تحریم‌ها معتادان را به سمت مواد پرخطر سوق داد/کارتن‌خواب‌ها از شهری به شهر دیگر کوچ می‌کنند
مدیرعامل جمعیت تولد دوباره گفت: تحریم‌های اقتصادی تاثیر بسزایی در بروز رفتارهای پرخطر در میان معتادان داشته و باعث شده الگوی مصرف به سمت مواد پرخطر برود.
عباس دیلمی‌زاده درگفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در واکنش به سخنان رئیس سازمان بهزیستی کشور مبنی براینکه 60 درصد از معتادان تهران شهرستانی هستند به خیل عظیم مهاجرت به تهران اشاره کرد و گفت: معتادان هم همچون باقی مردم هستند. نباید تعجب کرد که 60 درصد از معتادان تهران؛ غیرتهرانی باشند.
وی با بیان اینکه پژوهش‌ها و تجربیات ما نشان داده معتادان کارتن‌خواب از شهری به شهر دیگر کوچ می‌کنند، ادامه داد: مثلا در گذشته این مشاهدات وجود داشته که در فصل‌های سرد معتادان به شهرهای جنوبی می‌روند یا در فصل گرما و فصل توریستی به کلان‌شهرهایی مثل تهران یا مشهد مراجعه می‌کنند. دلیل این کوچ‌ها به مسائل اقتصادی بازمی‌گردد و تحلیل‌های اقتصادی پاسخی صحیح در این باره به ما می‌دهد.
دیلمی‌زاده خاطرنشان کرد: موضوع میزان دسترسی این افراد به مواد مخدر نیست بلکه موضوع کسب درآمد برای معتادان است. اینکه معتادان تابستان‌ها بیشتر در کلان‌شهری مثل تهران یا مشهد دیده می‌شوند، به دلیل وجود توریست در این شهرهاست زیرا تابستان‌ها افراد زیادی برای مسافرت به این شهرها سفر کرده و این افراد می‌توانند منابع درآمدی معتادان کارتن خواب را از طریق تکدی‌گری تامین کنند.
مدیرعامل جمعیت تولد دوباره با اشاره به اینکه در خصوص کارتن خوابی در تهران متوجه شدیم که بسیاری از این افراد از طریق جمع‌آوری ضایعات کسب درآمد می‌کنند و با پول بدست آمده از این راه؛ مواد مصرفی خود را تامین می‌کند، افزود: از آنجا که قیمت خرید ضایعات در تهران بالاتر از شهرهای کوچک بوده و در این کلان‌شهر می‌توانیم ضایعات بیشتری بدست آورده و درآمد بیشتری کسب کنیم؛ لذا یک معتاد کارتن خواب در تهران می‌تواند از این طریق درآمد بیشتری کسب و مواد خود را تامین کند. لذا کوچ این افراد به تهران طبیعی است.
وی با تاکید براینکه باید درآمد را از شغل جدا کرد زیرا این افراد به رغم نداشتن شغل درآمد دارند، اظهارکرد: کسی که درآمد نداشته باشد نمی‌تواند مواد خود را تامین کند. چنانکه برخی برای کسب درآمد و تامین مواد دست به کارهای ساده‌تری همچون باربری می‌زنند و به همین خاطر است که در اطراف بازار تهران تجمع زیادی از معتادان را داریم. برخی نیز از طریق تکدی‌گری کسب درآمد می‌کنند و بخش کمی هم با دزدی درآمد به دست می‌آورند.
دیلمی زاده همچنین درباره بازگشت معتادان شهرستانی به شهرهای خود برای گذراندن امور درمانی، تصریح کرد: چنین اقدامی حتما با شکست مواجه می‌شود. زیرا تجربه نشان می‌دهد این اقدام مناسب نیست و درباره این گروه هدف خاص نباید به فکر درمان بود و درمان، مناسب این گروه نیست.
وی با اذعان بر اینکه سرمایه‌گذاری درمانی‌ای که برای این افراد طی سالیان انجام شده نتوانسته اثربخش باشد، خاطرنشان کرد: در تمام کشورهایی که براساس مبانی تخصصی و علمی اقدام می‌کنند؛ راه‌های دیگری پیشنهاد شده که اثربخش‌تر بوده و هزینه پایین‌تری دارد و آن برنامه‌های کاهش آسیب است که براساس نوعی ایدئولوژی بنا شده است.
این پژوهشگر حوزه اعتیاد، در ادامه این مطلب افزود: مبنای اصلی این شیوه آن است که معتادان وجود دارند و ما نمی‌توانیم آنان را درمان کنیم یا برای درمان به شهرهای خود بفرستیم بلکه تلاش می‌کنیم کیفیت زندگی آنها را بالاتر برده و آسیبی که آنها به زندگی خود می‌زنند را کم کنیم. این برنامه در کشور ما هم وجود دارد اما متاسفانه مورد بی‌توجهی قرار گرفته و سرمایه‌گذاری درستی در خصوص آن نشده است.
