معاون سازمان محیط‌زیست مطرح کرد؛
کمتر از ۲۰ فرد یوزپلنگ در طبیعت کشور باقی مانده است/ هشدار نسبت به آمار بالای قاچاق حیات وحش در ایران
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست ضمن ارائه هشدار درباره آمار بالای قاچاق حیات وحش در ایران گفت: در بهترین حالت قطعا کمتر از ۲۰ فرد یوزپلنگ آسیایی در طبیعت کشورمان باقی مانده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، حسن اکبری در نشست خبری عصر امروز که به مناسبت «روز جهانی پرندگان مهاجر» و «روز جهانی تنوع زیستی» که در حاشیه بازدید اصحاب رسانه از طبیعت پارک ملی لار در دامنه کوه دماوند برگزار شد، با تاکید بر این که اولویت امسال معاونت محیط‌زیست طبیعی، مردمی‌سازی حفاظت از حیات وحش است، عنوان کرد: در بسیاری از کشورهای جهان، مناطق چهارگانه تحت حفاظت محیط‌زیست به دلیل طبیعت زیبایی که دارند، جزو جاذبه‌های گردشگری محسوب می‌شوند که برای دولت‌ها درآمدزایی دارند، اما در ایران در این مناطق طبیعت‌گردی به صورت محدود، بی‌ضابطه و اغلب همراه با ایجاد آلودگی‌های محیط‌زیستی انجام می‌شود.
وی افزود: از برخی مناطق چهارگانه برای چرای دام استفاده می‌شود که این کار بعضا باعث تخریب زیستگاه می‌شود. البته ما در حال بازنگری در آیین‌نامه طبیعت‌گردی با کمک وزارت میراث و گردشگری هستیم تا بتوانیم از این راه هم بستر جلب مشارکت جوامع محلی را فراهم کنیم و هم راهکاری برای کسب درآمد جهت بهبود وضعیت حفاظت از مناطق چهارگانه را ایجاد کنیم.
جذب همراهی جوامع محلی در حفاظت از حیات وحش با اجرای برنامه‌های مشارکتی
اکبری با اشاره به آغاز برنامه حفاظت مشارکتی از حیات وحش در سال گذشته گفت: این برنامه را در سال ۱۴۰۱ از استان لرستان و با اجرای طرح تکثیر گونه در معرض انقراض گوزن زرد ایرانی با کمک بخش خصوصی شروع کردیم و امسال نیز قرار است در منطقه توران، با کمک بخش خصوصی برنامه حفاظت مشارکتی بخش‌هایی از زیستگاه‌های مجاور توران و همین‌طور تکثیر گونه آهو به عنوان طعمه یوزپلنگ را پیش ببریم.
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست ادامه داد: امسال همچنین برنامه حفاظت مشارکتی را در پارک ملی خبر استان کرمان اجرا خواهیم کرد و برای تکثیر گونه جبیر در استان‌های مرکزی و تکثیر آهوی کوهی در استان هرمزگان نیز برنامه‌های حفاظت مشارکتی را با کمک بخش خصوصی پیش خواهیم برد.
وی در ادامه تاکید کرد: براساس بخشنامه ریاست سازمان محیط‌زیست، امسال همه ادارات کل استانی باید یک برنامه حفاظت مشارکتی را در دستور کار خود قرار دهند و با کمک بخش خصوصی و ترجیحا جوامع محلی برنامه‌‌ای را در راستای حفاظت از حیات وحش اجرا کنند.
همکاری با دانشگاه‌ها برای تهیه نقشه گونه‌های شاخص حیات وحش کشور
اکبری با بیان این که اطلاعات موجود درباره نقشه‌های پراکنش گونه‌های در معرض انقراض کشور محدود است، اظهار داشت: برای رفع این نقیصه پروژه کلانی را تعریف کرده‌ایم و امسال با همکاری دانشگاه‌ها تهیه نقشه گونه‌های شاخص حیات وحش کشور را آغاز خواهیم کرد تا بتوانیم برای ارزش‌گذاری اقتصادی و ارزیابی توان اکولوژیک زیستگاه‌ها از این نقشه‌ها استفاده کنیم و مهمتر از همه برای این که بتوانیم نقشه کریدورهای عبور حیات وحش را تهیه کنیم.
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست ادامه داد: بخش زیادی از تعارضاتی که بین گونه‌های حیات وحش با دام‌های اهلی و جوامع محلی رخ می‌دهد، مربوط به گونه‌هایی مثل یوزپلنگ و پلنگ است که قلمروی وسیعی دارند و مسیر حرکت آنها صرفا محدود به مناطق حفاظتشده نیست. در اغلب این تعارضات گونه‌های حیات وحش از مناطق حفاظتشده خارج و وارد کریدورها می‌شوند و بر اثر برخوردهایی که پیش می‌آید، این گونه‌ها یا تلف می‌شوند یا اتفاقی برای آنها رخ می‌دهد که در عمل از چرخه طبیعت خارج می‌شوند.
