سلب سرپرستی کودک از والدین بی‌صلاحیت
مدیرکل امور اسناد و مترجمان قوه قضائیه تاکید کرد: اگر پدر و مادری واقعا صلاحیت نداشته باشند، میتوان سرپرستی کودک را از آنان سلب کرده و به افراد دیگری سپرد و این راهکار جدیدی است که در قانون مقرر شده است.
علی کاظمی در گفت وگو با خبرنگار ایلنا، در خصوص آخرین وضعیت لایحه حمایت از کودکان ونوجوانان گفت: این لایحه در حال حاضر در کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس بوده و 26 ماده از 55 ماده آن به تصویب کمیسیون رسیده است که امیدواریم باقی مواد این لایحه نیز هرچه سریعتر به تصویب رسیده و به صحن مجلس برود.
وی اظهار امیدواری کرد: این مجلس که قوانین زیادی همچون قانون مجازات اسلامی ، قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بد سرپرست و قانون آیین دادرسی کیفری را به تصویب رسانده، با مصوب کردن قانون حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان افتخارات خود را در این زمینه به اتمام برساند.
کاظمی درباره حمایت قوانین از کودکان دارای والدین بی‌صلاحیت اظهار کرد: ما چند قانون داریم که در این زمینه کارگشا است. یکی ماده 1173 قانون مدنی که در خصوص حمایت از کودکان در معرض خطر بوده و مقرر می‌کند؛ اگر پدری یا مادری بی‌صلاحیت بود و این بی‌صلاحیتی به انواع مختلف همچون وجود سوء رفتار شدید در والدین، وجود اعتیاد شدید در آنان یا تکرار ضرب و جرح نسبت به کودک اثبات شده باشد. دادستان می‌تواند سرپرستی چنین کودکی را از والدین گرفته و به نزدیکان یا سایر افرادی که صلاح می‌داند؛ بسپارد.
دادستان می‌تواند از والدین بی‌صلاحیت شکایت کند
وی خاطرنشان کرد: شکایت از چنین والدینی می‌تواند از طرف نزدیکان کودک یا هر فرد مرتبط صورت بگیرد یا اینکه دادستان راسا اقدام کند.
مدیرکل امور اسناد و مترجمان قوه قضائیه عنوان کرد: راه دیگری نیز در قانون در راستای حمایت از کودکان بدسرپرست و بی‌سرپرست در نظر گرفته شده با این مضمون که قانونگذار بدسرپرستی را به عنوان یکی از مواردی در نظر گرفته که طی آن میتوان سرپرستی را از والدین گرفته و به صورت موقت یا دائم به افراد جدید سپرد.
وی تاکید کرد: اگر پدر و مادری واقعا صلاحیت نداشته باشند، میتوان سرپرستی کودک را از آنان سلب کرده و به افراد دیگری سپرد و این راهکار جدیدی است که در قانون مقرر شده است.
لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان سعی در شناسایی و رفع مشکلات خانواده دارد
کاظمی با اشاره به لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان که در کمیسیون قضایی مجلس در حال بررسی است، اضافه کرد: این لایحه رویکرد دیگری نیز اتخاذ کرده و آن رویکرد حمایت در خانواده است. در این لایحه تلاش شده با شناسایی معضلات و فعالانه برخورد کردن با آسیب‌ها ابتدا به گونه‌ای عمل شود که افراد آسیب‌دیده شناسایی شوند، زیرا در بسیاری موارد این افراد شناسایی نمی‌شوند که قانون در خصوص آنان تصمیم بگیرد.
مدیرکل امور اسناد و مترجمان قوه قضائیه با بیان اینکه برای شناسایی و غربال کودکان آسیب‌دیده و در معرض آسیب از نهادهای اجتماعی، مددکاران اجتماعی، و دستگاههای اجرایی که بیشترین سروکار را با کودکان دارند؛ کمک گرفته شده است، اظهار کرد: یکی از مشکلات ما در حوزه کودکان آن است که کودکان با آسیب‌های اطراف خود آشنا نیستند، بسیاری از آنها نمی‌دانند بلایی که برسرشان می‌آید یک آسیب است و فکر می‌کنند این مسایل عمومیت دارد. بنابراین هرگز مشکلات آنان توسط خودشان گزارش داده نمی‌شود، لذا اگر شانس بیاورند و فردی دلسوزی در کنارشان باشد شاید به نتیجه برسند.
این قاضی دادگستری با تاکید بر اهمیت گزارش‌دهی و شناسایی کودکان بدسرپرست، گفت: گاهی ممکن است فرد گزارش کننده در آماج کینه توزی‌ها و انتقام‌ها قرار گیرد. مرحله دیگر مربوط به حمایت از خانواده است به این معنا که جدا کردن طفل از خانواده و دادن او به خانواده دیگر آخرین راهکار است.
کاظمی افزود: گاهی ممکن است با ارائه آموزشهای لازم یا برطرف کردن مشکلات خانواده‌هایی که با طفل خود بدرفتاری می‌کنند؛ میتوان از تکرار رفتار بد توسط آنان جلوگیری کرد.
