شبکه‌های مجازی به تهدیدی چندوجهی برای خانواده‌ها تبدیل شده‌اند

به گزارش ایلنا،شهیندخت مولاوردی در جشنواره هنری سکوت در خانواده که توسط شرکت پدیده تبار برگزار شد طی سخنانی ضمن اشاره به اهمیت نهاد خانواده، گفت: در باب اهمیت و ارزش نهاد کوچک اما مهم و تاثیرگذار خانواده تاکنون سخنان زیادی بر زبان‌ها جاری شده، کتابهای فراوانی به رشته تحریر در آمده و فیلمهای بسیاری هم ساخته شده است. نظر به نقش این نهاد بی بدیل در انتقال هنجارها و ارزشهای فرهنگی به نسل جوان، جامعه پذیری فرزندان، انسجام و همبستگی اجتماعی و نیز قوام و سلامت یا افول جوامع، از دیر باز در کانون توجهات و ارزیابی اندیشمندان و صاحبنظران و دولت‌ها بوده و بررسی راهکارهای استحکام بنیان و پایداری آن و توانمند سازی آن در برابر آسیبهای فرارو را در دستور کار خود قرار داده اند.

وی ادامه داد: خداوند متعال در قرآن کریم و در سوره شوری نهاد خانواده و قرار دادن زوج برای انسان را هم‌عرض و هم‌وزن خلقت آسمان‌ها و زمین قرار داده و بر حاکم بودن مودت و رحمت و تسکین و آرامش بر این کانون مقدس تاکید کرده است.

معاون رییس جمهور در ادامه با یادآوری تغییرات کانون خانواده در عصر کنونی، یادآور شد: امروزه به نظر می رسد متاثر از تحولات اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی جوامع به‌ویژه در 50 سال اخیر، خانواده با تلاطم ها و چالشهایی از درون و بیرون در سطح جهانی مواجه است و به لحاظ شکل، ساختار و کارکرد دستخوش تغییراتی اساسی شده است، موضوعاتی چون محدود شدن بعد خانوار، ناپایداری و بی ثباتی خانواده و در نتیجه افزایش طلاق، تحولات مربوط به ساختارهای کلان اجتماعی نظیر رکود اقتصادی و کاهش کیفیت زندگی و بازتولید فقر در نسل ها ، از جمله موارد قابل اشاره در این خصوص است.کشور ما هم از این قاعده کلی مستثنی نیست وافزون بر آن دگرگونی های سریع  فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی و نیز گسترش شگفت انگیز رسانه های نوین و تنوع شبکه های اجنماعی به عنوان رهاوردهای دنیای مدرن، به رغم برخوردای از ظرفیتها و قابلیتهای فراوان و بی بدیل در سالهای اخیر چالشی جدی در جوامع بویژه جامعه ایران تبدیل شده است.

وی ادامه داد: از این منظر پیش بینی می شود خانواده ایرانی که ظرفیت ، فرهنگ و مهارت لازم جهت تنظیم و نحوه استفاده و تعامل با این ابزار را به درستی نیاموخته است با بالا رفتن میزان استفاده و درگیری با این محصولات و با کمرنگ شدن ارتباطات کلامی و دیداری و شنیداری و فیزیکی اعضای خود و از دست دادن فرصت برقراری روابط هویت بخش، تبدیل به واحدی کاملا تک بعدی و محروم از رشد عاطفی و هویتی خواهد شد.

مولاوردی سپس به تبعات شبکه های اجتماعی بر خانواده اشاره کرد و گفت: واقعیت این است رسانه های دیجیتال و شبکه های اجتماعی با توجه به سهولت دسترسی، به ابزاری قدرتمند برای اطلاع رسانی و تبادل اطلاعات و تجارب گفتگو بدل شده اند، اما افزون براین سودمندی آثار و تبعات استفاده خارج از قاعده آن نگرانی های روزافزونی را دامن می زند. یکی از از این نگرانی ها حاکم شدن فضای سکوت بر خانواده است که موضوع برنامه امروز هم هست و بیش از اینکه ساعات در کنار هم بودن برای پرداختن به بحث های جمعی و تبادل نظر حول موضوعات و دغدغه های مشترک غنیمت شمرده شود، در شکل گیری و زمینه سازی فضا و دلمشغولی های فردی نقش دارد و به فردیت گرایی و گریز از جمع و درخودماندگی دامن می زند.