وی در ادامه اظهار داشت: در چنین شرایطی اگر ما بتوانیم امسال تهیه نقشه کریدورهای حیات وحش در سراسر کشور را شروع کنیم و این کار را در یک بازه زمانی یک سال و نیمه به پایان برسانیم، این اقدام می‌تواند برای بهبود وضعیت حفاظت از گونه‌های در خطر انقراض نقش مهمی داشته باشد.
آفرودسواری، بی‌سر و سامان‌ترین بهره‌برداری از طبیعت در ایران
اکبری با اشاره به برنامه‌های معاونت محیط‌زیست طبیعی برای جلوگیری از تخریب محیط‌زیست گفت: بی‌سر و سامان‌ترین نوع بهره‌برداری از طبیعت در ایران، تردد خودروهای آفرود است و متاسفانه همه روز شاهد آن هستیم که افرادی جدید با خودروهایی تازه به خودشان اجازه می‌دهند که مسیرهای جدیدی را در طبیعت بروند و محیط طبیعی را تخریب کنند. این اقدامات بی‌ضابطه، کوبیدگی خاک، آسیب به گونه‌های گوشه‌گیر حیات وحش و لطمه زدن به پوشش گیاهی محیط‌های طبیعی را به همراه دارد.
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان محیط‌زیست با بیان این که رسیدگی به موضوع تردد خودروهای آفرود در دل طبیعت عملا متولی خاصی ندارد، اظهار داشت: با وجود این که مدیریت عرصه‌های حفاظتشده در اختیار سازمان محیط‌زیست و مدیریت عرصه‌های خارج از مناطق حفاظتشده در اختیار سازمان منابع طبیعی قرار داد و وزارت میراث فرهنگی نیز مسئول امور مرتبط با گردشگری در سطح کشور است، اما آفرودسواران عملا تابع ضوابط هیچ‌کدام از این دستگاه‌ها نیستند، اگرچه طبق قانون، وزارت جهاد کشاورزی باید پاسخگوی لطمه‌ای باشد که آفرودسوراران به طبیعت می‌زنند.
نگران آسیب‌های ناشی از تردد بی‌ضابطه خودروهای آفرود بر حیات وحش هستیم
این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: وزارت میراث فرهنگی پیش از این بخشنامه‌ای را برای ساماندهی گردشگری طبیعت و مصادیق آن از جمله تردد خودروهای آفرود ابلاغ کرده بود و در حال حاضر ما برای تکمیل همان بخشنامه، ضوابطی را ویژه خودروهای آفرود پیشنهاد داده‌ایم و امیدواریم با همکاری وزارت میراث فرهنگی و هیات دولت به بخشنامه اضافه شود.
وی با ابراز نگرانی از تداوم تردد بی‌ضابطه خودروهای آفرود و آسیب‌های ناشی از آن برای حیات وحش کشور گفت: در اطراف تپه‌های ماسه‌ای حاشیه کویرها گونه‌هایی از خزندگان بومی یا گربه شنی وجود دارند که بر اثر بی‌قاعده بودن تردد خودروهای آفرود، آسیب‌های زیادی در سال‌های اخیر به آنها وارد شده است و حتما برای ساماندهی این روند باید برنامه‌ریزی ویژه‌ای صورت گیرد.
سالانه ۸۰ هزار موجود زنده در ایران زیر چرخ خودروها تلف می‌شوند
اکبری با تاکید بر ناامن بودن جادههای کشور برای عبور حیات وحش گفت: برآوردها نشان می‌دهد که سالانه بیش از ۸۰ هزار موجود زنده در کشورمان زیر چرخ خودروها تلف می‌شوند که از جمله آنها می‌توان به گونه‌هایی نظیر یوزپلنگ، سایر گربه‌سانان، آهو، خارپشت و بسیاری از گونه‌های خزندگان اشاره کرد؛ زیرا بسیاری از جادههای کشور بدون توجه به اصول ایمنی زیست‌محیطی در دل زیستگاه‌ها کشیده شده‌اند.
وی افزود: وزارت راه قول‌هایی را برای ایمن‌سازی جاده میامی - سبزوار به عنوان کریدور اصلی تردد یوزپلنگ آسیایی داده است و اقداماتی را در این زمینه در دستور کار دارد. امیدواریم برای ایمن‌سازی سایر جادههای اصلی کشور نیز فکری شود تا شاهد کاهش تلفات حیات وحش بر اثر تصادف با خودروهای عبوری باشیم.
