در گفت و گو با ایلنا مطرح شد:
ورودی‌های جدید دانشگاه، پایه ضعیفی دارند/ ضعفِ جدی دانشجویان در درس ریاضی
معاون علوم، مهندسی و کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی گفت: قبل از اینکه میانگین معدل دانش آموزان کشور اعلام شود، با یک آمارگیری ساده از ورودی‌های دانشگاه آزاد اسلامی متوجه شدیم که ورودی‌ها پایه ضعیفی دارند. ما با برگزاری آزمون‌های سراسری متوجه شدیم، نمره شیمی دانشجویان از نمره فیزیک و نمره فیزیک از نمره ریاضی آنها بهتر است.
«محمد علی‌اکبری» معاون علوم، مهندسی و کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در مورد کیفیت رشته‌های مهندسی دانشگاه آزاد که حجم زیادی از مهندس‌های کشور خروجی این دانشگاه هستند، اظهار کرد: بیشترین دانشجویان رشته‌های مهندسی دانشگاه آزاد، در شاخه‌های مهندسی کامپیوتر هستند. همچنین در رشته مهندسی عمران نیز دانشجویان قابل توجهی هم داریم و در راستای کیفیت‌بخشی به این مهندسی‌ها، تلاش می‌کنیم عرصه‌ای برای دانشجویان مهندسی ایجاد کنیم تا با فضایی مانند بیمارستان برای دانشجویان علوم پزشکی، عرصه و بستری برای دانشجویان مهندسی خودمان فراهم کنیم تا علاوه بر اینکه درس می‌خوانند، فضایی به اسم عرصه داشته باشند که خود را بروز دهند. به طور مثال یک دانشجوی رشته مهندسی عمران عرصه‌ای به عنوان ساختمان داشته باشد، یا دانشجوی مهندسی برق نیز به همین ترتیب در عرصه‌ای متناسب با تحصیلات خود در دوران دانشجویی فعالیت میدانی و عملی داشته باشند.
راه‌اندازی دانشکده‌های موضوع محور
علی‌اکبری با بیان اینکه تاکنون طرح‌هایی نیز برای ایجاد عرصه اجرا شده است، گفت: در طرح پویش دانشگاه، برای دانشجویانی که در رشته‌هایی صنعتی تحصیل می‌کنند و می‌خواهند در صنایع مشغول به کار شوند، با برخی صنایع وارد صحبت می‌شویم تا دانشجو با کارآموزی در آن صنعت مهارت آموزی کند، حتی بتواند بخشی از شهریه خود را بپردازد.
معاون دانشگاه آزاد اضافه کرد: ما سعی داریم پایان‌نامه‌های دانشجویان مهندسی را در راستای مسائل کشور هدایت کنیم و به شدت نظارت کیفی آموزشی را هم بالا برده‌ایم. هم اکنون سامانه‌ای طراحی کرده‌ایم و از دروس پایه نیز شروع شده و تولید محتواها را استاندارد می‌کنیم و در اختیار دانشجو قرار می‌دهیم تا اگر به هر دلیل دانشجو نتوانست با استادش ارتباط برقرار کند یا مشغله‌ای پیش آمد و نتوانست به کلاس درسی برود، از طریق سامانه و محتواهای آن، ضعف‌هایش را جبران کند. تا پایان بهمن ماه سال جاری، تولید محتواهای تخصصی برای رشته‌های متفاوت خواهیم داشت.
علی‌اکبری در ادامه اظهار کرد: یکی دیگر از اقدامات ما ایجاد دانشکده‌های تخصصی است و در ترم تحصیلی پیش رو می‌خواهیم این دانشکده‌های تخصصی شروع به کار کنند. دانشکده‌های فعلی ما رشته محور هستند؛ به عنوان نمونه دانشکده شیمی، فیزیک، مهندسی عمران و… را داریم. این دانشکده‌ها رشته محور هستند، اما ما به دنبال موضوع محور کردن دانشکده‌ها هستیم، به این صورت که به طور مثال دانشکده هوش مصنوعی و فضای مجازی داشته باشیم یا دانشکده صنعت ساختمان و محیط زیست و… از این طریق، یک دانشجوی مهندسی برق، هم می‌تواند وارد صنعت ساختمان شود و هم می‌تواند در هوش مصنوعی یا در حمل و نقل و ارتباطات کار کند. همچنین لازم است پروژه‌های مشخصی برای دانشکده‌های موضوعی تعریف کنیم.
