پدیده «جراح سالاری» مسبب درجه دو دیده شدن سایر رشته‌های پزشکی است

«علیرضا سلیمی» رییس انجمن بیهوشی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره کمبود نیروی متخصص بیهوشی گفت: مشکل رشته بیهوشی مشکل جدی و عمیقی است که دو الی سه دهه مسئولان حوزه سلامت علیرغم هشدارهایی که جامعه بیهوشی و انجمن بیهوشی کشور در این زمینه می دادند، اما نمی پذیرفتند ‌و خوشحالم که با صحبت‌هایی که رئیس سازمان نظام پزشکی داشتند و نیز پیگیری هایی که اخیرا در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شاهد هستیم، همگان پذیرفته اند که در زمینه این رشته تخصصی مهم، زنگ خطر بصدا درآمده است.

وی ادامه داد: این مشکل در حال حاضر تبدیل به یک معضل بسیار پیچیده شده است و به این راحتی حل نمی شود و در این مرحله باید مسئولان بپذیرند که این مسئله، مشکلی پیچیده و بزرگ است و برای رفع آن طی یک وفاق و همدلی کمیته ویژه‌ای تشکیل شود و نظرات انجمن بیهوشی و متخصصان این حوزه که در این زمینه شنیده و مورد بررسی قرار بگیرد و با تحلیل ها ی دقیق بتوانیم راه حل هایی را پیدا کنیم، در غیراین صورت این موضوع مسئله ای نیست که به این راحتی حل شود.

رییس انجمن بیهوشی ایران با بیان اینکه امروز با تلاش و کوشش و ایثار همکاران متخصص ما در رشته بیهوشی و مراقبت های ویژه بیماران عزیزمان مشکلی در کشور حس نمی کنند، تصریح کرد: اما با توجه به موضوعات آموزشی باید آینده را پیش‌بینی کنیم و اگر این پیش‌بینی را الان نداشته باشیم، در سال‌های آتی دچار مشکلات جدی خواهیم شد.

سلیمی در پاسخ به این سوال که تمهیداتی که از سوی وزارت بهداشت برای افزایش دستمزد دستیاران در نظر گرفته شده آیا مشکلات در این حوزه را کاهش داده است، گفت: این رویکرد مثبت بوده اما اینکه در حال حاضر درآمد دستیاران در حوزه بیهوشی کم است و صندلی های دستیاری خالی می ماند یک پیامد است و ما ریشه آن را در انجمن بیهوشی بررسی کرده ایم. در تمام دنیا و در کشورهای پیشرفته رشته تخصصی بیهوشی جزو سه رشته مهم، استراتژیک و پردرآمد در میان رشته های پزشکی است و اقبال عمومی نسبت به این رشته وجود دارد و پزشکان عمومی در دنیا از این رشته تخصصی استقبال می کنند، اما اینکه چرا در ایران اینگونه نیست، ریشه آن در نگرش و اعتقاد مسئولان حوزه سلامت در چنددهه اخیر است.

وی ادامه داد: در دنیای امروز و در کشورهای پیشرفته که رشته‌های بیهوشی از جایگاه واقعی برخوردار است، تمام مسئولان حوزه سلامت و بهداشت باور دارند و براین اعتقاد هستند که این رشته بسیار مهم است و می تواند شاخص مرگ و میر مادران، شاخص مرگ و میر در کودکان و ... را تغییر داده و در ارتقای شاخص‌های سیستم بهداشتی تاثیر بسیار مهمی داشته باشد. در این کشورها مسئولان باور دارند که این رشته یک رشته کلیدی و استراتژیک است.

رییس انجمن بیهوشی ایران خاطرنشان کرد: با این دید و نگرش جایگاه رشته بیهوشی در این کشورها مشکلی نداشته و پزشکان عمومی برای ورود به این رشته و گرفتن صندلی دستیاری در این رشته رقابت می کنند، اما در ایران طی نیم قرن گذشته با یک پدیده ای با عنوان پدیده جراح سالاری مواجه بودیم. البته من نمی‌خواهم بار منفی در این خصوص ایجاد کنم و یا زحمت جراحان و بزرگان را زیر سوال ببرم. ما در جامعه هم با عناوینی مانند پدرسالاری و کودک سالاری آشنا هستیم و مفهوم آن این نیست که پدران برای ما عزیز نیستند اینها یک پیامدهای اجتماعی هستند.