رایزنی با منابع طبیعی و وزارت کشاورزی برای جلوگیری از ورود دام مازاد به زیستگاه‌ها
اکبری در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: یکی از معضلات زیست‌محیطی مهم کشور، چرای بی‌رویه دام است و در بسیاری از زیستگاه‌ها شاهد گله‌های دام به صورت مازاد بر پروانه‌های صادرشده توسط سازمان منابع طبیعی و ظرفیت مراتع هستیم. در این زمینه در حال رایزنی با سازمان منابع طبیعی و وزارت جهاد کشاورزی هستیم تا برنامه‌هایی جدی برای جلوگیری از ورود دام مازاد به مراتع اجرا کنند.
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست ادامه داد: برای جلوگیری از ورود دام مازاد به زیستگاه‌ها، بخش ویژه‌ای را درباره وضعیت مراتع موجود در مناطق حفاظتشده و ظرفیت چرای دام در هر مرتع به سامانه جامع محیط‌زیست کشور اضافه کرده‌ایم. بر این اساس، ادارات کل استانی محیط‌زیست موظف شده‌اند که سامانه‌های عرفی موجود در هر مرتع هم از نظر تعداد دام‌های مجاز و هم نقشه مربوط به هر سامانه را در این بخش از سامانه جامع محیط‌زیست ثبت کنند و در فصل چرا نیز وضعیت حضور گله‌های دام در سامانه‌های عرفی را پایش کنند و نتایج آن را به ثبت برسانند.
وی در ادامه تاکید کرد: ادارات کل استانی موظف شده‌اند که حتما در فصل چرای دام، وضعیت مراتع را مورد پایش قرار دهند تا اگر چرای مازاد صورت می‌گیرد، به متخلفان اخطار دهند و در صورت نیاز آنها را به دادگاه معرفی کنند. البته این صرفا مربوط به مناطق چهارگانه تحت حفاظت محیط‌زیست است و در خارج از این مناطق برای جلوگیری از چرای دام مازاد، صرفا می‌توانیم موضوعات را از سازمان منابع طبیعی مطالبه کنیم و در همین زمینه در سال مکاتبات زیادی را با این سازمان انجام دادیم.
اختصاص ۴۰ میلیارد تومان برای مبارزه با حریق در مناطق تحت حفاظت سازمان محیط‌زیست
اکبری با اشاره به تهدیدات موجود علیه حیات آبزیان رودخانه‌ها گفت: در حال حاضر قسمت‌های انتهایی بسیار از رودخانه‌های کشور یا آلوده شده‌اند یا دیگر شرایط نگهداری آبزیان را ندارند، چون در بالادست بسیاری از رودخانه‌ها هم شاهد تخریب عرصه‌های طبیعی، هم ورود فاضلاب‌های روستایی، زهاب و سموم کشاورزی و هم چرای بی‌رویه دام هستیم که همه این موارد آلودگی‌هایی را برای بخش‌های انتهایی رودخانه‌ها به همراه دارد. متاسفانه این تهدید علیه حیات آبزیان رودخانه‌ها را هم در استان‌های شمالی، هم در منطقه زاگرس و هم در سایر مناطق کشور مشاهده می‌کنیم.
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان محیط‌زیست ادامه داد: در سال آبی جاری بارندگی‌ها در منطقه زاگرس وضعیت مناسبی داشت و همین مساله باعث رشد محسوس پوشش علفی زیراشکوب جنگل‌های زاگرس شده و احتمال وقوع حریق در فصل گرم در این منطقه به شدت افزایش یافته است. البته در سال جاری ۴۰ میلیارد تومان بودجه ویژه مبارزه با حریق را در مناطق تحت مدیریت سازمان محیط‌زیست توزیع کرده‌ایم که این رقم بیش از دو برابر اعتباراتی است که سال گذشته در این زمینه تخصیص دادیم. اگرچه با توجه به حجم بالای وظایفی که در حوزه مبارزه با آتش‌سوزی در مناطق چهارگانه برعهده داریم، حتما ۴۰ میلیارد تومان نیز اعتبارات چندان بالایی در این زمینه به حساب نمی‌آید.
وی در ادامه تاکید کرد: قرار است از این اعتبارات برای تهیه تجهیزات اطفای حریق، خرید بسکت برای برداشت آب، تامین پد هلی‌کوپتر، تکمیل ایستگاه‌های اطفای حریق و جلب مشارکت جوامع محلی برای مبارزه با آتش‌سوزی در مناطق چهارگانه استفاده شود؛ به نحوی که بخشی از این بودجه برای آموزش جوامع محلی در حوزه اطفای حریق و پرداخت حق‌الزحمه‌هایی به افراد آموزش‌دیده در صورت شرکت در عملیات اطفای اختصاص داده خواهد شد.