بسیاری از فارغ‌التحصیلان دانشگاه آزاد بیکار نیستند
به گفته معاون علوم، مهندسی و کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی دانشجو پس از ورود به این دانشکده‌های موضوع محور، حداقل با موضوع تخصصی دانشکده آشنا می‌شود و با بازار بیرونی آن تخصص نیز درگیر خواهد شد. علی‌اکبری افزود: بخشی از اقدامات مانند طرح پویش و نیازمحور شدن پایان نامه‌ها و در راستای چالش‌های کشور بودن آنها تا حد زیادی در دانشگاه آزاد پیش رفته است. در ترم‌های قبلی برای دانشجویان مهندسی دانشگاه آزاد، درس هوش مصنوعی را به عنوان واحد اختیاری تعریف کردیم و دانشجویان زیادی در واحد کرج دانشگاه آزاد که پایلوت بود، واحد درسی هوش مصنوعی را انتخاب کردند که واقعا راضی بودند.
علی اکبری در رابطه با سوالی در خصوص بیکاری فارغ التحصیلان مهندسی کشور که به دلیل وسعت دانشگاه آزاد سهم قابل توجهی از آنها تحصیل کرده این دانشگاه هستند، اظهار کرد: فارغ‌التحصیلان دانشگاه آزاد به دلایل مختلفی که جای بحث دارد، در مقایسه با خروجی‌های دانشگاه‌های وزارت علوم، دانشگاه‌های غیرانتفاعی و… بیشتر مشغول به کار می‌شوند و خیلی از آنها بیکار نیستند. در مجموع آموزش عالی مستقل از انواع دانشگاه‌هایش، تا کنون این هدف گیری را نداشته که افراد متخصصی تربیت کند که با صنعت در ارتباط باشد. رهبر انقلاب بارها به همین هدف تاکید کرده‌اند و امروز سمت و سوی حرکت دانشگاه آزاد نیز همین مسیر است. اینکه فارغ التحصیلان دانشگاه آزاد بیکار بمانند یا کار پیدا کنند، در صورتی که ارتباط افراد متخصص با جامعه و صنعت قوی شود، دیگر بستگی به خود فرد فارغ‌التحصیل دارد که چقدر برای ایجاد شغل مستعد است.
تاثیر سیاستگذاری‌‌ها در مرگ تدریجی رشته‌های مهندسی
او با بیان اینکه برای جلوگیری از بیکار ماندن فارغ التحصیلان باید توانمندی دانشجویان را در دانشگاه افزایش داد، افزود: از جمله راه‌هایی که در دانشگاه آزاد به آن فکر کردیم، این است که دانشجوها را با بازار و صنعت مرتبط کنیم، درس کارآموزی را جدی برگزار کنیم و دوره‌های مهارت آموزی داشته باشند و… با این روش قبل از اتمام تحصیل، دانشجویان مهارت‌های بسیاری می‌آموزند و به لحاظ صنعتی نه فقط تئوریک، آموخته‌های آنها زیاد خواهد شد.
معاون علوم، مهندسی و کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی در مورد مرگ تدریجی رشته‌های مهندسی با وجود انبوهی از مهندسان که دنبال کشف تازه‌های علم مهندسی نیستند و انگیزه کافی ندارند، گفت: جلوگیری از چنین رویه‌ای قطعا سیاستگذاری خاص خود را می‌خواهد. همین حالا به علوم پایه کشور و اتفاقی که برای آن افتاده نگاه کنید! واقعیت این است که خانواده‌ها دیگر علوم پایه را برای تحصیل فرزندان خود انتخاب نمی‌کنند. این دیدگاه در افراد جامعه حتما ناشی از سیاستگذاری در گذشته است که نمی‌گویم درست بوده یا غلط، ولی هرچه بوده نتیجه‌اش در علوم پایه اینگونه شده است که می‌بینیم. پس لازم است به سیاستگذاری در زمینه مهندسی آینده حساس باشیم.