سلیمی ادامه داد: اما طی نیم قرن گذشته در ایران پدیده جراح سالاری موجب شده که سایر رشته‌های پزشکی به عنوان رشته درجه دو دیده شوند و اهمیت سایر رشته‌ها مورد توجه قرار نگیرد و سیاستگذاری در ایران تحت تاثیر این نگرش بوده است و در نتیجه رشته‌هایی مانند بیهوشی، اطفال و داخلی و بسیاری از رشته‌های دیگر این جایگاه و در واقع تکریم و احترامی که باید را نداشتند و این مهمتر از درآمد است. در طی زمان نداشتن جایگاه و احترام و تکریم موجب شده است که درآمدشان کمتر باشد و تعرفه‌شان درست تعیین نشود و پزشکان جوان دیگر علاقه‌ای به انتخاب این رشته نداشته باشند.

وجود اختلاف صد برابری در درآمد رشته‌های پزشکی

وی تصریح کرد: نکته ریشه‌ای و کلیدی که می‌تواند شرایط را بهتر کند تغییر این نگرش است. امروز مسئولان کشور ما باید بدانند که رشته‌های تخصصی همه مهم هستند و برخی از رشته‌ها مانند رشته بیهوشی، رشته استراتژیکی برای کشور است و مادامی که اختلاف درآمد به اندازه صد برابر باشد نه یک برابر و حتی پنج برابر و عدالت بین رشته‌ای برقرار نباشد و احترام لازم به سایر رشته‌ها وجود نداشته باشد، نباید این انتظار را داشته باشیم که پزشکان عمومی این رشته را انتخاب کنند.

رییس انجمن بیهوشی و مراقبت های ویژه ایران از افزایش حقوق دستیاران تشکر کرد و گفت: این افزایش حقوق دستیاران گامی مثبت است، اما باید به فکر حل مشکل به صورت ریشه ای بود بخصوص در رشته تخصصی بیهوشی و مراقبت های ویژه که در شرایط بحرانی قرار دارد، می بایست دورنمای رشته را تغییر داد.

وی ادامه داد: اختلاف درآمد رشته‌های تخصصی مختلف در دنیا بین یک تا 5 برابر است حتی اگر 5 برابر اختلاف درآمد باشد فکر می‌کنیم که همکاران جوان برپایه علاقه، رشته‌ها را انتخاب ‌کنند، اما اکنون و بعضا اختلاف صد برابری در درآمد وجود دارد که خود عاملی است که می‌تواند توازن جذب نیروی تخصصی در کشور را ناهمگون و در آینده ایجاد بحران کند.

سلیمی تصریح کرد: عدم اقبال پزشکان عمومی جوان نسبت به برخی از رشته‌های تخصصی، تمایل به کمتر کار کردن در بین افرادی که در حال حاضر مشغول فعالیت هستند و همچنین مهاجرت به خارج از کشور به ویژه نخبگان قطعا در آینده ابتدا در کیفیت کار و بعد از آن در کمیت کار می‌تواند مشکل ساز باشد و حل این مسئله را نباید خیلی آسان در نظر بگیریم و حتما باید برای هر رشته‌ای کمیته ویژه‌ای تشکیل داده و باید با استفاده از افراد صاحب‌نظر در این رشته‌ها و سایر ارگان‌ها آمارها را تحلیل کرده و موضوعات را بررسی کنند تا به راهکارهای منطقی برسند. همانطور که اشاره شد اگر بخواهیم ریشه‌ این مشکلات را در کشور حل کنیم باید نگرش‌مان را در حوزه سلامت و جایگاه رشته‌های مختلف تغییر دهیم.

گفت‌وگو: نجمه رحمتی