سال گذشته هیچ اعتباری برای مبارزه با خشکسالی در زیستگاه‌ها دریافت نکردیم
اکبری درباره زیستگاه‌هایی که در سال جاری دچار خشکسالی شده‌اند نیز توضیح داد: با وجود بارندگی‌های مناسب در منطقه زاگرس در سال آبی جاری، در بخش‌هایی از زیستگاه‌های ایران مرکزی، مناطق شرقی کشور و بخصوص استان خراسان رضوی که از تنوع زیستی ارزشمندی برخوردار است، نگران تبعات ناشی از خشکسالی هستیم، زیرا در این مناطق هم منابع آبی کاهش یافته‌اند و هم رویشگاه‌ها ضعیف شده‌اند.
این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط‌زیست تاکید کرد: با وجود تلاش‌هایی که در سال گذشته انجام دادیم، نتوانستیم هیچ‌گونه اعتباری در حوزه مبارزه با خشکسالی در زیستگاه‌ها دریافت کنیم، ولی امیدواریم امسال حتما اعتبارات ویژه‌ای در این زمینه به ما اختصاص پیدا کند.
کاهش تنوع زیستی گونه‌های حیات وحش بر اثر جزیره‌ای شدن زیستگاه‌های کشور
اکبری با اشاره به معضل جزیره‌ای شدن زیستگاه‌های حیات وحش در ایران گفت: مهمتر از این که از یک گونه حیات وحش چه تعداد در طبیعت کشور موجود باشند، سطح تنوع ژنتیکی آن گونه است، این در حالی است که در برخی زیستگاه‌های کشور شاهد آن هستیم که با وجود جمعیت نسبتا مناسب برخی گونه‌های حیات وحش، تنوع ژنتیکی پایین است که این مساله می‌تواند رفته رفته باعث نابودی جمعیت این گونه‌ها شود.
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست با تاکید بر این که جمعیت یوزپلنگ ایرانی موجود در طبیعت در بهترین حالت به ۲۰ فرد نمی‌رسد، اظهار داشت: نگرانی مهم ما درباره یوزپلنگ علاوه بر کاهش محسوس جمعیت این گونه، کاهش تنوع ژنتیکی بر اثر درون‌آمیزی است که می‌تواند گونه را از نظر ژنتیکی به شدت ضعیف کند و احتمال انقراض آن را بسیار افزایش دهد.
وی در ادامه گفت: معضلی که درباره احتمال کاهش تنوع ژنتیکی یوزپلنگ وجود دارد را کمابیش درباره برخی گونه‌های دیگر نیز مشاهده می‌کنیم، زیرا مناطق تحت حفاظت ما عملا جزیره‌ای شده‌اند و شاید در یک منطقه جمعیت قابل قبولی از گونه‌های مختلف وجود داشته باشد، اما چون به دلیل از بین رفتن زیستگاه‌ها و کریدورهای عبور حیات وحش در مناطق آزاد، زیستگاه‌ها عملا ارتباط خود را با یکدیگر از دست داده‌اند، بنابراین تنوع ژنتیکی گونه‌های مختلف کاهش یافته است و برای جلوگیری از این روند چاره‌ای نداریم جز این که کریدورهای عبور حیات وحش را احیا کنیم.
اگر نمونه سلولی ببر مازندران یا شیر ایرانی را داشتیم می‌توانستیم آنها را احیا کنیم
اکبری همچنین به امضای تفاهم‌نامه بین سازمان محیط‌زیست و مرکز ملی ذخایر ژنتیکی اشاره کرد و گفت: براساس این تفاهم‌نامه به دنبال گرفتن نمونه‌های سلولی از حیات وحش هستیم تا بتوانیم نمونه‌های قابل کشت را ذخیره‌سازی کنیم تا اگر یک گونه حیات وحش در شرایط بحرانی قرار گرفت، بتوانیم با کشت سلولی، آن گونه را حداقل در شرایط اسارت احیا کنیم.
معاون سازمان محیط‌زیست ادامه داد: اگر ما از ببر مازندران یا شیر ایرانی نمونه سلولی داشتیم، امروز مرکز رویان یا سایر مراکز کشت سلولی در کشور می‌توانستند این گونه‌ها را برای ما احیا کنند، به همین دلیل از یوزپلنگ آسیایی سلول جنسی و سلول‌های دیگر ذخیره کرده‌ایم تا در صورت لزوم در آینده بتوانیم این سلول‌ها را کشت کنیم.
وی در ادامه اظهار داشت: ما به دنبال آن هستیم که از سایر گونه‌های حیات وحش کشور نیز بتوانیم نمونه‌های سلولی ذخیره کنیم و این کار را با اولویت گربه‌سانان کوچک و گونه‌های در معرض انقراض انجام خواهیم داد.
