روایتی از بیمارستان‌های وصله پینه‌ای/ بیمارستانهایی که در مواقع بحران خود بحران آفرینند
رییس سازمان مدیریت بحران شهر تهران می‌گوید؛ زلزله در کمین ساختمان‌های فرسوده است، به خصوص بیمارستانهایی که در لحظه وقوع حادثه باید به داد مردم برسند و به نوعی بحران را مدیریت کنند؛ اما شاید در این بین خود این بیمارستان‌ها بحران را تشدید کنند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، بیمارستانهایی هستند؛ اغلب با نمای کهنه که از زمان پهلوی برایمان به ارث گذاشته شده، آنقدر فرسوده‌اند که نمایشان تغییر رنگ داده و درز و ترک‌های دیوار اتاق‌ها و رنگ چرک‌مرد کمد‌هایی که به سختی درشان باز می‌شود، توجه‌ات را جلب می‌کند، داخل برخی‌‌هاشان بازسازی شده یا در حال بازسازی است؛ بیماران سرم به دستی را می‌بینی که باید از لابه لای گچ و خاک و سازه‌های نیمه تمام عبور کنند و خود را به داخل حیاط برسانند تا بلکه نفسی تازه کنند.
در راهرو‌ها چراغ سوسو می‌کنند، یکی سوخته و دیگری در حال خاموش شدن، در و دیوار تاریک اینجا غم را به دلت می‌آورد، به دلیل تهویه نامناسب بوی بد شامه‌ات را آزار می‌دهد، درست در کنار اتاق بیمار با یک تابلو مواجه می‌شوی و افکار بهم ریخته‌ات را مغشوش‌تر می‌کند... نوشته؛ (سرویس بهداشتی زنان و مردان)!
تجهیزات هم که کهنه و قدیمی شده‌اند، به زور تعمیرات موقت سرپا هستند، تخت‌ها هم که آنقدر زوار در رفته شده و به صدا در آمده‌اند که باید بگوییم بیچاره بیمار! استراحت بر روی برخی از این تخت‌ها بیشتر تابوتی چوبی را تداعی می‌کند، کمبود تخت هم که مصیبت دیگر این بیمارستان هاست، تعداد تخت‌ها در اتاق‌ها به ۵ یا ۶ می‌رسد.
آنطور که هاشمی وزیر بهداشت می‌گوید در حال حاضر بیش از نیمی از بیمارستان‌های کشور فرسوده و نیاز به بازسازی و تعمیر دارند. او همچنین این را هم تایید می‌کند که بیش از نیمی از تخت‌های بیمارستانی فرسوده هستند ونیاز به بازسازی و نوسازی دارند. هاشمی همچنین روز گذشته در خطبه‌های پیش از نماز جمعه تاکید کرد که اگر به بهداشت توجه شود نیازی به افزایش تخت‌های بیمارستانی نیست.
در همین زمینه معاون درمان وزارت بهداشت در تازه‌ترین اظهار نظر خود از کمبود تخت‌های بیمارستانی به عنوان یکی از چالش‌های اساسی در حوزه سلامت کشور نام برده و این را هم گفته که در حال حاضر به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت ۵ .۱ تخت بیمارستانی در کشور داریم که این عدد در ژاپن ۵. ۱۳، کره جنوبی ۱۰.۵، اروپا ۷.۵، ترکیه ۷ .۲ می‌رسد.
پای زلزله خوشبختانه هنوز به تهران نرسیده اما هر بار که در گوشه‌ای از کشور حادثه‌ای رخ می‌دهد ترس از آمدن زلزله، چهارستون این ساختمان‌ها را به اندازه مردم و مسولین می‌لرزاند.... در همین رابطه صادقی رییس سازمان مدیریت بحران شهر تهران به خبرنگار ایلنا می‌گوید زلزله در کمین ساختمان‌های فرسوده است؛ به خصوص بیمارستانهایی که در لحظه وقوع حادثه باید به داد مردم برسند و به نوعی بحران را مدیریت کنند؛ اما شاید در این بین خود این بیمارستان‌ها بحران را تشدید کنند. در زلزله بم شاهد بودیم که به دلیل فرسودگی، بیمارستان و درمانگاه ها فروریختند و درمان تعداد زیادی از حادثه دیدگان با اختلال رو به رو شد.
سیستم معیوب تهویه هوا در برخی بیمارستان‌ها، در و پنجره‌های قدیمی، درز و شکاف میان دیوار‌ها و فرسودگی و قدمت بالایشان تا حدی است که در این فضا عفونت‌های بیمارستانی مجالی برای انتقال به انسان پیدا می‌کنند. علیرضا عبداللهی، متخصص پاتالوژی، دپارتمان پاتالوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در مقاله خود در خصوص همزمانی عفونت‌های بیمارستانی با میکروب‌های هوای بخش‌های یکی از بیمارستان‌های قدیمی تهران به این نکته اشاره می‌کند که وجود قارچ‌ها و باکتری‌های مختلف در هوای بیمارستان تصفیه و تهویه هوا را ضروری می‌کند. عبداللهی همچنین عوامل مختلفی همچون روش‌های نامناسب استریلیزاسیون، سیستم نامناسب تصفیه هوا و نامناسب بودن درب‌ها وپنجره‌ها را سبب آلودگی قارچی دانسته است.
