف غذا شایع‌ترین زمان وقوع سوختگی است. سوختگی‌ها عمدتا غیرعمدی بوده و خودسوزی و دگرسوزی درصد کمتری را به خود اختصاص می‌دهند.

خودسوزی در میان زنان شایع‌تر است

آمار قابل ملاحظه خودسوزی در استان‌های ایلام، لرستان و سیستان و بلوچستان

به گفته او، سوختگی در بین مردان بیشتر از زنان است، در حالی که خودسوزی در میان زنان شایع‌تر است و در برخی مناطق کشور از جمله استان‌های ایلام، لرستان، سیستان و بلوچستان آمار قابل ملاحظه‌ای از خودسوزی منتشر می‌شود.

فاطمی توضیح داد: در مورد سوختگی با مایعات داغ که شایع‌ترین علت سوختگی است؛ هیچ نوع آموزشی ارائه نمی‌شود. کتاب‌های درسی دانش‌آموزان فقط مباحثی در مورد اطفای حریق و مواجهه اولیه با سوختگی را به صورت اجمالی طرح می‌کند.

رییس انجمن ققنوس همچنین به فعالیت سازمان آتش نشانی در مورد آموزش‌ها و پیشگیری‌های انجام شده از سوی این سازمان گفت: به نظر می‌آید؛ آموزش‌های عمومی اطفای حریق از سوی سازمان آتش‌نشانی بیشتر به یک آموزش اجباری در زمینه ایمنی که فقط در سازمان‌ها و مراکز مختلف برگزار می‌شود؛ تبدیل شده است تا چک لیست ایمنی این مراکز تیک بخورد.

وضعیت ایمنی مدارس و اماکن عمومی نامناسب است

او همچنین وضعیت استاندارد ایمنی مدارس و اماکن عمومی را نامناسب خواند و با اظهار تاسف گفت که وضعیت بسیار نامطلوب است. در برخی مدارس که تعداد آنها هم کم نیست، سیستم گرمایشی استاندارد نیست و هنوز از بخاری قطره‌ای استفاده می‌شود. راه فرار وجود ندارد و یا مسدود است. طبق قوانین سازمان آتش‌نشانی، ساختمان‌های بالای پنج طبقه موظف به نصب سیستم هشدار دهنده دود هستند، اما چقدر رعایت می‌شود؟ متاسفانه اختیارات لازم برای پلمپ اماکن غیرایمن به سازمان آتش‌نشانی داده نشده است.

درمان ما در سوختگی استاندارد نیست

درمان سوختگی در ایران معادل درمان سال ‌1970 کشورهای توسعه‌یافته

فاطمی با تاکید بر اینکه درمان ما در سوختگی استاندارد نیست، گفت: این موضوع هم در تعداد مراکز سوختگی، هم در تعداد تخت و هم در استانداردهای لازم این تخت‌ها قابل مشاهده است. به عنوان نمونه ما تا پایان سال 1394 باید دو هزار و 400 تخت سوختگی داشته باشیم، در حالی که در حال حاضر هزار و 50 تخت سوختگی داریم و این یعنی با کمتر از پنجاه درصد خدمات را ارائه می‌کنیم و این واقعیت تلخ که اغلب تخت‌های موجود هم استاندارد نیست.

وی ادامه داد: آموزش ناکافی، رعایت نکردن دقیق ایزولاسیون بیماران، پانسمان‌های گران قیمت و نبود تکنولوژی‌های جدید همه دست به دست هم داده است تا نتیجه درمان ما معادل سال 1970 تا 1975 کشورهای توسعه یافته باشد و این یعنی فاجعه. باید با استانداردسازی و افزایش تخت‌های سوختگی، آموزش کافی و مداوم و نظارت وارزیابی دقیق و تجهیز مراکز به تکنولوژی و تجهیزات لازم و نیز استفاده از پانسمانهای مفید و موثر و رعایت دقیق ایزولاسیون بیمار به بهبود کیفیت خدمات و کاهش مرگ و میر کمک کنیم.

سوختگی هزینه بالایی دارد

زیر بار تاسیس بیمارستان‌ سوختگی نمی‌روند

فاطمی در مورد هزینه درمان و جراحی بیماران سوختگی توضیح داد: سوختگی بیماری گرانی است و هزینه بالایی دارد. به عنوان نمونه در تهران از سه دانشگاه بزرگ پزشکی تنها یک دانشگاه دارای بیمارستان سوختگی است و دو دانشگاه دیگر زیر بار تاسیس بیمارستان سوختگی نرفته‌اند. هیچ یک از بیمارستان‌های خصوصی بخش سوختگی ندارند، چون صرف مالی ندارد.

متقاضی کار در بیمارستان‌های سوختگی بسیار کم است

او همچنین در مورد فعالیت کم کادر پزشکی در مراکز سوختگی گفت: درمان سوختگی بسیار سخت و مشقت‌بار است و این هم از بعد جسمی و هم روانی مطرح است. دیدن یک بیمار سوخته با بدن از بین رفته و زخمهای بدبو و عفونی و ناله‌های جانگداز و رنج بیمار و اطرافیان و کارکردن در بیمارستان غیراستاندارد با امکانات کم و دیدن مرگ بیمارانی که می‌شد؛ زنده بمانند کار هر پرستار و پزشکی نیست. بنابراین پرستار و پزشک سوختگی ایثارگری است که با همه این مشکلات تلاش می کند، ولی کمتر دیده می شود و همه اینها باعث می‌شود؛ متقاضی کارکردن در بیمارستانهای سوختگی بسیار کم باشند.