به سرانجام رسیدن بیمه خسارات حیات وحش در راستای کاهش تعارضات با جوامع محلی
اکبری با تاکید بر لزوم گسترش حفاظت الکترونیک از حیات وحش و پایش هوشمند زیستگاه‌ها گفت: مشکل مهم ما در این زمینه کمبود اعتبار است، زیرا پایش الکترونیک و استفاده از تجهیزات نوین در امر حفاظت از حیات وحش نیاز به صرف هزینه‌های بسیاری دارد، اما به ناچار باید به این سمت حرکت کنیم.
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست ادامه داد: یکی از اقدامات مهمی که اخیرا برای نخستین بار در کشور به سرانجام رسیده، بیمه خسارات محصولات کشاورزی و دام‌های اهلی بر اثر حمله حیات وحش است، به نحوی که براساس تفاهم بین صندوق ملی محیط‌زیست و صندوق بیمه کشاورزی وزارت جهاد، قرار شده است که اگر در هر نقطه‌ای حیات وحش به مزارع یا دام مردم آسیب بزند، جوامع محلی می‌توانند به اداره محیط‌زیست شهر خود مراجعه کنند و ضمن تکمیل پرونده، خسارت خود را دریافت کنند.
وی در ادامه تاکید کرد: بیمه خسارات حیات وحش نقش مهمی در کاهش تعارضات میان حیوانات و جوامع محلی خواهد داشت، زیرا روستاییانی که حیات وحش به محصولات یا دام آنها آسیب می‌زند، همواره توقع داشتند که از طرف محیط‌زیست حمایت شوند تا آنها ناچار نباشند که به حیات وحش آسیب وارد کرده یا با گونه‌های وحشی درگیر شوند.
رواج قاچاق حیات وحش در کشور و فروش پرندگان زینتی قاچاق در تهران
اکبری با تاکید بر این که قاچاق حیات وحش یکی از آسیب‌های مهم زیست‌محیطی رایج در کشور است، عنوان کرد: در حوزه قاچاق حیات وحش هم شاهد خروج گونه‌های ارزشمند از کشورمان هستیم و هم ورود گونه‌های غیرمجاز به کشور، به نحوی که بسیاری از گونه‌های زینتی که در شهرهای بزرگی مثل تهران به فروش می‌رسند، مشمول ضمایم کنوانسیون سایتس هستند و خرید و فروش آنها غیرمجاز است. اما این گونه‌ها از مرزهای شرقی و جنوب شرقی وارد کشورمان می‌شوند و قاچاقچیان حیات وحش آنها را در سطح کشور توزیع می‌کنند و بسیاری از این گونه‌ها به بازارهای پرندگان راه پیدا می‌کنند.
وی افزود: اصناف مجوزهایی را برای ایجاد واحد‌های پرنده‌فروشی و بازارهای پرندگان در سطح شهرها می‌دهند که بعضا در داخل یا حاشیه این بازارها هم پرندگان زینتی غیرمجاز و هم سایر گونه‌های قاچاق به فروش می‌رسند. متاسفانه در این زمینه در شهر تهران و برخی دیگر از شهرهای کشور مشکلات حادی وجود دارد و سازمان حفاظت محیط‌زیست به‌تنهایی از پس حل این مشکلات برنمی‌آید.
قاچاق انبوه پرندگان شکاری ایران به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان محیط‌زیست با اشاره به خروج گونه‌های ارزشمند حیات وحش از کشور توسط قاچاقچیان گفت: قاچاق گونه‌های حیات وحش به‌ویژه پرندگان شکاری به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در سال‌های اخیر آسیب زیادی را به جمعیت این گونه‌های ارزشمند کشورمان زده است. این در حالی است که متاسفانه نهادهای متولی تا کنون در این زمینه اقدامات جامعی را در راستای برخورد با قاچاقچیان انجام نداده‌اند و البته ما نیز رایزنی قابل قبولی در این خصوص با این نهادها نداشته‌ایم.
اکبری ادامه داد: بالابان، شاهین و هوبره از جمله گونه‌های مهم پرندگان شکاری کشورمان هستند که در سال‌های اخیر به وفور از ایران خارج شده‌اند، همچنین شاهد قاچاق آن دسته از گونه‌های حیات وحش که در باغ‌وحش‌ها تکثیر می‌شوند، از مرزهای غربی ایران به کشورهایی نظیر عراق هستیم.
این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: برای کاهش آمار قاچاق حیات وحش کشور قصد داریم جلسات و مراودات تازه‌ای را در سال جدید با نیروی انتظامی و گمرک آغاز کنیم و به نیروهای این دو نهاد آموزش‌های لازم را در این خصوص ارائه دهیم. همچنین لازم است خود مردم نیز بدانند که خرید و فروش کدام یک از گونه‌های حیات وحش بخصوص در حوزه پرندگان زینتی جرم است که در این زمینه رسانه‌ها باید در حوزه اطلاع‌رسانی به مردم نقش لازم را ایفا کنند.
