ایلنا گزارش می‌دهد:
مخالفت محیط‌زیست با اجرای فاز دوم آزادراه شوشتری به دلیل آسیب دیدن درختان و تخریب زیستگاه حیات وحش
با مسیر و روش‌های پیشنهادی شهرداری تهران برای اجرای پروژه مخالفیم
در شرایطی که مسئولان شهرداری تهران بر تکمیل هر دو فاز آزادراه شهید شوشتری تاکید دارند و می‌گویند که اجرای این پروژه منجر به کاهش ۱.۵ درصدی ترافیک پایتخت بخصوص در بخش شرقی آن خواهد شد، سازمان محیط‌زیست اگرچه به اجرای فاز اول پروژه مجوز داده، اما معتقد است که براساس مسیر پیشنهادی فعلی مدیریت شهری، اجرای فاز دوم آزادراه شهید شوشتری می‌تواند با آسیب دیدن درختان، تخریب پوشش گیاهی و تعرض به زیستگاه حیات وحش همراه باشد؛ زیرا به گفته آن‌ها، حدود نیمی از این فاز آزادراه از داخل پارک ملی سرخه‌حصار به عنوان یکی از مهمترین محدوده‌های محیط‌زیستی تحت حفاظت استان تهران عبور می‌کند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، در هفته‌های گذشته مسئولان شهرداری تهران اعلام کرده‌اند که فاز نخست پروژه آزادراه شهید شوشتری که بزرگراه امام رضا (ع) در منتهی‌الیه جنوب شرقی پایتخت را به بزرگراه‌های بسیج و محلاتی و بلوار هجرت در شرق تهران متصل می‌کند، در مراحل پایانی عملیات عمرانی خود قرار دارد و تا پایان امسال به بهره‌برداری خواهد رسید. فاز اول پروژه شهید شوشتری که یکی از بزرگترین پروژه‌های آزادراهی و بزرگراهی تهران و به‌نوعی رینگ شرقی پایتخت محسوب می‌شود، حدود ۹.۲ کیلومتر طول دارد که به نظر می‌رسد مشکلات مربوط به تکمیل آن رفع شده است، اما آنچه باقی مانده، فاز دوم این پروژه است که اجرای آن براساس مسیر و روش‌های پیشنهادی شهرداری با آسیب‌های محیط‌زیستی همراه است.
فاز دوم پروژه شهید شوشتری حدود ۷.۳ کیلومتر طول دارد و طبق مسیری که شهرداری پیشنهاد داده، قرار است این قطعه از آزادراه، ورزشگاه تختی در بلوار هجرت را به بزرگراه شهید یاسینی در شمال شرق پایتخت متصل کند. اما نکته مهم این است که براساس اظهارات مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست، حدود نیمی از طول مسیر پیشنهادی فاز دوم از داخل پارک ملی سرخه‌حصار به عنوان یکی از مهمترین محدوده‌های حفاظت‌شده و زیستگاه‌های حیات وحش استان تهران عبور می‌کند. به همین دلیل، سازمان محیط‌زیست تا کنون مجوز شروع عملیات اجرایی فاز دوم آزادراه شوشتری را صادر نکرده است و البته مسئولان شهرداری هم از این که چند ماه است به درخواست آن‌ها برای انجام مطالعات توپوگرافی مربوط به این پروژه پاسخ داده نشده است، از محیط‌زیستی‌ها گلایه دارند.
