جایگاه میراث فرهنگی در کشور مشخص نیست/حل مشکلات کنونی نیاز به مدیریت قوی و علاقه‌مند دارد
سد سازی، جاده‌سازی و بسیاری دیگر از پروژه‌های عمرانی امروز به کابوسی برای میراث فرهنگی کشور تبدیل شده است و شاهدیم که این روز‌ها سازمان میراث فرهنگی برای ایجاد راه لی که هم بتواند آثار را محفوظ نگه دارد و هم مانع انجام پروژه‌های عمرانی و توسعه‌ای نشود با چالش‌های بسیاری روبروست، یکی از بنیانگذاران سازمان میراث فرهنگی و دانش آموخته دکترا حفاظت از بناهای تاریخی معتقد است که حل این مشکل نیازمند مدیریت قوی و متولیانی معتقد و علاقه‌مند به حفاظت از مواریث فرهنگی است.
مهدی حجت در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایلنا در ارتباط با تعارضات میان بخش میراث فرهنگی و دیگر بخش‌ها همچون وزارت نیرو، شهرداری‌ها و متولیان برخی پروژه‌های عمرانی در زمینه حفاظت از آثار تاریخی گفت: علت این تعارضات آن است که برای کل کشور و دولت روشن نیست که چه توقعی از میراث فرهنگی دارند و جایگاه میراث فرهنگی در کشور چیست؛ به همین علت هم هماهنگی‌های لازم بین دستگاه‌ها در سطح کلان وجود ندارد.
وی ادامه داد: بنابراین احتیاج به هماهنگی در سطوح کلان است، اگر قانونی در این زمینه در کشور وجود دارد، متولیات میراث فرهنگی باید با دیگر مسئولان صحبت کنند و آن‌ها را توجیه کنند که به این قوانین عمل کنند و اگر هم قانون لازم برای ایجاد این هماهنگی‌ها وجود ندارد؛ باید در جهت ایجاد قانون‌های لازم حرکت کنند؛ هرچند که من تا جایی که اطلاع دارم، فعلا قوانین موجود در کشور در این زمینه کافی است.
این بنیان‌گذار سازمان میراث فرهنگی توضیح داد: قانون می‌گوید، تمام پروژه‌های اجرایی قبل از مکان‌یابی دقیق باید مطالعات مربوط به میراث فرهنگی را به خرج خود انجام دهند و اگر سازمان میراث فرهنگی موافقت کرد، در مورد اجرای آن تصمیم‌گیری شود، اما زمانی که به این قانون عمل نمی‌شود، این تعارضات نیز پیش می‌آید.
رئیس اسبق سازمان میراث فرهنگی افزود: اگر مسئولان مربوطه واقعا به دنبال حل این مشکلات باشند، باید بسیار تلاش کنند و با دیگر مسئولان صحبت کنند و جلسات متعددی را با آن‌ها داشته باشند که همه این‌ها کار سختی است، همانطور که در همه دنیا نیز حفاظت از گذشته کار سختی است؛ بنابراین باید آدم‌های عاشقی که واقعا اعتقاد به حفظ آثار دارند به دنبال این کار بروند.
وی با اشاره به اینکه تنها در صورت حضور افراد بسیار علاقه‌مند و کاربلد در هر دستگاهی، اهداف آن سازمان جلو می‌رود، گفت: مشکل ما این است که فکر می‌کنیم، این آثار تاریخی موجود را داریم و بیشتر باید به این سمت برویم که آن‌ها را نمایش دهیم و توریست جذب کنیم و کمتر به پژوهش و حفاظت فکر می‌کنیم و کمتر تلاش می‌کنیم که این گنجینه را حفظ کنیم.
وی خاطرنشان کرد: گمان می‌کنیم که باید توریست دعوت کنیم و پول در بیاوریم که بدیهی است از این طریق کار حفاظت از میراث فرهنگی پیش نمی‌رود.
حجت در ارتباط با چگونگی همکاری دیگر دستگاه‌ها با سازمان میراث فرهنگی در شرایطی که امکانات بودجه‌ای لازم برای این سازمان به ویژه در شهرستان‌ها وجود ندارد، گفت: باید توجه داشته باشیم که همکاری با قبول مسئولیت تفاوت دارد، مسئولیت تمام مواریث فرهنگی بر عهده سازمان میراث فرهنگی است و آن‌ها باید شرایطی را فراهم کنند که بتوانند به وظایف خود عمل کنند، البته مجلس و دولت نیز باید به این موضوع توجه داشته باشند و حمایت‌های لازم را انجام دهند.
وی ادامه داد: اینکه مجلس بودجه لازم را در اختیار سازمان نگذارد و بعد توقع داشته باشد که این نهاد وظایف خود را از طریق شهرداری‌ها، فرمانداری‌ها و... انجام دهد؛ معقول نیست، زیرا هر دستگاهی باید بودجه فعالیت خود را داشته باشد و به اندازه بودجه و اعتبارش وظایف خود را انجام دهد، البته اینکه کارهایی که اکنون در شهرستان‌ها انجام نمی‌شود و وضعیت کنونی، مربوط به بودجه است یا نه، مساله دیگری است که من در مورد آن فعلا اظهار نظری نمی‌کنم؛ اما طبیعتا دستگاه مربوطه باید بودجه لازم را داشته باشد تا نقش خود را انجام دهد.
حجت با اشاره به اینکه عملکرد دیگر دستگاه‌ها باید هماهنگ و هم جهت با حفاظت از آثار تاریخی باشد، اظهار کرد: البته این مساله به این معنا نیست که آن‌ها باید وظایف سازمان را انجام دهند، اما سیاست‌ها و نوع فعالیت‌هایشان باید به گونه‌ای باشد که با اهداف کل کشور که در اختیار سازمان میراث فرهنگی است، مغایرت نداشته باشد.
قائم مقام سابق سازمان میراث فرهنگی افزود: بحثی اخیرا مطرح شده که از آنجا که سازمان نمی‌تواند؛ بخشی از وظایفش را انجام دهد، آن‌ها را به شهرداری یا بخش خصوصی واگذار کند که این بحث درست نیست، بلکه باید از این دستگاه‌ها کمک بگیرد نه اینکه آثار را به آن‌ها منتقل کند.
وی خاطرنشان کرد: اینکه گفته می‌شود؛ سازمان مکلف است، مجموعه آثارش را در اختیار شهرداری قرار بدهد حرف درستی نیست و معنا ندارد که یک دستگاهی از آنجا که نمی‌تواند؛ وظایفش را انجام دهد، آن را به دستگاه دیگری واگذار کند. سازمان می‌تواند از دستگاه‌های دیگر بخواهد که سیاست‌های همسو داشته باشند که این مساله اتفاقا نیاز به بودجه ندارد؛ بلکه نیاز به مدیریت قوی دارد که با دستگاه‌های دیگر صحبت و آن‌ها را توجیه کند.