وی در ادامه تاکید کرد: شهروندان توجه داشته باشند که اساسا خرید و فروش حیوانات وحشی یا هر گونه‌ای که نژاد وحشی در طبیعت داشته باشد، نیازمند دریافت مجوز از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست است.
آسیب شدید قاچاق هوبره و بالابان به جمعیت این پرندگان بومی ایران
اکبری با اشاره به برخی آمارها در خصوص قاچاق پرندگان مهاجر گفت: در ده سال گذشته حدود ۷۰۰ قطعه هوبره در حین قاچاق توسط یگان حفاظت محیط‌زیست کشف شده و می‌توان برآورد کرد که در یک دهه اخیر حتما چند برابر این تعداد از کشور خارج شده است. این در حالی است که برآورد می‌کنیم بین ۳ تا ۵ هزار قطعه هوبره در سطح کشور باقی مانده باشد و به عبارت دیگر می‌توان گفت در حالی که چند هزار هوبره در سال‌های اخیر از کشور خارج شده، کمتر از ۵ هزار هوبره در کشورمان باقی مانده است که این مسأله نشان می‌دهد قاچاق حیات وحش چه آسیب شدیدی به جمعیت گونه‌های وحشی کشورمان وارد می‌کند.
وی افزود: بالابان نیز از دیگر گونه‌های پرندگان شکاری است که تعداد بالایی از آن در سال‌های اخیر از کشور قاچاق شده است، این در حالی است که بالابان جزو گونه‌های بحرانی و به شدت در معرض انقراض حیات وحش کشور محسوب می‌شود.
برنامه‌ریزی برای بهبود وضعیت حفاظت از خرس و گورخر ایرانی
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان محیط‌زیست به برخی دیگر از مطالعات انجام‌شده درباره گونه‌های در معرض انقراض کشور اشاره کرد و گفت: در حال حاضر جمعیت گورخر ایرانی صرفا در منطقه حفاظتشده بهرام گور در استان فارس باقی مانده است و برای این که نخواهیم همه تخم‌مرغ‌های خود درباره این گونه را در یک سبد بچینیم، باید به دنبال زیستگاه مناسب دیگری برای آن باشیم و در همین زمینه، مطالعاتی را برای یافتن زیستگاه دوم گورخر ایرانی در استان‌های یزد، فارس و کرمان انجام داده‌ایم.
وی در ادامه اظهار داشت: امسال برای استان‌هایی نظیر چهارمحال و بختیاری، سیستان و بلوچستان، هرمزگان و اردبیل در حوزه آموزش جوامع محلی برای کاهش تعارضات با خرس اعتباراتی را اختصاص داده‌ایم تا همراهی مردم در زمینه حفاظت از این گونه مهم حیات وحش در این استان‌های کشور بیشتر شود. در این زمینه بخصوص برای گونه خرس سیاه که زیستگاه آن در استان‌های هرمزگان و سیستان و بلوچستان است، به شدت مشکل داریم و خرس سیاه جزو گونه‌های آسیب‌دیده حیات وحش کشور محسوب می‌شود.
فقط حدود ۲۰ به میش‌مرغ در ایران باقی مانده است
این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط‌زیست به وضعیت نامناسب گونه میش‌مرغ در کشور نیز اشاره کرد و گفت: میش‌مرغ سنگین‌ترین پرنده ایران است که قبلا زیستگاه‌های آن در استان‌های قزوین، همدان، کردستان، کرمانشاه و بخش‌هایی از آذربایجان‌های شرقی و غربی پراکنده بود، اما اکنون جمعیت میش‌مرغ کشور به لکه‌ای کوچک در بوکان آذریایجان غربی محدود شده است. که کل تعداد افراد آن حدود ۲۰ قطعه برآورد می‌شود و زیستگاه اصلی آن مزارع کشاورزی است.
وی افزود: برای نجات میش‌مرغ، برنامه‌هایی نظیر تکثیر گونه، جلب مشارکت مردمی و سایر اقدامات تخصصی را تعریف کرده‌ایم، اما باید توجه داشت که هم زیستگاه این گونه آسیب دیده است و در اختیار ما نیست، چون مربوط به اراضی کشاورزی روستاییان است و هم اعتبارات ما برای نجات این گونه بسیار اندک است و همه این مسائل، روند به نتیجه رسیدن برنامه‌ها برای جلوگیری از انقراض میش‌مرغ را دشوار می‌کند.
برنامه‌ریزی برای تدوین برنامه عملیاتی نجات پلنگ ایرانی
اکبری همچنین به برنامه سازمان حفاظت محیط‌زیست برای نجات پلنگ ایرانی اشاره کرد و گفت: با توجه به کاهش محسوس جمعیت پلنگ ایرانی در سال‌های اخیر، با همکاری دانشگاه‌ها و کارشناسان سازمان، یک مطالعه کارگاهی را در استان البرز برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا بتوانیم برنامه عملیاتی نجات پلنگ را تهیه کنیم.