دیلمی‌زاده بیان کرد: این برنامه می‌گوید برای معتادان سرپناه و مراکز کاهش آسیب گذری ایجاد کرده و از طریق این مراکز وضعیت ظاهری آنان را بهبود ببخشیم و در اختیار آنها درمان‌های نگهدارنده همچون داروی متادون قرار دهیم تا از طریق مصرف شربت تریاک یا متادون فعلا در برنامه‌های کاهش آسیب قرار داشته باشند. یا در اختیار آنان که می‌خواهند مواد مصرف کنند؛ سوزن و سرنگ قرار دهیم تا این مصرف مطمئن بوده و به کسی آسیب نزنند. سپس به تدریج و طی برنامه‌ای چند ساله آنها رابه سمت درمان سوق دهیم.
وی با تاکید بر اینکه برنامه کاهش آسیب اعتیاد درازمدت و کم هزینه بوده و اثربخشی بالایی دارد، اظهار کرد: آنچه برای مردم مهم است آن است که فرد معتاد با ظاهر ژولیده و آلوده در اطراف خانه‌شان نباشد. به عبارت دیگر برای مردم مصرف مواد توسط این افراد چندان مشکل‌ساز نیست زیرا ممکن است هر فردی در همسایگی خود فرد مصرف‌کننده مواد داشته باشد و اعتراض هم نکند. لذا مساله اصلی مربوط به شکل ظاهری و سبک زندگی آنان است که در خرابه‌ها و پاتوق‌ها یا در کنار شهر مصرف می‌کنند و ظاهری آلوده دارند. باید ابتدا این وضعیت را بهبود ببخشید.
رئیس شبکه سمن‌های کاهش تقاضای مواد مخدر در منطقه غرب آسیا و آسیای مرکزی افزود: کافیست مراکزی داشته باشیم که به معتادان یاد بدهد چگونه سبک زندگی بهتری داشته باشند و راه‌هایی پیدا کنیم که آنها از طریق کسب درآمدهایی که دارند مثل فروش ضایعات بتوانند درآمد اولیه و کمی را برای زندگی داشته باشند. این شیوه واقع‌بینانه و اثربخش است و می‌توان ادعا کرد با این شیوه طی برنامه‌ای دو ساله می‌توان این مشکل را کاهش داده و حل کرد.
وی خاطرنشان کرد: با این برنامه می‌توان در درازمدت افرادی را که تمایل و آمادگی دارند به سمت برنامه‌های درمانی سوق داد اما اینکه فکر کنیم یک معتاد کارتن خواب را که نمی‌خواهد ترک اعتیاد کند؛ می‌توانیم به زور و اجبار در یک شهر دیگر ترک دهیم اشتباه است.
رئیس جمعیت تولد دوباره با تاکید بر اینکه پاسخ مشکل معتادان پرخطر و کارتن خوابی که سال‌ها زندگی خیابانی داشته‌اند اشتغال نیست و این موضوع نباید در اولویت برنامه‌ها برای آنان باشد، ادامه داد: باید در یک سال اول برنامه‌های بازتوانی و کاهش آسیب در اولویت باشد. این موضوع کاملاً تخصصی و کارشناسی بوده و باید به نظرات کارشناسی و تخصصی در اینگونه برنامه‌ریزی‌ها توجه کرد.
دیلمی‌زاده تاکید کرد: درست است که در ایران مشکل اعتیاد داریم اما با قاطعیت می‌گویم که کشور ما از نظر برنامه‌های درمان اعتیاد چه به لحاظ دانش تخصصی و چه به لحاظ سطوح برنامه‌های اعتیاد از تمام کشورهای منطقه و کشورهای آسیایی بالاتر است و هیچ کشوری را در منطقه نمی‌توانیم مثال بزنیم که تا این اندازه برنامه‌های کاهش آسیب و درمان با متادون را گسترش داده باشد.
این کارشناس حوزه اعتیاد در پاسخ به این سوال که چرا وضعیت اعتیاد در کشور به این شکل است و این تعداد معتاد خیابانی در کشور وجود دارد و به رغم سیاست‌های ابلاغی سال 85 در زمینه مبارزه با مواد مخدر به سمت رفتارهای پرخطر رفته‌ایم، گفت: این موضوع به دلیل آن است که تحریم‌های اقتصادی تاثیر بسزایی در بروز رفتارهای پرخطر در میان معتادان داشته و باعث شده الگوی مصرف به سمت مواد پرخطر برود. به بیان دیگر ما تحت فشار تحریم‌ها به دلیل افزایش قیمت دلار و افزایش قیمت پیش‌سازهای مواد مخدر و کاهش درآمد گروه‌های دهک پایین جامعه مواجه شدیم و طبعا وقتی گروه‌های ضعیف معتادان به لحاظ اقتصادی فقیرتر شوند؛ حرکت آنها به سمت الگوهای پرخطر افزایش می‌یابد.
وی درپایان اظهارامیدواری کرد؛ در شرایط پساتحریم موفق شویم طی برنامه‌ای پنج تا 10 ساله مشکلاتی را که در اثر تغییر الگوی مصرف داشته‌ایم برطرف کنیم که این موضوع نیازمند برنامه‌ای دقیق و منسجم است.
دیلمی‌زاده خاطرنشان کرد: باید بیش از پیش به نظرات کارشناسان در برنامه‌های مبارزه با مواد مخدر توجه شود و اگر زودتر به صورت منسجم دراین زمینه عمل می‌کردیم طی 8 سال اخیر الگوی مصرف به این سمت نمی‌رفت.