مدیرکل امور اسناد و مترجمان قوه قضائیه تصریح کرد: در این لایحه تلاش شده؛ اولا کودکان به درستی شناسایی شوند دوم راهکارهای مناسبتر با وضعیت کودک اتخاذ شود. نه اینکه پدر و مادر را از طفل جدا کرده و سرپرستی او را به خانواده دیگر دهیم.
وی اظهار امیدواری کرد با تصویب این قانون خانواده‌های بیشتری مشمول این حمایتها شوند و کودکان آزار و رنج کمتری تحمل کنند. و آینده سازان سرزمین ما در شرایط بهتری رشد کنند.
کاظمی با اشاره به اینکه قانون مقرر کرده تنها راه حل برخورد با والدین بی‌مسوولیت سلب صلاحیت سرپرستی از آنان است، خاطرنشان کرد: این راهکار خوبی نیست که کودکی را سریع از خانواده جدا کنند و بسیاری از قضات نیز از این راهکار استفاده نمی‌کنند و اعتقاد دارند پدر ومادر بودن، شانی است؛ خدادادی و طبیعی و نمی‌توان به راحتی این وضعیت را به هم زد.
مدیرکل امور اسناد و مترجمان قوه قضائیه تاکید کرد: اصل 10 قانون اساسی نیز دستور به تحکیم خانواده داده است و نه تخریب آن، لذا گرفتن یک کودک و دادن آن به خانواده دیگر مشکلات خاص خود را دارد یکی آن که خانوده‌ای متلاشی می‌شود و دیگر آن که بحث ارث و نسب چنین کودکی با مشکل مواجه شده و مشکلات حقوقی بسیاری ایجاد می‌شود.
وی با اشاره به اینکه ممکن است؛ برای بسیاری از این کودکان متقاضی خوبی پیدا نشود، اضافه کرد: کودکانی که سنین بالاتری دارند، متقاضیان کمتری نیز دارند. همچنین کودکان بدسرپرست نیز متقاضیانی کمتری دارند، زیرا ممکن است یک روز پدر و مادر این کودک بازگشته و وی را مطالبه کنند.
کاظمی ادامه داد: خانواده‌ها نمی‌توانند روی کودکی که ممکن است؛ چند ماه دیگر از آنها جدا شود سرمایه‌گذاری عاطفی کند و ترجیح می‌دهند؛ بروند سراغ کودکان بی‌سرپرست. در چنین شرایطی مشکلاتی ایجاد می‌شود و قاضی به عنوان یک تصمیم گیرنده اجتماعی از طرف حاکمیت، وادار می‌شود که به راحتی کانون اولیه خانواده را از هم نپاشد.
این قاضی دادگستری تصریح کرد: مشکل کودکانی که والدین آنها معتاد بوده یا مدتی زندانی بوده‌اند یا مشکلات اقتصادی داشته و از کودک برای کار در خیابانها استفاده کرده‌اند، ممکن است با راهکارهای مناسب حل شود و نیازی است که حتما کودک را از والدین جدا کرد. برخی از این کوکان حاضرند به صورت داوطلبانه در خیابانها کار کرده و به پدر و مادرشان خدمت کنند. لذا نمی‌توان گفت؛ لزوما چنین والدینی بی‌مسوولیت و بی‌توجه هستند.
کاظمی با اشاره به والدین فقیری که ملزومات لازم برای زندگی را ندارند، اظهار کرد: در چنین شرایطی معمولا قضات رغبتی به جدا کردن کودک از والدین ندارند و ترجیح می‌دهند کودک درون خانواده حفظ شود. به نظر من بهزیستی نیز در چنین مواردی به جای آن که بر جدایی کودک از خانواده تاکید کند باید به این فکر کند که از راهکارهای دیگری همچون رفع مشکلات اقتصادی خانواده، رفع بیکاری، درمان اعتیاد و رفع بدنامی خانواده بپردازند و بررسی کنند که چه راهکاری می‌توانند اتخاذ کنند تا کودک درون خانواده حفظ شود.
مدیرکل امور اسناد و مترجمان قوه قضائیه تاکید کرد: باید والدین دارای مشکل را اصلاح کرد و نباید خانواده والدینی را که به عنوان مثال دچار بلای خانمان سوز اعتیاد هستند، متلاشی کرد زیرا در مجموع رویه خوبی نیست و جدا کردن کودک از خانواده باید به عنوان یک استثنا در نظر گرفته شده و نباید این حرکت تبدیل به یک رویه عمومی شود.
کاظمی گفت: باید تلاش کنیم تا حد امکان خانواده را حفظ و والدین را اصلاح کنیم و اگر هیچ امیدی نبود که والدین اصلاح شوند و بتوانند کودک خود را نگه دارند در آن زمان میتوان کودک را به خانواده جایگزین یا به سازمان بهزیستی تحویل داد.