مادریِ داوطلبانه برای معلولان ذهنی

به گزارش خبرنگار ایلنا، موسسه خیریه یاوران معلولین نارمک از سال ۱۳۴۵ آغاز به کار کرده است و بیش از نیم قرن است که مددجویان معلول جسمی و ذهنی اینجا نگهداری می‌شوند. این مرکز توسط دکتر سعادت بنیانگذاری می‌شود. وی در ابتدا ۴ الی ۵ نفر از کودکان با شرایط خاص را در منزل شخصی خود نگهداری می‌کرد، اما بعد از مدتی خانم ملوک هاشمی صاحب ملک موسسه خیریه نارمک متوجه می‌شود که دکتر سعادت از این کودکان نگهداری می‌کند و از این حرکت استقبال می‌کند و پیشنهاد می‌دهد زمینی را که در منطقه‌ی نارمک دارد به وی تحویل داده تا در آن، ساختمانی برای نگهداری از کودکان معلول ساخته شود، بنابراین ساختمان قدیم موسسه ساخته و فعالیت در آن آغاز می‌شود.

به گفته «علی حاجیان» مدیرعامل موسسه خیریه یاوران معلولین نارمک، در سال‌های بعد این مرکز توسط دکتر سعادت گسترش پیدا کرده و بعد از انقلاب و با مهاجرت دکتر سعادت به خارج از کشور و با تشکیل سازمان بهزیستی کشور این مرکز به سازمان بهزیستی کشور تحویل داده می‌شود. در سال ۱۳۹۰ هیات امناء این مرکز که از همان زمان آغاز تشکیل شده بود، در قالب به ثبت رساندن موسسه خیریه یاوران معلولین نارمک شکل رسمی و قانونی به خود می‌گیرد و پس از آن نیز تقریبا اواخر سال ۱۳۹۵ مرکز بهزیستی شهر تهران در راستای سیاست کاهش تصدی‌های دولتی، این مرکز را به هیات امنا واگذار می‌کند.

در طی سال‌های مختلف ساختمان‌های جدیدی به این مرکز اضافه شده و ظرفیت پذیرش کودکان و افراد دارای معلولیت جسمی و ذهنی در این مرکز افزایش پیدا کرده است. در حال حاضر به گفته علی حاجیان بیش از ۱۶۰ مددجو در این مرکز نگهداری می‌شوند.

اغلب مددجویان مرکز یاوران معلولین، مجهول‌الهویه هستند

اغلب مددجویان این مرکز مجهول‌الهویه بوده و هیچ هویتی ندارند. تعدادی از مددجویان هم اگرچه دارای سرپرست بد یا غیرموثر نیستند، اما خانواده آن‌ها توانایی نگهداری از یک فرد دارای معلولیت را نداشته و از همین‌رو در این مرکز به صورت شبانه‌روزی نگهداری می‌شوند.

در این مرکز تمامی مددکاران خانم هستند و مادریاران با عشق فراوان به این مددجویان که اکثریت آن‌ها دارای معلولیت ذهنی هستند، خدمت می‌کنند.

به گفته یکی از مددکاران این مرکز اگرچه کار در این مرکز با سختی‌های فراوانی همراه است، اما این بچه‌ها تنها امیدشان بعد از خدا مادریاری است که با او کار می‌کند و از او مراقبت می‌کند. وی معتقد است مادریاران در این مرکز تمام تلاش خود را انجام می‌دهند تا شرایط بهتری را برای مددجویان فراهم کنند و اجازه ندهند به غیر از درد و رنجی که به دلیل معلولیت دارند، ناراحتی دیگری داشته باشند.

برخی از مددجویان نیمی از سال را زیر سرم هستند

بسیاری از این مددجویان به غیر از معلولیتی که دارند، درگیر بیماری‌های جسمی نیز هستند و با بیماری‌هایی مانند بیماری‌های ریوی، گوارشی و… مواجه هستند. تعدادی از مددجویان نیمی از سال را زیر سرم هستند و آنتی‌بیوتیک دریافت می‌کنند و صرفا با دارو زنده هستند و بغیر از مشکل معلولیت ذهنی با درد بیماری نیز مواجه اند و کاهش این درد مسئله اصلی مادریاران در این مرکز است.

