معاون آموزش ابتدایی در گفت‌وگو با ایلنا:
تمرکز خواندن در دانش آموزانِ ما حداکثر تا ۴ دقیقه است
معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش گفت: در آزمون پرلز، دانش آموز باید تا ۲۵ دقیقه تمرکز خواندن داشته باشد. دانش‌آموزان ما این تمرکز را در خواندن ندارند چرا که با آنها کار نکرده ایم. زمانی که ناظر آزمون پرلز بودم، می‌دیدم که دانش آموزان ما نهایتا ۳ یا ۴ دقیقه متمرکز هستند و بعد از این زمان، کم کم شروع به جنب و جوش می‌کنند.
«معصومه نجفی پازوکی» معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش در گفت و گو با خبرنگار ایلنا، در خصوص شیوه‌های یاددهی_یادگیری و تاثیر آن در کیفیت تدریس معلمان و ارتباطش با نتایج آزمون‌های بین المللی دانش آموزان ایرانی مانند پرلز، بیان کرد: در رابطه با آزمون‌های بین المللی به ویژه آزمون پرلز (سواد خواندن) که اخیرا نتایج سال ۲۰۲۱ را اعلام کرده اند، عوامل متغیر متعددی در این نتیجه دخیل هستند، اما امسال ۳ متغیری که می‌توانست در این نتایج موثر باشد را مورد توجه قرار دادیم و می‌خواهیم روند توجه به این عوامل را ادامه دهیم.
معاون آموزش ابتدایی تصریح کرد: یکی از عوامل و متغیرهای اثر گذار آموزش معلمان است؛ باید به معلم بگوییم مثلا برای تدریس درس فارسی لازم است چه مسیری را با چه مدلی طی کند. آن زمان تازه معلم متوجه می‌شود صحبت از مهارت خواندن یعنی چه و خرده مهارت‌های مرتبط با این مسئله چیست؟ استانداردهای آن کدام است و چگونه باید آموزش داد تا به این استانداردها نزدیک شد؟ معلم روش‌های این شیوه تدریس و موقعیت‌های یادگیری در چنین فضایی را شناسایی می‌کند و همه این موارد در نتیجه‌ای که در سطح آزمون‌های بین المللی به دست می‌آوریم، دخیل هستند.
نجفی پازوکی با بیان اینکه در آزمون پرلز، دانش آموز باید تا ۲۵ دقیقه تمرکز خواندن داشته باشد، اظهار کرد: دانش آموزان ما این تمرکز را در خواندن ندارند چرا که با آنها کار نکرده ایم. من زمانی که ناظر آزمون پرلز بودم، می‌دیدم که دانش آموزان ما نهایتا ۳ یا ۴ دقیقه متمرکز هستند و بعد از این زمان، کم کم شروع به جنب و جوش می‌کنند و با وسایل‌شان سرگرم می‌شوند و کاملا مشخص است که تمرکز خواندن این کودک نهایتا ۴ دقیقه بوده و تمام شده است.
به گفته معاون وزیر آموزش و پرورش؛ در یک کلاس درس تنها می‌توان چند دانش آموز معدود را پیدا کرد که تا ۲۵ دقیقه تحمل می‌کنند و با تمرکز، متن یا داستانی که در اختیارشان قرار داده‌اند را می‌خوانند. او گفت: اگر به معلم آموزش بدهیم که به عنوان تکالیف منزل برای دانش آموزانش کاربرگ‌هایی با هدف افزایش تمرکز خواندن تهیه کند؛ شاهد نتایج خوبی خواهیم بود. به این ترتیب که معلم متن‌هایی حاوی نهایتا ۱۰۰ کلمه را آماده می‌کند و در آخر متن نیز فقط دو سوال برای سنجش درک دانش آموز از متن طراحی می‌شود. با این روش دانش آموز راحت‌تر این میزان کلمات را با حفظ تمرکز می‌خواند.
نجفی پازوکی اظهار کرد: دانش آموز پایه دوم ابتدایی برای خواندن ۱۰۰ کلمه به حدود ۳ دقیقه تمرکز لازم دارد. معلم می‌تواند یک هفته روی متنی ۱۰۰ کلمه‌ای کار کند و هفته بعد آن متن را به ۱۲۰ کلمه افزایش دهد. در واقع باید آرام آرام، اما متداوم سواد خواندن و تمرکز بچه‌ها را افزایش داد.
