دانشگاه تهران به بهترین رتبه خود طی یک دهه اخیر دست پیدا کرد/ ارتقا جایگاه در ویرایش ۲۰۲۴ رتبه‌بندی تایمز

به گزارش ایلنا از روابط عمومی دانشگاه تهران، بر پایۀ ویرایش ۲۰۲۴ نظام رتبه‌بندی جهانی دانشگاه‌های «مؤسسۀ آموزش عالی تایمز» در سال ۲۰۲۳ میلادی، دانشگاه تهران در میان ۵۰۰ مؤسسۀ برتر جهان جای گرفته است. این گزارش نشان می‌دهد که در سطح ملی، دانشگاه تهران در جایگاه سوم ایران جای گرفته است. در ویرایش پیشین این نظام رتبه‌بندی، دانشگاه تهران در جایگاه ۸۰۰ – ۶۰۱ جهان و ۱۶ ملی بود. در نمودار یک، روند جایگاه جهانی دانشگاه تهران در این نظام رتبه‌بندی گزارش شده است. 

امتیازهایی که دانشگاه تهران در ویرایش ۲۰۲۴ به دست آورده است نسبت به ویرایش پیشین رشد داشته‌اند. در جدول یک، امتیاز دانشگاه تهران در شاخص‌های ارزیابی این نظام گزارش شده‌اند. 

«مؤسسۀ آموزش عالی تایمز» در ویرایش ۲۰۲۴ خود که در سال ۲۰۲۳ میلادی منتشر شده، نام ۷۳ مؤسسۀ ایرانی را در سیاهۀ مؤسسه‌های برتر جهان منتشر کرده است. بر پایۀ این گزارش، دانشگاه «صنعتی شریف» در جایگاه نخست ملی و ۳۵۰-۳۰۱ جهانی است. 

در ویرایش ۲۰۲۴ نظام رتبه‌بندی جهانی دانشگاه‌های «مؤسسۀ آموزش عالی تایمز»، روی هم، نام نزدیک به دو هزار مؤسسه از بیش از ۱۰۰ کشور جهان در فهرست پایانی آمده است. در ویرایش پیشین این نظام رتبه‌بندی ۶۵ مؤسسه از ایران در میان مؤسسه‌های برتر جهان (نزدیک به ۱۸۰۰ مؤسسه) جای گرفته بودند. در نمودار دو، روند سالانۀ شمار مؤسسه‌های ایرانی دارای جایگاه در این نظام رتبه‌بندی گزارش شده است. 

رتبه‌بندی جهانی آموزش عالی «تایمز»، مؤسسه‌های پیشرو جهان را در پنج زمینۀ آموزش، چشم‌انداز جهانی، فضای پژوهشی، کیفیت پژوهش، و صنعت؛ بر پایۀ ۱۸ سنجۀ کمی ارزیابی می‌کند. روش‌شناسی سنجش و سنجه‌های ارزیابی نظام رتبه‌بندی تایمز نسبت به سال گذشته با تغییرهایی کلیدی همراه بوده است. در حالی که این نظام رتبه‌بندی تا سال گذشته از ۱۳ سنجۀ کمی برای ارزیابی بهره می‌برد، در ویرایش ۲۰۲۴.۱۸ سنجۀ کمی به کار گرفته شده‌اند. 

کلیدی‌ترین تغییر در شاخص کیفیت پژوهش رخ داده است. این شاخص که تا سال گذشته با عنوان «استنادها» مطرح بود و ۳۰ درصد امتیاز را به خود اختصاص می‌داد و سرانۀ استناد به هر عضو هیئت علمی در یک مؤسسه را محاسبه می‌کرد، در ویرایش ۲۰۲۴ به «کیفیت پژوهش» تغییر نام داده است و امتیاز سرانۀ استناد را به ۱۵ درصد از کل ارزیابی کاهش داده است. ماندۀ امتیاز این شاخص (یعنی ۱۵ درصد دیگر) به سه سنجۀ توان پژوهشی، برتری پژوهشی، و نفوذ پژوهشی داده شده است. 

بر پایۀ ویرایش ۲۰۲۴ میلادی نظام رتبه‌بندی «مؤسسة آموزش عالی تایمز»، «University of Oxford» پیشگام در جهان است و «Stanford University»، «Massachusetts Institute of Technology»، «Harvard University»، «University of Cambridge»، «Princeton University»، «California Institute of Technology»، «Imperial College London»، «University of California, Berkeley»، و «Yale University» در جایگاه دوم تا دهم هستند. 

نظام رتبه‌بندی جهانی دانشگاه‌های «مؤسسۀ آموزش عالی تایمز» از دستۀ نظام‌هایی است که بازدید به آن زیاد و در شمار سه نظام رتبه‌بندی جهانی پرآوازه در جهان است. از این رو، توجه به بهبود وضعیت دانشگاه تهران در آن لازم است و باید در کانون توجه سیاست‌گذاران، مدیران، و اعضای هیئت علمی باشد. اگرچه نقدهایی به روش‌شناسی این نظام رتبه‌بندی وارد است و علم‌سنج‌ها آن را یک نظام ارزیابی درست نمی‌پندارند، ولی از دیدگاه بازاریابی در کانون توجه مؤسسه‌های آموزشی و پژوهشی، دانشجویان، حامیان مالی، و سیاست‌گذاران آموزش عالی است. 

این نظام رتبه‌بندی از سال ۲۰۰۹، هرساله به ارزیابی و رتبه‌بندی مؤسسه‌های آموزش عالی در سراسر جهان می‌پردازد، ولی دانشگاه تهران از سال ۲۰۱۶ توانسته است که به یک جایگاه جهانی در سیاهۀ پایانی این نظام رتبه‌بندی دست یابد. 

اگرچه دانشگاه تهران تا ویرایش ۲۰۲۱ این نظام رتبه‌بندی در میان ۸۰۰ دانشگاه جهان بود و حتی در ویرایش ۲۰۲۲ در بازۀ ۸۰۱ تا ۱۰۰۰ جهان جای گرفت، ولی در ویرایش ۲۰۲۴ این نظام رتبه‌بندی در میان ۵۰۰ مؤسسۀ برتر جهان آمده است. 

در نمودارهای سه تا هفت، روند امتیاز دانشگاه تهران در پنج شاخص کلیدی نظام رتبه‌بندی جهانی دانشگاه‌های «مؤسسۀ آموزش عالی تایمز» گزارش شده است. 

بر پایۀ نمودارهای بالا، امتیاز دانشگاه تهران، جز در شاخص فضای پژوهشی (که متمرکز بر آوازۀ پژوهشی، درآمد پژوهشی، و بهره‌وری پژوهشی است)، در همۀ شاخص‌های نظام رتبه‌بندی تایمز افزایش یافته است. چشم‌گیرترین افزایش مربوط به شاخص «کیفیت پژوهش» است که امتیاز دانشگاه تهران به بیش از ۷۰ رسیده است و آنگونه که گفته شد، دلیلش تغییر در روش‌شناسی و سنجش این شاخص است.