"ایزدبانو"در بیابان رها شده/ آیا وظیفه سازمان میراث فرهنگی تنها ثبت اثر تاریخی است؟
سنگ نگاره ایلامی در استان فارس که قدمتی بیش از ۳۰۰۰ سال دارد، در تاریخ ۲۳ مهر ۱۳۸۴ با شماره ۱۳۵۰۷ به ثبت ملی رسیده است، اما با وجود اینکه این اثر متعلق به تمدن ایلامی جزو آثار ثبتی میراث فرهنگی کشور به شمار می‌رود، در دشتی بدون هیچ حفاظت و مرمتی رها شده است.
سیاوش آریا پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در مورد این سنگ‌نگاره ارزشمند و تاریخی گفت: این اثر احتمالا متعلق به دوران ایلام نو یا میانه است و حداقل قدمتی ۳ هزار ساله دارد که البته باستان‌شناسان باید نظر دقیق‌تری در مورد آن ارائه کنند.
وی ادامه داد: به نظر می‌آید که این سنگ نگاره تصویری از یک ایزدبانو را در حال نیایش نشان می‌دهد و از این نظر که این سنگ نگاره تنها یک ایزدبانو را در خودجای داده، نقشی منحصر به فرد دارد که در استان فارس و احتمالا در دیگر نقاط کشور نیز نظیر آن وجود ندارد. همچنین این اثر به دلیل اینکه متعلق به دوران ایلامی است، برای مطالعات باستان‌شناسی بسیار ارزشمند است و می‌تواند موضوع پایان نامه دانشجویان این رشته نیز قرار بگیرد.
این کنشگر میراث فرهنگی با اشاره به اینکه این سنگ‌نگاره به دلیل عوامل طبیعی به شدت آسیب دیده است، توضیح داد: متاسفانه زیر پای ایزد بانو شاهد رشد یک گلسنگ هستیم که نسبت به سال گذشته بزرگ‌تر شده است، همچنین زمانی که این اثر کشف شد، یک ترک بر روی آن بود که هر روز این ترک بزرگ تر می‌شود، از طرف دیگر روزنه‌هایی دور این سنگ نگاره به وجود آمده‌اند که اگر با روش علمی پوشیده نشوند، ترک‌ها و شکاف‌های بیشتری را ایجاد می‌کند.
آریا ادامه داد: سال گذشته زیر سنگ نگاره را کنده بودند تا احتمالا آن را بدزدند که ما به حراست میراث فرهنگی استان خبر دادیم که آمدند و تنها حفره‌های کنده شده را پر کردند، همچنین متاسفانه این باور غلط وجود دارد که ممکن است؛ زیر یا درون سنگ نگاره‌ها گنجینه باشد به همین خاطر علاوه بر خطر دزدیده شدن، احتمال تخریب و شکستن آن نیز وجود دارد.
وی در مورد شیوه درست نگه‌داری این اثر تاریخی اظهار کرد: بر اساس نظر برخی کار‌شناسان بهتر است که اینگونه سنگ نگاره‌ها در موزه‌ای استاندارد مانند موزه ایران باستان نگه‌داری شوند، زیرا احتمالا سازمان نمی‌تواند نگهبانی برای آن بگذارد که من هم با این نظر موافقم. عده‌ای دیگر نیز معتقدند؛ از این اثر باید در جای خودش نگه‌داری شود که البته نیاز به تجهیزات استاندارد دارد و باید سایه‌بان و حفاظ ویژه برای آن در نظر بگیرند، تا چشم‌انداز آن نیز خدشه‌دار نشود.
این پژوهشگر تاریخ ایران با اشاره به اینکه این سنگ‌نگاره بسیار ناشناخته مانده است، افزود: وظیفه میراث فرهنگی تنها ثبت یک اثر نیست، اگر قرار است یک اثر ثبت و سپس رها شود، ثبت آن هیچ فایده‌ای ندارد، زیرا آثار به حفاظت و مرمت نیاز دارند. اگر سازمان میراث فرهنگی نمی‌تواند؛ در محل از آن نگه‌داری کند، حداقل می‌تواند آن را به یک موزه استاندارد منتقل کند.
آریا همچنین در مورد دیگر خطر‌هایی که این اثر و دیگر آثار تاریخی نزدیک به این منطقه را تهدید می‌کند، گفت: از طرف دیگر در نزدیکی این اثر که منطقه‌ای پراهمیت از نظر آثار تاریخی است، به تازگی دو چاه عمیق حفر شده که براساس اعلام سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان میراث فرهنگی و با توجه به خشکسالی و نشست زمین این حفاری‌ها غیرمجاز هستند و باید به آن نیز رسیدگی شود.