مسئولان سازمان محیط‌زیست تاکید دارند که پارک‌های ملی دارای بالاترین درجه حفاظتی در میان مناطق چهارگانه تحت مدیریت این سازمان محسوب می‌شوند و اجرای پروژه‌های عمرانی در آن‌ها با حساسیت بسیار زیادی همراه است. محیط‌زیستی‌ها از شهرداری تهران درخواست کرده‌اند که یا مسیر پیشنهادی خود را تغییر دهد یا این پروژه را به صورت زیرگذر احداث کند. پیمانکاران اما به شهرداری گفته‌اند که حفر یک تونل طولانی برای این پروژه توجیه اقتصادی ندارد، ولی می‌توان آزادراه را در محدوده‌ای که از پارک ملی سرخه‌حصار عبور می‌کند، به صورت روگذر (پُل) احداث کرد. مدیران محیط‌زیست اما تا کنون با این روش پیشنهادی موافقت نکرده‌اند، زیرا تاکید دارند که همین کار نیز می‌تواند قطع، جابه‌جایی یا آسیب دیدن درختان، تخریب پوشش گیاهی و تعرض به زیستگاه حیات وحش را به همراه داشته باشد.
درخواست معاون شهردار از سازمان محیط‌زیست برای پاسخ سریع‌تر به نامه‌نگاری‌ها
در همین راستا از «هادی حق‌بین»، معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران درباره آخرین مذاکرات صورت‌گرفته میان مدیران شهری پایتخت با مسئولان سازمان محیط‌زیست پیرامون صدور مجوز فاز دوم آزادراه شهید شوشتری پرسیدیم که او نیز در پاسخ به خبرنگار ایلنا توضیح داد: شهرداری تهران برای اجرای فاز دوم پروژه شهید شوشتری سه گزینه را به عنوان روش‌های مد نظر به سازمان حفاظت محیط‌زیست پیشنهاد داده است؛ براساس پیشنهاد اول یا همان طرح اولیه، می‌خواستیم ترکیبی از پُل، تونل و مسیر سطح صفر (روی زمین) ایجاد کنیم که این پیشنهاد مورد موافقت سازمان محیط‌زیست قرار نگرفت. پیشنهاد دوم نیز ترکیبی از روگذر و مسیر روی زمین بود که با آن هم مخالفت شد و پیشنهاد سوم نیز ترکیبی از پُل و تونل (روگذر و زیرگذر) است که در آن هیچ نیازی به قطع یا جابه‌جایی درختان وجود ندارد.
معاون شهردار پایتخت تاکید کرد: پیش از اجرای هرکدام از پیشنهادهای ارائه‌شده، لازم است که توپوگرافی منطقه را مطالعه کنیم تا بتوانیم بهترین طرح را که با کمترین آسیب برای محیط‌زیست همراه است، روی مسیر پیاده‌سازی کنیم. در همین راستا چند ماه است که از مسئولان سازمان محیط‌زیست درخواست کرده‌ایم که به عوامل شهرداری اجازه دهند که وارد منطقه حفاظت‌شده شوند و بتوانند کارهای پژوهشی لازم را انجام دهند، ولی تا کنون این اجازه به ما داده نشده است. از دوستان محیط‌زیست درخواست داریم که هرچه زودتر پاسخ نامه‌نگاری‌های انجام‌شده در این زمینه را بدهند. شهردار محترم تهران تاکید ویژه‌ای بر حفظ محیط‌زیست دارد و شهرداری بنایی برای قطع یا جابه‌جایی درختان در فرآیند احداث فاز دوم آزادراه شهید شوشتری ندارد.
وی در پاسخ به این سوال که در هر سه روش پیشنهادی مطرح‌شده توسط شهرداری، بخشی از مسیر به صورت روگذر خواهد بود و به نظر می‌رسد که احداث پُل بدون قطع یا جابه‌جایی درختان امکان‌پذیر نیست، عنوان کرد: شهرداری به هیچ وجه نمی‌خواهد به درختان پارک ملی سرخه‌حصار آسیب بزند، اگرچه ممکن است براساس نیاز پروژه، برای ایجاد یک پایه پُل، مثلا ۱۰ درخت را جابه‌جا کنیم؛ البته در صورت ضرورت، این کار حتما با اخذ مصوبه از کمیسیون‌های قانونی مربوطه انجام خواهد شد. در بسیاری از کشورهای جهان نیز شاهد آن هستیم که آزادراه‌های عریض و طویل را با حفظ ملاحظات محیط‌زیستی در داخل جنگل‌ها و مراتع احداث می‌کنند و شهرداری تهران نیز در تمام پروژه‌های خود، این ملاحظات را در نظر می‌گیرد.