علی‌اکبری در ادامه خاطرنشان کرد: امروز رشته‌ای مانند مهندسی کامپیوتر به شدت از سمت خانواده‌ها مورد استقبال است و دلیل آن روشن است، چرا که همه می‌دانند علوم کامپیوتر و هوش مصنوعی چقدر این روزها مهم شده و همه علاقه‌مند هستند، همین حالا برنامه نویسی یاد بگیرند. ضمن اینکه بازار کار خوبی دارد که افراد متوجه آن می‌شوند. در همین رابطه نیز باید حواس ما جمع باشد که سایر رشته‌های مهندسی کشور به دست فراموشی سپرده نشوند و از بین نروند. همانطور که امروز تلاش می‌کنیم رشته‌های علوم پایه را زنده کنیم و مورد اقبال خانواده‌ها قرار بگیرد. پس باید مراقب باشیم، اتفاقی که برای علوم پایه کشور افتاده، برای علوم مهندسی کشور رخ ندهد یا حداقل به اندازه کافی مهندس تولید کنیم که در ۲۰ سال آینده در برخی رشته‌ها دچار کمبود مهندس نشویم.
هیچ کشوری در منطقه به اندازه ایران در زمینه مهندسی و علوم پایه سرمایه‌گذاری نکرده است
علی اکبری ضمن اشاره به اینکه باید به برخی از رشته‌های مهندسی جدید نیز توجه داشت، ادامه داد: در دنیا فهرستی از رشته‌های مهندسی وجود دارد که باید به آنها توجه داشت. طبق گزارشاتی که ارائه می‌شود، تا سال ۲۰۳۰ حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد شغل‌های فعلی از بین می‌رود و حتما مشاغل جدیدی برای رفع نیازها ایجاد می‌شود. همچنین برخی از مشاغل آینده نیز صحبت می‌کنند؛ ما همین گزارش‌ها را نیز در دانشگاه آزاد اسلامی رصد می‌کنیم تا مشاغل آموزشی و پژوهشی که ممکن است در آینده ایجاد شود نیز از همین حالا شناسایی کنیم.
معاون علوم، مهندسی و کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی اضافه کرد: به نظر می‌رسد، در آینده بشر با توجه به تکنولوژی به دست آمده، به سمت مشاغلی می‌رود که نیازمندی‌های جدید آن را تقاضا می‌کند.
او در پاسخ به این سوال که بر اساس چشم‌انداز ۲۰ساله کشور، قرار بود در سال ۱۴۰۴ در حوزه علم و فناوری نفر اول منطقه باشیم، امروز چه شرایطی داریم؟ بیان کرد: به نظر من کشور در زمینه رشته‌های فنی مهندسی و علوم پایه، اگر اول نباشد به رتبه اول نزدیکیم. در منطقه ما هیچ کشوری به اندازه ایران در این زمینه‌ها سرمایه‌گذاری نکرده است و قابلیت تولیدات علمی ندارد. اینکه در رشته‌ای دقیقا رتبه اول باشیم یا دوم، چند پله جلوتر از دیگران باشیم یا نباشیم، خیلی مهم نیست بلکه فکر می‌کنم مهم این است که همین حالا با کمی تغییر در برخی رشته‌ها در مراتب بالاتر از دیگران و یا اول قرار گرفته ایم.
در علوم پایه در منطقه، حرف اول را می‌زنیم
معاون علوم، مهندسی و کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی افزود: یک زمانی ممکن است ما به مرتبه‌ای هم برسیم، ولی مهم‌تر این است که کیفیت به دست آمده و جایگاهی که حاصل شده را حفظ کنیم. ماندگاری این رشد در کشور باید بیشتر شود. سالهاست افرادی زحمت کشیده‌اند و حالا ایران به جایگاه خوبی رسیده است، اما نگهداشت فرایند رشد مقالات و محصولات علمی، فناوری و… لازم است. فناوری مقوله‌ای جدید است و ما تازه یک دهه است که در دانشگاه آن را تمرین می‌کنیم. با این وجود فکر نمی‌کنم در حوزه علوم و فناوری از دنیا عقب باشیم. تازه من دنیا را مطرح می‌کنم نه منطقه را. به کلی در منطقه و بخصوص در علوم پایه در منطقه، بسیار وضعیت خوبی داریم و حرف اول را می‌زنیم. علوم مهندسی ما نیز واقعا شرایط خوبی دارد. البته می‌توانیم رشته به رشته بحث کنیم، ولی من از میانگین حرف می‌زنم که فکر می‌کنم به جایگاه اول منطقه در برخی حوزه‌های علمی رسیده ایم.
در ادامه علی اکبری، در پاسخ به این سوال که آیا میزان ورودی دانشجویان فنی مهندسی به دانشگاه آزاد اسلامی، با پایه‌های تحصیلی غیر ریاضی فیزیک، تاثیری در کیفیت مهندسانی که از این دانشگاه خارج می‌شوند، دارند؟ توضیح داد: نمی‌توان گفت بی‌تاثیر است، ولی به هر حال می‌توان اینطور گفت که فرد با پایه غیر ریاضی، بخش‌هایی از علوم ریاضی را که در تحصیلات پایه خود نخوانده، در دانشگاه می‌خواند یا ضعف‌هایش را برطرف می کند.