معاون سازمان محیط‌زیست ادامه داد: در سال‌های اخیر هم تعارضات و تلفات پلنگ در کشور بالا بوده است و هم زیستگاه‌های آن به شدت آسیب دیده‌اند. پلنگ گونه‌ای است که قلمروی وسیعی دارد، به طعمه‌های زیادی نیاز دارد و به حضور انسان حساس است، بنابراین یا در نظر گرفتن تمام این جوانب، برنامه عملیاتی کاهش خطر انقراض پلنگ را تدوین کنیم.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: دشت ارژن فارس از جمله مناطقی است که گونه پلنگ و توله‌های آن مشاهده می‌شود، اما طعمه پلنگ در این منطقه تنها محصور به گراز است که طعمه مناسبی برای پلنگ به حساب نمی‌آید. در نتیجه باید از نزدیکترین زیستگاه، گونه‌هایی همچون قوچ و میش را به منطقه بیاوریم تا طعمه پلنگ فراهم شود. اگر این اتفاق نیفتد پلنگ چاره‌ای به غیر از این که از دام مردم تغذیه کند ندارد که این تعارضات جوامع محلی با پلنگ را افزایش می‌دهد.
کل بودجه یوزپلنگ در سال ۱۴۰۲ فقط ۶ میلیارد تومان است
اکبری با بیان این که کل بودجه حفاظت از یوزپلنگ ایرانی در زیستگاه‌های طبیعی و رسیدگی به سایت تکثیر توران در سال ۱۴۰۲ تنها ۶ میلیارد تومان است، عنوان کرد: سازمان برنامه و بودجه کشور اگر می‌خواهد گونه‌ای مثل یوزپلنگ به عنوان یکی از سرمایه‌های زیستی کشور نجات پیدا کند، حتما باید سازمان محیط‌زیست را بسیار بیشتر از قبل حمایت کند، زیرا با ۶ میلیارد تومان در سال، قطعا نمی‌توان اقدام قابل توجهی برای نجات یوزپلنگ انجام داد، چون ما همین حالا اگر بخواهیم فقط تعداد معدودی از سامانه‌های عرفی دامداری را خریداری و یک منطقه محدود را برای حضور یوز آزاد کنیم، حداقل باید ۱۰ میلیارد تومان بودجه بگذاریم.
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست تاکید کرد: نجات یوزپلنگ به اقدامات مختلفی نظیر تهیه تجهیزات حفاظتی، برنامه‌ریزی برای تکثیر طعمه‌ها، آموزش جوامع محلی و جلب مشارکت مردمی، تداوم برنامه تکثیر در اسارت و رسیدگی به سایت توران نیاز دارد که قطعا رقم ۶ میلیارد تومان در سال به هیچ وجه نمی‌تواند در این زمینه کافی باشد.
درباره احتمال بارداری «ایران» کاملا با مردم شفاف بودیم
اکبری درباره موضوع احتمال بارداری «ایران» یوزپلنگ ایرانی که در سایت تکثیر در اسارت توران نگهداری می‌شود، توضیح داد: در جلسه‌ای که کارشناسان حیات وحش، دامپزشکان سازمان و دامپزشکان خارج از سازمان پس از تایید جفت‌گیری موفق ایران برگزار کردند، به این نتیجه رسیدند که بهتر است ایران سونوگرافی نشود، چراکه ریسک بیهوشی او بالاست. بنابراین ما هیچ وقت نگفتیم که ایران حتما باردار است، بلکه صرفا احتمال بارداری این حیوان را مطرح کردیم، ولی در زمان نزدیک به زایمان احتمالی، تمام پیش‌بینی‌ها را انجام دادیم و حتی اتاق زایمان را هم آماده کردیم و مشاور خارجی، شیر خشک مناسب و... را هم فراهم کردیم، ولی بعد از گذر از تاریخ حدودی زایمان ایران را سونوگرافی کردیم و متوجه شدیم که باردار نبوده است.
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست ادامه داد: خبر تایید باردار بودن «ایران» تنها یک بار و توسط رئیس یک بیمارستان بخش خصوصی اعلام شد که بلافاصله بعد از پخش شدن این خبر نیز ما اعلام کردیم که احتمال دارد این صحبت درست نباشد و نمی‌توان بارداری را قطعی دانست و فقط احتمال آن وجود دارد. البته بخش زیادی از دامپزشکان متخصص تا روز آخر می‌گفتند ایران باردار است و ما هم به نظر جامعه دامپزشکی کشورمان اعتماد کرده بودیم، ولی بازهم به صورت قطعی اعلام نکردیم که ایران باردار است.