عبور نیمی از مسیر پیشنهادی فاز دوم پروژه از داخل پارک ملی سرخه‌حصار
احداث آزادراه شهید شوشتری مانند بسیاری از پروژه‌های آزادراهی و بزرگراهی دیگری که آغاز یا تکمیل آن‌ها در دوره فعلی شهرداری تهران در دستور کار قرار گرفته است، مربوط به دوره‌های قبلی مدیریت شهری است و بررسی سوابق اجرای طرح نشان می‌دهد که فاز اول این پروژه از اواسط دهه ۸۰ آغاز شده و در اوایل دهه ۹۰ در چند نوبت ادامه پیدا کرده است که البته به دلیل وجود معارضان مختلف و همچنین اعتراض فعالان محیط‌زیست، سال‌ها متوقف مانده بود تا این که در سال ۱۴۰۱ دوباره از سر گرفته شد و مسئولان شهرداری وعده داده‌اند که فاز اول پروژه به طول ۹.۲ کیلومتر تا پایان ۱۴۰۳ به بهره‌برداری برسد.
در این میان اما درباره فاز دوم پروژه که اجرای آن با مخاطرات زیست‌محیطی همراه است، آبان سال گذشته علیرضا زاکانی، شهردار تهران و علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست از مسیر پیشنهادی شهرداری بازدید کردند و در حاشیه آن بازدید، زاکانی تاکید کرد که اختلاف نظر مدیریت شهری و محیط‌زیست تنها درباره یک کیلومتر از ۷.۳ کیلومتر طول پروژه است که از داخل پارک ملی سرخه‌حصار عبور می‌کند. این در حالی است که مدیران سازمان محیط‌زیست تاکید دارند که حدود نیمی از مسیر پیشنهادی شهرداری پایتخت برای اجرای فاز دوم آزادراه شوشتری از درون این محدوده حفاظت‌شده عبور می‌کند و مهمترین علت مخالفت آن‌ها با فاز دوم پروژه نیز همین مساله است.
قطع درختان در در اواسط دهه ۸۰ با ایجاد کارگاه عمرانی در بخش جنوبی پروژه
این نکته‌ای است که «علیرضا نجیمی» مدیرکل دفتر مدیریت زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط‌زیست در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا روی آن دست گذاشت و اظهار داشت: اجرای بخش جنوبی پروژه شهید شوشتری که بعدها به عنوان فاز اول نام گرفت، در اواسط دهه ۸۰ آغاز شد و در آن زمان متاسفانه شهرداری تعدادی درخت مربوط به کمربند سبز شهر تهران را نیز در فرآیند ایجاد کارگاه عمرانی مربوط به پروژه قطع کرد. همین مساله باعث شد که از همان زمان، تشکل‌های محیط‌زیستی نسبت به پروژه شهید شوشتری اعتراض کنند و در آن مقطع زمانی، پروژه متوقف شد. بعد از آن هم در بازه‌های زمانی گوناگونی در اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ اجرای پروژه آزادراه شوشتری چند بار متوقف و مجددا از سر گرفته شد، تا این که در دوره کنونی مدیریت شهری، شهرداری تصمیم گرفت که پروژه را در دو فاز پیش ببرد.
