محوطه‌های باستانی نباید واگذار شوند/بنایی که سالن عروسی شد
رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی کشور با اشاره به اینکه در کشور ما زیرساخت لازم برای واگذاری بناهای تاریخی به بخش خصوصی وجود ندارد؛ گفت: پیش از این بحث، باید سیاستگذاری های کلان کشور در حوزه میراث فرهنگی مشخص شود.
حمیده چوبک در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در ارتباط با پیش‌نویس لایحه ششم توسعه در حوزه میراث فرهنگی و بحث واگذاری محوطه‌های تاریخی به شهرداری‌های بالای ۱۰۰ هزار نفر گفت: پیش از این نیز چنین اتفاقاتی رخ داده بود و بناهایی به شهرداری‌ها واگذار شدند تا حفاظت و مرمت شوند؛ اما باید دستورالعمل حفاظت و مرمت و جایگاه نظارتی سازمان میراث فرهنگی به طور دقیق مشخص شود و صرف واگذاری نمی‌توان فهمید که قرار است؛ چه اتفاقی بیفتد.
وی ادامه داد: اصولاً واگذاری بنا‌ها و محوطه‌های تاریخی به بخش خصوصی یا شهرداری‌ها نیازمند زیرساخت‌های خاص خود است. ما الگوهایی را از دنیا می‌گیریم و می‌خواهیم در ایران پیاده کنیم، در حالی که زیرساخت‌های لازم آن در کشور ما وجود ندارد؛ زیرا در زمینه سیاستگذاری و استراتژی‌های کلان کشور بحث میراث فرهنگی به خوبی تعریف و بیان نشده است، که البته در دنیا تمام این موارد مشخص شده‌اند.
رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی کشور با اشاره به اینکه در بسیاری از کشورهای دنیا به ویژه کشورهای اروپایی، اگر اقداماتی هم برای واگذاری به بخش خصوصی صورت گرفته، دوباره آن را تغییر داده‌اند و میراث فرهنگی در اختیار بخش دولتی قرار گرفته است؛ اظهار کرد: در دنیا بحث واگذاری به بخش خصوصی به این شکل که در ایران مطرح شده؛ نیست، بلکه از بخش خصوصی به عنوان اسپانسر، پشتیبان و سرمایه‌گذار استفاده می‌شود و در عمل؛ کار توسط موسسات علمی، پژوهشی و کار‌شناسان متخصص انجام می‌شود و پیمانکاران بخش خصوصی که ممکن است؛ اطلاعی از میراث فرهنگی نداشته باشند، دخالت مستقیم ندارند.
چوبک با بیان اینکه باید بسیاری از نکات، روش‌‌ها ، راهکار‌ها و زیرساخت‌ها پیش از بحث واگذاری مشخص شود؛ افزود: تغییرات بسیاری باید در شهرداری‌ها، سازمان میراث فرهنگی و دولت در زمینه میراث فرهنگی صورت بگیرد و باید مشخص شود که آیا سازمان میراث فرهنگی آنقدر قوی هست که بتواند نظارت دقیقی بر روی بخش خصوصی داشته باشد و وظیفه حاکمیتی خودش را به خوبی انجام دهد یا پیمانکار و سرمایه‌گذار تعیین‌کننده اصلی خواهند بود و منافع اقتصادی حرف اول و آخر را خواهد زد؟
وی با تاکید بر اینکه در بحث واگذاری بناهای تاریخی باید بسیار احتیاط کرد و تمامی شروط را به خوبی مشخص کرد؛ تصریح کرد: در تمامی دنیا از آنجا که بافت تاریخی بخشی از شهر است، شهرداری‌ها نیز در مدیریت آن‌ها دخالت می‌کنند، اما آیا ما نیز چنین تجربه‌ای داریم و زیرساخت‌های لازم را ایجاد کرده‌ایم که به این مرحله برسیم؟
رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی ادامه داد: انتظار من این است که در برنامه ششم جایگاه میراث فرهنگی در کشور تدوین و تعریف شود و به بحث آمایش سرزمین در این حوزه پرداخته شود و پس از آن قوانین و وظایف در حوزه میراث فرهنگی بر اساس این استراتژی‌ها تبیین شود. کشورهای پیشرفته دنیا سرمایه‌گذاری بسیاری بر روی حفاظت از میراث فرهنگی و مطالعات باستان‌شناسی انجام داده‌اند، اما ما این مسائل را در اولویت خود قرار نداده‌ایم.
وی با اشاره به یک تجربه از واگذاری بنایی تاریخی به بخش خصوصی گفت: خانه «شاپوری» شیراز یکی از بناهایی بود که مالک آن، این بنا را به سازمان میراث فرهنگی فروخت تا این خانه تبدیل به موزه شده و افتخاری برای آن خانواده شود، اما سازمان آن را به بخش خصوصی واگذار کرد و بخش خصوصی نیز این بنا را به سالن عروسی با تزئینات بسیار نامناسب تبدیل کرد، بنابراین در بحث واگذاری باید بسیار احتیاط کنیم.