وی در ادامه تاکید کرد: بعد از این که باردار نبودن «ایران» مشخص شد نیز مدیرکل دفتر حیات وحش سازمان یار دیگر به صورت رسمی تمام جزئیات مربوط به فرآیندهای طی‌شده برای این یوزپلنگ در ماه‌های اخیر و علت باردار نبودن او را اعلام کرد و اساسا درباره موضوع احتمال بارداری ایران از ابتدا تا انتها کاملا با مردم شفاف بودیم.
همه مردم و دستگاه‌ها باید برای حفظ محیط‌زیست و حیات وحش کمک کنند
اکبری در بخش دیگری از صحبت‌های خود به وضعیت نامناسب خزندگان کشور اشاره کرد و گفت: خشکسالی و تغییر اقلیم موجب شده است که بسیاری از گونه‌های خزنده ما شرایط مناسبی نداشته باشند و زمان آن رسیده است که با تکثیر خزندگان در اسارت بتوانیم سم و پادزهر مورد نظر وزارت بهداشت برای تولید آنتی‌ونوم‌ها را از این طریق تولید کنیم، زیرا به دلیل کاهش جمعیت خزندگان در سال‌های اخیر، دیگر زنده‌گیری مار از طبیعت برای به دست آوردن سم و پادزهر کار درستی نیست.
معاون سازمان محیط‌زیست ادامه داد: همان‌طور که در قانون اساسی، فرمایشات مقام معظم رهبری و صحبت‌های رئیس‌جمهوری آمده است، حفظ محیط‌زیست زمانی محقق می‌شود که همه دستگاه‌ها در این زمینه کمک کنند. علاوه بر دستگاه‌ها، حفظ محیط‌زیست وظیفه هر شهروند و هر مسئولی در کشور است و نمی‌توان صرفا از یک دستگاه یعنی سازمان محیط‌زیست انتظار داشت که یک‌تنه تمام تنوع زیستی کشور را حفظ کنند.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: ما معتقدیم بسیاری از مراکز انتظامی و پادگان‌ها و بسیاری از دستگاه‌هایی که در طبیعت کار می‌کنند، از جمله معدن‌کارها و دستگاه‌های عمرانی که در ساختن جاده‌ها فعالیت می‌کنند، می‌توانند به ما کمک کنند و انتظار ما این است که رسانه‌ها از این دستگاه‌ها مطالبه کند. دستگاه‌هایی هم هستند که به طبیعت خسارت می‌زنند و این خسارات را جبران نمی‌کنند که این مورد باید در قوانین کشور ما اصلاح شود.
ادغام سازمان‌های محیط‌زیست و منابع طبیعی بهترین راهکار برای حفظ طبیعت
اکبری با تاکید بر لزوم ادغام دو سازمان محیط‌زیست و منابع طبیعی کشور گفت: در شرایط فعلی کشور، بهترین راه برای حفظ طبیعت و جلوگیری از تخریب بیشتر آن، ادغام این دو دستگاه است، زیرا نمی‌شود که خاک و پوشش گیاهی را یک دستگاه (منابع طبیعی) حفاظت کند و دستگاهی دیگر مسئولیت مدیریت حیات وحش و جلوگیری از آلودگی‌های زیست‌محیطی را داشته باشد همه این مسائل به هم وابسته هستند و باید مدیریت یکسانی داشته باشند.
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست ادامه داد: در حوزه حیات وحش و زیستگاه‌ها یک قانون ناقص مربوط به سال ۱۳۴۶ را داریم که برای حفاظت در این زمان کاربرد ندارد و به درد امروز نمی‌خورد. به همین دلیل از سال گذشته، تدوین لایحه حفاظت و بهره‌برداری پایدار را برای حفاظت از حیات وحش و زیستگاه‌ها در دستور کار قرار دادیم که اکنون این لایحه در کمیسیون‌های هیات دولت مشغول بررسی است. در این لایحه تاکید کرده‌ایم که «دوران بزن در رو» یعنی زمان تخریب محیط‌زیست بدون پرداخت خسارت آن توسط دستگاه‌های دولتی و خصوصی باید به پایان برسد و پس از تصویب این لایحه، هر کس که تخریبی را در زیستگاه‌ها ایجاد می‌کند، باید جبران کند و خسارت آن را بپردازد.
وی در پایان تصریح کرد: امیدواریم این لایحه هر چه زودتر در مجلس مطرح و تصویب شود، البته برای رسیدن به این هدف باید زسانه‌ها، مردم و فعالان محیط‌زیست ما را یاری کنند و اساسا مطالبه‌گری از سایر دستگاه‌ها در زمینه تلاش برای حفظ محیط‌زیست باید بیش از پیش گذشته توسط فعالان رسانه و سمن‌ها پیگیری شود.