وی افزود: در ابتدا موضوع احداث آزادراه شهید شوشتری به صورت یکپارچه مطرح بود و دو فاز مختلف برای آن تعیین نشده بود. اما وقتی شهرداری با مخالفت سازمان محیط‌زیست و اعتراض فعالان این حوزه مواجه شد، این پروژه را به فازهای اول و دوم تقسیم کرد و توانست برای فاز اول یعنی بخش جنوبی از محیط‌زیست مجوز بگیرد. اما در حال حاضر سازمان حفاظت محیط‌زیست هیچ مجوزی برای اجرای فاز دوم پروژه شهید شوشتری نداده است، زیرا حدود نیمی از مسیر پیشنهادی شهرداری برای اجرای این فاز از داخل پارک ملی سرخه‌حصار می‌گذرد که بخشی از منطقه حفاظت‌شده جاجرود است که هم به‌نوعی ریه شرق تهران محسوب می‌شود و هم یکی از مهمترین زیستگاه‌های حیات وحش در سطح استان است.
حفر بدون مجوز ۵۰۰ متر تونل در بخش شمالی پروژه در اوایل دهه ۹۰
مدیرکل دفتر مدیریت زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط‌زیست با بیان این که در اوایل دهه ۹۰ شهرداری تهران بدون مجوز این سازمان، حدود ۵۰۰ متر از تونل مربوط به بخش شمالی پروژه شهید شوشتری را حفر کرد، گفت: زمانی که اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان تهران متوجه انجام این اقدام شد، اجرای پروژه آزادراه شوشتری را با دستور قضایی متوقف کرد، تا این که بعدا پروژه به دو فاز تقسیم شد که فاز اول آن در حال حاضر در دست تکمیل است و سازمان محیط‌زیست مخالفتی با اجرای آن ندارد. اما با توجه به ارزش‌های زیستی و کارکردهای اکوسیستمی بسیار مهم پارک ملی سرخه‌حصار، ما به هیچ وجه اجازه تخریب محیط‌زیست بر اثر اجرای فاز دوم پروژه را نخواهیم داد.
نجیمی با تاکید بر این که توصیه کلی سازمان محیط‌زیست به شهرداری این است که مسیر پیشنهادی فاز دوم پروژه شوشتری را تغییر دهد و مسیر جدید را به گونه‌ای تعیین کند که از داخل پارک ملی سرخه‌حصار عبور نکند، بیان کرد: سازمان محیط‌زیست به شهرداری پیشنهاد داده است که حتی اگر قرار نیست مسیر پیشنهادی خود را تغییر دهد، تمام قسمتی از آزادراه را که از داخل پارک ملی می‌گذرد، به صورت حفر تونل یعنی در زیر زمین اجرا کند. تا کنون مشاوران و پیمانکاران پروژه و مسئولان خود شهرداری تهران اعلام کرده‌اند که حفر این مقدار تونل از نظر اقتصادی امکان‌پذیر نیست. سازمان محیط‌زیست نیز تا امروز با احداث پُل در داخل پارک ملی سرخه‌حصار یا اجرای مسیر روی زمین (سطح صفر) موافقت نکرده و به همین دلیل فاز دوم آزادراه شوشتری هنوز از نظر ملاحظات محیط‌زیستی تعیین تکلیف نشده است.
وی در پایان تصریح کرد: علت اصلی مخالفت سازمان محیط‌زیست با ایجاد پُل یا مسیر روی زمین در پروژه شهید شوشتری این است که احداث هر سازه سنگینی در پارک ملی سرخه‌حصار، بدون آسیب دیدن درختان، از بین رفتن پوشش گیاهی و تخریب زیستگاه حیات وحش ممکن نیست و اساسا به دلیل حساسیت‌های محیط‌زیستی بسیار بالای پارک‌های ملی کشور، انجام هرگونه فعالیت عمرانی در این محدوده‌ها منوط به صدور مجوز شورای عالی حفاظت محیط‌زیست است و سازمان محیط‌زیست به‌تنهایی نمی‌تواند در این زمینه تصمیم‌گیری کند. آنچه تا امروز درباره آزادراه شوشتری مشخص شده، این است که اجرای فاز اول پروژه از نظر سازمان مانعی ندارد، ولی هنوز هیچ مجوزی برای انجام عملیات عمرانی فاز دوم صادر نشده است.