راهکارهای مادریاران برای جلوگیری از آسیب رساندن مددجو به خود یا دیگران

موسسه خیریه یاوران معلولین نارمک از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است و مددجویان با شدت معلولیت متفاوت در این مرکز نگهداری می‌شوند. در بخش یک این مرکز، معلولین ذهنی با ناهنجاری بسیار نگهداری می‌شوند. مادریاران برای اینکه بتوانند از آسیب رساندن مددجو به خود یا دیگران جلوگیری کنند از راه‌های متفاوتی استفاده می‌کنند، از جمله اینکه پایه‌های تخت را بریده و آن را در پایین‌ترین حالت ممکن قرار داده‌اند تا مددجو خود را از تخت پایین نیاندازد. همچنین از موسیقی و بازی برای کاهش ناهنجاری معلولین این بخش استفاده می‌شود. تغییر محیط مددجو نیز یکی دیگر از راه‌های موثر برای کنترل وضعیت ناهنجاری او است.

برخی از این مددجویان که دارای خانواده هستند گهگاهی به خانه باز می‌گردند. میثم یکی از مددجویانی بود که در روز حضور ما در این مرکز قصد داشت تا به همراه پدرش به خانه برود. او به همراه پدرش در حالی که هدفونی در گوش دارد و صدای موسیقی آن شنیده می‌شود به خانه می‌رود. مادریار میثم می‌گوید: «یکی از مشکلات ما این است که وقتی بعد از چند روز از خانه باز می‌گردند، هنوز بهانه خانه را می‌گیرند و دلتنگ می‌شوند، اما بعد از مدتی آرام می‌شوند. البته چاره‌ای هم نداریم باید در کنار خانواده هم باشند؛ بنابراین نمی‌توانیم آن‌ها را از رفتن به خانه منع کنیم.»

زهرا هم یکی دیگر از مددجویان این مرکز است که در دنیا فقط یک مادربزرگ پیر دارد که هر از چندگاهی او را به خانه می‌برد و از همه مددجویان هم بیشتر مرخصی می‌رود، اما وقتی برمی‌گردد به گفته مادریارش چند روز افسرده است و مدام بهانه مادربزرگش را می‌گیرد، قبل از اینکه به خانه برود هم مدام سوال می‌پرسد که مادربزرگم کی می‌آید.

یکی دیگر از بخش‌های این مرکز کارگاه‌های آموزشی است و در آنجا معمولا کودکانی که توانایی یادگیری دارند آموزش می‌بینند. علی حاجیان می‌گوید: «همه افرادی که در این مرکز نگهداری می‌شوند و از بهزیستی به ما معرفی شده‌اند در یک سطح از معلولیت نیستند، به طوری که حتی برخی از این کودکان فقط دارای معلولیت جسمی هستند و مشکلات ذهنی ندارند و می‌توانند مدرسه بروند، اما چون مجهول الهویه هستند و جایی برای این کودک تعریف نشده است به این مرکز فرستاده شده اند. ما این کودکان را که حدود ۳۰ نفر هستند از سایر مددجویان جدا کرده‌ایم و در یک بخش دیگر نگهداری می‌کنیم. نیمی از این تعداد به مدرسه عادی و نیمی دیگر نیز به مدرسه استثنایی می‌روند. فرستادن این کودکان به مدارس خارج از مرکز بسیار سخت است، اما حق کودک است که تحصیل کند و این کار باعث زنده شدن امید در این کودکان شده است.»

زنانی که داوطلبانه از ۷ صبح تا ۸ شب برای معلولان مادری می کنند

این بخش توسط تعدادی از معلمان بازنشسته و زنان خیر منطقه نارمک اداره می‌شود. آن‌ها از ۷ صبح تا ۸ شب به این مرکز می‌آیند و برای کودکان این مرکز مادری می‌کنند.