او اظهار کرد: طبیعی است که وقتی فردی با پایه علمی غیرریاضی وارد رشته‌های مهندسی شود، از افرادی که پیشینه تحصیلی ریاضی دارند، زحمت بیشتری باید بکشد و شاید شرایطش کمی سخت باشد، ولی نمی‌توان گفت این یک قاعده و اصل است. ما موارد زیادی داریم که افراد با پایه ریاضی و فنی به رشته‌های علوم انسانی می‌روند یا برعکس از پایه علوم انسانی به مهندسی می‌آیند و درس‌شان را هم خوانده اند و موفق می‌شوند. در رشته‌های مهندسی، پایه قوی ریاضی خیلی مهم است، ولی اصل موضوع ریاضی مهندسی در ترم‌های اول دانشگاه است و اگر همان اول کار، نیازمندی‌ها و ضعف‌های دانشجوی برطرف شود، فرد می‌تواند در رشته‌های مهندسی با موفقیت پیش برود.
واکنش به نمره پایین ریاضیِ دانش آموزان کشور در امتحانات نهایی
علی‌اکبری عنوان کرد: اخیرا شنیده‌اید که متوسط نمره ریاضی فیزیک امتحانات نهایی دانش آموزان کشور پایین است. به همین منظور، در دانشگاه آزاد برای دروس ریاضی و فیزیک تولید محتوا کرده ایم؛ تاکنون برای دروس ریاضی و فیزیک پیش دانشگاهی، فیزیک ۱ و ۲ و ریاضی ۱ و ۲ تولیدمحتوا داشته‌ایم تا دانشجویانی که ضعف پایه ریاضی دارند، این محتواها را ببینند و خود را تقویت کنند و با پایه قوی‌تر به ترم‌های بالاتر بیایند. همچنین قرار است از دانشجویان امتحانات مجازی بگیریم تا بنیه ریاضی دانشجویان مهندسی ما قوی‌تر شود و در آینده خروجی‌های بهتری هم داشته باشیم.
علی اکبری در پاسخ به این پرسش که آیا میانگین معدل پایین دانش آموزان رشته ریاضی فیزیک که اخیرا اعلام شده، می‌تواند هشداری باشد بر اینکه در آینده مهندسان خوبی در کشور نخواهیم داشت؟ گفت: ما قبل از اینکه میانگین معدل دانش آموزان کشور اعلام شود، با یک آمارگیری ساده از ورودی‌های دانشگاه آزاد اسلامی متوجه شدیم که ورودی‌ها پایه ضعیفی دارند. به همین دلیل بود که حدود ۸ ماه روی ریاضی و فیزیک دانشجویان وقت گذاشتیم و سه امتحان سراسری و متمرکز در چند استان، در رشته‌های ریاضی، فیزیک و شیمی برای دانشجویان دانشگاه آزاد برگزار کردیم و متوجه شدیم نمره شیمی دانشجویان از نمره فیزیک و نمره فیزیک از نمره ریاضی آنها بهتر است. این آزمون از سال اولی‌های دانشگاه آزاد گرفته شد.
دانشجویان جدید در ریاضی ضعف جدی دارند
معاون علوم، مهندسی و کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: نتایج آزمون‌هایی که گرفتیم ثابت کرد که دانشجویان جدید در ریاضی ضعف جدی دارند. بعد از اینکه سطح دانشجویان را به دست آوردیم، متناسب با وضعیت دانشجویان تولید محتوا انجام شد. برای همین با دعوت از اساتیدی که کیفیت تدریس خوبی داشتند، برای تولید محتوا اقداماتی صورت گرفت و در ترم پیش رو با الزاماتی که ایجاد می‌شود، دانشجویان باید محتواهای تولیدی را ببینند تا ضعف آنها هرچه سریعتر برطرف شود. اصلا برای همه رشته‌های تخصصی و دروس اصلی، می‌خواهیم ضعف‌ها را شناسایی و با چنین آزمون‌ها و تولید محتواهایی نقاط ضعف را تقویت کنیم. شرکت در آزمون‌ها، این ترم اختیاری است، ولی در آینده آن را اجباری می‌کنیم.