او تاکید کرد: به کار بردن چنین روشی از سوی یک معلم نشان دهنده مهارت اوست. افزایش تدریجی تمرکز خواندن دانش آموزان حتما نتیجه بخش است. معلم می‌تواند تمرکز خواندن بچه‌ها را هر سال نسبت به سال قبل افزایش دهد و مثلا در پایان چهارم ابتدایی می‌تواند بگوید تمرکز خواندن دانش آموزانم را به ۱۵ دقیقه رسانده‌ام و آن وقت در پایه چهارم ابتدایی که لازم است دانش آموز بین ۲۰ تا ۲۵ دقیقه روی متن متمرکز شود، این توان و تمرکز را دارد چرا که از سال‌ها قبل با او کار شده است.
نجفی پازوکی در ادامه اینطور گفت: ما این شکل و شیوه را به معلمان یاد نداده‌ایم و معلم نیز با دانش آموزانش این کارها را انجام نداده است. در درس فارسی معلم چه کار کرده است؟ اتکای معلم به روخوانی و املا گفتن و بیان نکات دستوری که از قبل حفظ کرده در کلاس درس چه فایده ای دارد؟ این که فارسی درس دادن نمی‌شود. معلوم است این شیوه دانش آموزان را به تمرکز بالایی در خواندن نمی‌رساند.
معاون وزیر با بیان اینکه در کنار آموزش و مهارت افزایی معلمان باید روی کتابخوانی و کتابخانه‌های کلاسی کار شود، توضیح داد: آزمون پرلز یک کار تحقیقی است و پرسشنامه‌هایی را به مدارس و والدین دانش آموزان شرکت کننده می‌دهند و از آنها می‌پرسند که در خانه یا مدرسه کتابخانه دارید؟ این کتابخانه چند کتاب دارد؟ خودتان چقدر کتاب می‌خوانید؟ بعد رابطه خانواده‌ها و مدارسی که کتاب بیشتری دارند و کتاب هم می‌خوانند را با آزمون پرلز بررسی کرده‌اند و دیده‌اند که این آمار با نتیجه آزمون سواد خواندن رابطه مستقیمی دارد.
نجفی پازوکی عنوان کرد: کتابخانه کلاسی باید به طراحی آموزشی معلم ما وارد شود، اما ما کتابخانه کلاسی نداریم. این کتابخانه گوشه کلاس به افزایش سواد خواندن دانش آموزان کمک می‌کند. پایه اول ابتدایی را هم باید موضوع دیگری دانست که نیاز به اندیشیدن متفاوتی دارد.
او ادامه داد: امسال برای پایه اول ابتدایی بسته‌هایی را تولید کردیم که کتاب داستان زیاد داشت و به نوعی مکمل کتاب درسی بود و اساس خواندن در دانش آموزان را شکل می‌دهد. چنین اقداماتی نتایج آزمون سواد خواندن را در آینده بهبود می‌بخشد. سال گذشته حرکت به این سمت را آغاز کردیم و امسال آن را تکمیل می‌کنیم.
معاون وزیر آموزش و پرورش در آخر بیان کرد: اگر سال قبل در پایه اول ابتدایی ۸ هزار کلاس درس را پوشش دادیم، امسال آن را بیشتر خواهیم کرد، اگر فقط در هفته کتاب در ۳۲ استان، از ۳۲ مدرسه رونمایی کردیم، تلاش می‌کنیم در سال جاری اعتبار جذب کنیم تا کتابخانه‌های بیشتری فعال شوند. سال قبل آموزش به معلمان ۱۲۰ هزار نفر را شامل شد، امسال هم ۱۲۰ هزار نفر دیگر را در برمی‌گیرد و با چنین روندی، حلقه‌هایی از معلمان آموزش دیده تشکیل می‌شود که تجارب خود را به اشتراک می‌گذارند. امیدواریم در آزمون پرلز ۲۰۲۶ نتیجه اقداماتمان را در افزایش سطح سواد خواندن دانش آموزان ایرانی و نمره آنها در این آزمون، ببینیم.