وی در تعریف واژه سکوت گفت: سکوت یک واژه دو وجهی است. هم می تواند بار مثبت به همراه داشته باشد و هم بار منفی. سکوت در برابرعصبانیت و پرخاش ها در خانواده، نوعی رواداری و تاب آوری می تواند محسوب شود یا سکوت، ناشی از آرامش می تواند باشد. گاه در فرهنگ عامیانه هم سکوت علامت رضاست. اما از سوی دیگر سکوت ممکن است به معنای بی توجهی، نبودن سخن و رابطه گرم و احساس عاطفی تلقی شود که در این صورت واجد بار منفی است. اما  امروزه سکوتی در بسیاری از خانواده ها مستولی است که نوع جدیدی است که از پر کردن جای رابطه با تکنولوژی سرد و بی روح ناشی می شود.

وی ادامه داد: از این رو جایگزینی تکنولوژی و شبکه های ارتباطی مجازی  به جای ارتباط حقیقی اعضای خانواده با یکدیگر می تواند تهدیدی برای نه تنها خانواده که جامعه محسوب شود و به صورت چند وجهی بر روابط خانوادگی اثر بگذارد؛ روابط زن و شوهر، پدر و مادر با فرزندان و روابط آنها با دیگران. درواقع، استفاده بیش از اندازه و در حد اعتیاد شبکه های اجتماعی به طوری که افراد در چندین شبکه عضویت دارند باعث تغییر و دگرگونی سبک زندگی شده است. در محیط خانواده بیش از آنکه افراد؛ پدر، مادر و یا فرزند برای یکدیگر باشند، کاربران شبکه های اجتماعی هستند و بیش از آنکه دنیای واقعی را در نقش های واقعی خود تجربه کنند در دنیای مجازی فرو رفته اند.

معاون رییس جمهور ضمن با مقایسه خانواده سنتی گذشته با خانواده امروزی، ادامه داد: در خانواده سنتی جریان کنترل رسمی اطلاعات درون خانواده شکل می گرفت ، به گونه ای که پدر و مادر و بزرگان خانواده در جهت دهی آگاهی های موجود نقش موثری داشتند و بدین ترتیب هر اتفاقی در نهاد کوچک خانواده قابل کنترل و یا حداقل قابل پیش بینی بود ، اما امروزه این رسانه ها قدرت کنترل رسمی جریان اطلاعات را به دست گرفته اند و در خلق ارزشها ایده ها و علایق مشترک قدرت خود را به رخ می کشند.

وی افزود:امروزه شاید خبری از دورهم نشینی ها و هم اندیشی های خانوادگی نباشد و شاید دیگر نتوانیم همه را دور یک سفره کوچک و صمیمی جمع کنیم اما در فضای سایبری و مجازی ساعت‌ها بی هدف و با هدف و در چرخه ای بی انتها به دنبال علایقمان می گردیم . شاید دردآورترین نتیجه ورود این شبکه ها به حریم خصوصی و کانون خانواده که در آن هویت های مجازی جایگزین هویتهای حقیقی شده، آن است که با گسست و شکاف نسلی زیر یک سقف نه فقط روابط عاطفی حتی روابط روزمره و عادی نیز در معرض کمرنگ شدن است و روز به روز خانواده مرجعیت خود را از دست می دهد.

وی ادامه داد: سوال این است در برابر این آسیبها چگونه می توان خانواده را حفظ کرد و تداوم بخشید؟بسیاری معتقدند هراس از تکنولوژی و بیم از در معرض مخاطره قرار گرفتن خانواده ها از سوی فضای مجازی نباید ما را به سمت منع و محدودیت سوق دهد که در شرایط حاضر، نه ممکن و نه منطقی است. بلکه با شناخت درست و تبیین اصولی تغییرات و چالشها و فهم درست و واقع بینانه آن می توان با مدیریت نرم و فرهنگی و خلاقانه و با ایده ای نو و با بیان و زبانی متفاوت و غیر کلیشه ای که رویداد امروز نمونه ای از آن است، در آگاهی دهی به جامعه و گوشزد کردن و هشدار دادن آثار مخرب و منفی استفاده بی رویه ازاین رسانه ها قدم برداشت.

مولاوردی در پایان سخنان خود ضمن تشکر از برگزار کنندگان سمیتئاتر و انتخاب موضوع مهم سکوت در خانواده اظهار امیدواری کرد برگزاری این برنامه ها در کاهش و مهار آسیبهای تهدیدگر خانواده موثر بوده و سکوت حاکم بر خانواده ها که سرشار از ناگفته هاست شکسته شود.