وی همچنین در مورد فعالیت‌ها و خدماتی که انجمن بیماران سوختگی (ققنوس) به بیماران سوختگی ارائه می‌دهد، گفت: بیماران سوختگی به دو گروه تقسیم می شوند؛ بیمارانی که در مرحله حاد قرار دارند و بیمارانی که در مرحله مزمن هستند. برخی از خدمات مانند مشاوره رایگان برای هر دو گروه یکسان است. در مرحله حاد تلاش می‌شود با استاندارد کردن درمان به بهبود هر چه زودتر بیمارانی که بستری هستند، کمک شود.

او همچنین خدمات فیزیوتراپی رایگان، کاردرمانی و تامین هزینه ایاب و ذهاب بیماران بی‌بضاعت را دیگر خدمات انجمن برای بیماران سوختگی اعلام کرد و گفت: تهیه لباس یا داروهای لازم برای بیماران سوختگی از سوی انجمن برای بیماران تامین می‌شود و دو بیمارستان شهید مطهری و شهدای یافت آباد در این مورد همکاری لازم را با انجمن دارند.

بیماران سوخته نیازمند کمک و حمایت هستند

فاطمی در ادامه صحبت‌های خود حمایت از بیماران در مرحله مزمن بیماری و همچنین حمایت های اجتماعی و روانی را مهم دانست و گفت: باید کمک کرد؛ بیماران به خانواده، اجتماع و محل کار خود بازگردند. این کار البته برای افرادی که درصد سوختگی آنها کم است، راحت‌تر است اما برای افرادی که درصد سوختگی آنها زیاد است و یا نقاط سوختگی آنها در صورت و دست‌هایشان باشد؛ بازگشت به جامعه و ارتباط با اطرافیان سخت‌تر خواهد بود. به این ترتیب مشاوره برای این افراد موثر است.

او همچنین در مورد بازگشت به کار بیماران سوختگی گفت: گاهی برخی از افراد به دلیل شدت سوختگی نمی‌توانند به شغل سابق خود بازگردند، این افراد هم نیازمند کمک و حمایت هستند.

رییس انجمن ققنوس، پیشگیری و استاندارد شدن درمان را از عوامل مهم حمایت از بیماران سوختگی دانست و توضیح داد: سیاست انجمن، دادن صدقه به بیماران سوختگی نیست. در انجمن تلاش شده است تا در مورد مسئولیت اجتماعی و همچنین پیشگیری از سوختگی اقداماتی انجام شود.

انتقاد از برخورد مسئولان در مواجهه با بیماران سوختگی

دولت باید هزینه درمان بیماران سوخته را تا پایان عمر بپردازد

فاطمی با انتقاد از برخورد مسئولان در مواجهه با بیماران سوختگی تاکید کرد: دولت ضامن است و باید هزینه درمان بیماران سوخته را تا پایان عمر بپردازد، چرا که بیماران سوخته در اغلب موارد در سوختگی خود مقصر نیستند و استاندارد نبودن وسایل گرمایشی یا پخت و پز یا استاندارد نبودن وسایل نقلیه یا اماکن عمومی افراد را دچار سوختگی می‌کند.

او به سازمان ملی استاندارد، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت نیرو، وزارت مسکن، وزارت کشور، شهرداری ها و آموزش و پرورش هشدار داد تا به استانداردسازی منازل، اماکن عمومی، مدارس، وسایط نقلیه، وسایل گرمایشی و پخت و پز اقدام کنند.

رییس انجمن ققنوس در مورد تعداد اعضای این انجمن گفت: با توجه به آغاز فعالیت رسمی انجمن از سال 94 تاکنون حدود 50 بیمار سوخته عضو انجمن شده اند، و در یک سال اخیر انجمن نزدیک به یک و نیم میلیون بیمار سوخته را تحت پوشش قرار داده است.

فاطمی گفت: کمک مالی و حمایتی از سوی دولت در اختیار انجمن ققنوس قرار نگرفته است و هزینه‌های انجمن از سوی حق عضویت و کمک خیران تامین می‌شود. البته انجمن توانسته است؛ توجه مسئولان وزارت بهداشت را به موضوع اهمیت سوختگی جلب کند و نیم نگاهی به این موضوع داشته باشند. هر چند که هنوز با شرایط  ایده‌آل فاصله بسیار زیادی داریم.

او با اشاره به اینکه در طرح تحول نظام سلامت با پیگیری انجمن انواعی از پانسمان‌های نوین مدنظر قرار گرفت و هزینه آن از طرف وزارت تقبل شد، گفت: همچنین بازسازی‌های مناسبی در این بیمارستانها در سراسر کشور انجام گرفت و نیز پرداختی‌ها به پزشکان و پرسنل این بیمارستانها افزایش یافت و این بیمارستانها مقداری از حالت تبعید گاه خارج شدند.