تویسرکانی که دکتری مدیریت بیمارستانی دارد و کار‌شناس استانداردهای بیمارستانی هم هست در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایلنا، در ارتباط با فرسودگی بیمارستان‌ها می‌گوید: مشکل فرسودگی عمدتا در تهران و بیشتر شامل بیمارستان‌های دولتی می‌شود؛ بیمارستانهایی که اغلب ۵۰، ۶۰ سال پیش ساخته شده‌اند.
تویسرکانی درباره مشکلات ناشی از فرسودگی بیمارستان‌ها توضیح می‌دهد و می‌گوید: این دسته از بیمارستان‌ها با استانداردهای دنیا مطابقت ندارد و دسترسی بیماران در این بیمارستان‌ها با مشکل مواجه است. از سوی دیگر از تهویه و نور مناسب برخوردار نیستند و طبیعتا بر روحیه بیماری که طولانی مدت ممکن است؛ بستری شود، تاثیرگذار است.
این کار‌شناس معتقد است؛ اتاق‌های بستری که ۴ تا ۶ تخته است، در دنیا منسوخ شده است؛ استاندار روز دنیا اتاق‌های ۱ تخته حداکثر دو تخته است. طرفی دیگر بحث ایمنی در این بیمارستان‌ها حائز اهمیت است؛ چرا که بیمارستان‌ها طبیعتا باید در مواقع بحران مثل آتش سوزی و زلزله نه تنها دوام داشته باشند بلکه به مصدومان احتمالی خدمات ارائه دهند، اگر خودشان آسیب پذیر باشند در مقابل حوادث و بحران‌های اینچنینی طبیعتا خدمات رسانی مختل خواهد شد.
تویسرکانی بر بحث کنترل عفونت بیمارستانی تاکید می‌کند و بر این باور است که امکان نظافت در بیمارستان‌های فرسوده دیگر وجود ندارد، شکاف دیوار‌ها خود باعث توسعه عفونت‌های بیمارستانی می‌شود؛ فضاهایی که به خوبی محصور نشده‌اند، منشا عفونت‌های بیمارستانی هستند.
این کار‌شناس همچنین ساختار بیمارستان‌ها را یکی از عوامل تاثیرگذار در بحث کنترل عفونت‌های بیمارستانی عنوان می‌کند و می‌گوید: زمانی که محیط فرسوده دارای درز و ترک است و مسیر عبور نامناسب و نمی‌توان آن‌ها را محصور کرد، قطع به یقین در افزایش عفونت‌های بیمارستانی تاثیر می‌گذارد.
وی در ادامه یادآور می‌شود که در بیمارستان‌های قدیمی بحث حریم خصوصی بیمار با دشواری روبه رو است. چرا که اتاق‌های چند تخته این حریم را از بین می‌برد. مطالعات علمی و پژوهشی نشان داده که طراحی، نور طبیعی وکافی، کاهش سر و صدا و مناظر طبیعی سرعت بهبودی بیمار را بالا می‌رود؛ این در حالی است که این موارد در بیمارستان‌های قدیمی رعایت نشده است.
تویسرکانی بر نوسازی این بیمارستان‌ها تاکید می‌کند و می‌گوید؛ پایداری بیمارستان‌های فعلی در مقابل زلزله مناسب نیست و اگر نتوانند سرپا باشند، امدادرسانی را با اختلال مواجه می‌کنند. وی همچنین با اشاره به اینکه ساخت بیمارستان در تهران بسیار طولانی است، بر این باور است که می‌توان در بازه زمانی دو ساله هم بیمارستان ساخت. در حال حاضر ساخت بیمارستان توسط مسئولان شهرسازی و دولت به طور میانگین بالای ۱۵ تا ۲۰ سال طول می‌کشد.
تویسرکانی با انتقاد از اینکه در زمان کمبود بودجه از بودجه عمرانی کاسته می‌شود، می‌افزاید: به دلیل سیستم پیچیده اداری و به دنبال آن پروسه جذب پیمانکار، نظارت، تایید، پرداخت‌ها و غیره بیمارستان‌ها به کندی ساخته می‌شوند. البته پس از ساخت هم بحث جذب نیروی انسانی و مجوزهای دولت برای استخدام مطرح می‌شود.
این کار‌شناس می‌گوید: بیمارستان‌های امام خمینی در زمان رضا شاه، فیاض بخش در زمان رضا شاه، بیمارستان مسیح دانشوری زمان مظفرالدین شاه ساخته شده‌اند و بیمارستان بهارلو در میدان راه‌آهن دارای قدمت بالای ۵۰ سال است. همچنین بیمارستان شریعتی نیز از قدمت بالای ۴۰ سال برخوردار است و جزو قدیمی‌ترین بیمارستان‌ها به شمار می‌رود.
این گزارش روایتی بود مستند از چند بیمارستان فرسوده پایتخت که در آن مشاهدات عینی نقل شده است، با این وجود اما ذکر این نکته ضروری است که در دولت یازدهم، وزارت بهداشت تلاش‌های گسترده‌ای در نوسازی، بازسازی و ساخت بیمارستان‌ها به خرج داده است، مهم‌تر اینکه، بیمارستان‌های فرسوده که غالبا در تهران به چشم می‌خورند، امنیت جانی بیماران را نشانه گرفته‌اند. بی‌تردید در چنین وضعیتی، حرکت لاک پشتی برای رفع این معضل کارساز نیست و باید هرچه سریع‌تر نسبت به نوسازی این بیمارستان‌ها اقدام شود.