خانم مصطفی‌زاده یکی از مادریاران این بخش است که سال‌ها در مقطع راهنمایی به عنوان یک معلم فعالیت می‌کرده است. او که پس از بازنشستگی به عنوان مادریار در این مرکز به صورت داوطلبانه مشغول به کار شده است درباره فعالیت‌های این بخش از مرکز خیریه یاوران معلولین نارمک می‌گوید: «تعدادی از معلمان بازنشسته بعد از بازنشستگی با همکاری مدیر مرکز، این بخش را که شامل تعدادی کارگاه آموزشی است، راه‌اندازی کرده‌ایم. در این بخش حدود ۳۰ مددجو به صورت شبانه‌روزی نگهداری می‌شوند که برای تحصیل هر روز به مدرسه می‌روند. ما مادریاران نیز هر روز از ۷ صبح در اینجا هستیم و کودکان را راهی مدرسه می‌کنیم و منتظر بازگشت آن‌ها از مدرسه هستیم و از آن‌هایی که به مدرسه نمی‌روند، نگهداری می‌کنیم.»

وی ادامه می‌دهد: «وقتی بچه‌ها از مدرسه می‌آیند، در انجام تکالیف آموزشی‌شان به آن‌ها کمک می‌کنیم و همچنین آموزش‌های غیردرسی به آن‌ها می‌دهیم. یا به مربی‌شان در انجام حرکات اصلاحیِ کودکان کمک کنیم.»

ساعت حدود سه است کودکان از مدرسه آمده‌اند و هر کدام کیف‌هایشان را در قفسه‌ای که مربوط به خودشان است گذاشته‌اند. بچه‌ها بعد از صرف ناهار و کمی استراحت با کمک مادریاران‌شان آماده انجام تکالیف می‌شوند.

برخی کودکان مددجو یک کتاب را در سه سال می‌خوانند

خانم مصطفی‌زاده درباره کار با این کودکان می‌گوید: «کار با این بچه‌ها کمی سخت است، چراکه این کودکان هم از نظر جسمی مشکل دارند و هم از نظر ذهنی و قاعدتا با این بچه‌ها کار کردن صبوری می‌خواهد و نیازمند یک همراهی مادرانه است. بچه‌هایی که به مدارس استثنایی می‌روند، یک کتاب را در سه سال می‌خوانند بنابراین به آرامی و کندتر از بچه‌های عادی جلو می‌روند، البته بچه‌هایی هم هستند که به لحاظ جسمی مشکل دارند و به مدارس عادی می‌روند. وضعیت درسی اکثر بچه‌ها خوب است، برخی هم با توجه به اینکه مشکلاتی را دارند در یادگیری کمی مشکل دارند، ولی روی هم رفته وضعیت تحصیلی رضایت بخشی دارند.»

شقایق یکی از کودکانی است که در این مرکز زندگی می‌کند. او دارای معلولیت جسمی است. دو دستش دارای معلولیت است و یک پای وی نیز از زانو دچار معلولیت بوده و از زمانی که به این مرکز وارد شده است، بعد از انجام عمل‌های متعدد و استفاده از پروتز این کودک قادر به راه رفتن شده است. با همراهی شقایق به اتاق‌های این بخش از مرکز خیریه یاوران معلولین نارمک می‌رویم و او یکی یکی اتاق‌ها و فعالیت‌هایی که در آنجا می‌شود را برایمان توضیح می‌دهد. وقتی به کلاس موسیقی می‌رسیم با شوق و ذوق فراوان به همراه سایر دوستانش به سمت پیانو می‌روند و برای نواختن آن باهم رقابت می‌کنند.

چندی پیش ساختمان جدید در موسسه نارمک با حمایت خیرین به بهره‌برداری رسید که این ساختمان ۴ طبقه است و در هر طبقه تعداد قابل توجهی از معلولان ذهنی نگهداری می‌شوند.

اخیرا ۳۰۰ نفر از بیماران ضایعه نخاعی شرق تهران هم به این مرکز تحویل داده شده است تا با کمک تیم ضایعه نخاعی شامل پزشکان، پرستاران، مددکاران و فیزیوتراپ‌های با تجربه در این مرکز، به این افراد هم خدمات لازم ارایه شود.