رویکرد ایران در زمینه توسعه علم و فناوری، داشتن نگاهی آینده‌نگر به انسان و محیط‌زیست است

به گزارش ایلنا به نقل از روابط عمومی وزارت علوم، پیمان صالحی در نشست آنکتاد درباره نقش علم، فناوری و نوآوری در تسریع بازیابی و جبران همه گیری کرونا در مقر سازمان ملل متحد در ژنو اظهار داشت: از تعامل و تبادل علم و فناوری با تمامی کشورهای علاقه مند استقبال می کنیم و دیپلماسی علمی را یکی از ابزارهای کلیدی همکاری های بین المللی می دانیم.      

وی با ارائه گزارشی در خصوص وضعیت علم و فناوری ایران گفت: ایران از زمان های قدیم به دلیل سهم چشمگیر درعلم و فناوری شهرت داشته است. با این حال، کشور ما در طول قرون گذشته، وقفه ی نسبتا طولانی را تجربه کرده است. خوشبختانه پس از انقلاب اسلامی در سال 1979 توجه زیادی به هموار کردن مسیر از طریق سرمایه‌گذاری زیاد در حوزه های علم، فناوری و نوآوری در ایران صورت گرفت.

معاون پژوهشی وزارت علوم افزود: در حال حاضر ایران بیش از 3 میلیون و 200 هزار دانشجو دارد که از این تعداد حدود 50 درصد دختر و بیش از 750 هزار دانشجو در مقاطع تحصیلات تکمیلی فعال هستند.  تقریباً 30 درصد از اعضای هیئت علمی ما دانش پژوهان زن هستند.  

حمایت از نوآوری و فناوری

صالحی ادامه داد: در دو دهه اخیر دولت ایران سیاست ها و برنامه‌های مختلفی را برای حمایت از نوآوری و ایجاد یک محیط فناورانه، طراحی و اجرا کرده است. در حال حاضر بیش از 7 هزار شرکت دانش بنیان در زمینه فناوری های پیشرفته مانند نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی، علوم شناختی و فناوری اطلاعات و ارتباطات فعال هستند.  علاوه بر این، 58 پارک علم و فناوری، 240 مرکز رشد، 61 صندوق علم و فناوری به علاوه ی 55 شتاب دهنده تخصصی، بخشی از دستاورد بزرگ کشور ما درحوزه ی  سیاست های علم و فناوری است.علاوه بر این، استارتاپ‌های نوآور متعددی وجود دارند که در این محیط  فناورانه، در حال رشد و توسعه هستند.

وی افزود: ایران از نظر انتشارات علمی در رتبه جهانی، پیشرفت های چشمگیری داشته و رتبه اول در غرب آسیا و رتبه ی پانزدهم  در جهان را به خود اختصاص داده است.  نقش زنان و دختران تحصیلکرده ما در این رشد انکارناپذیر است.  

موفقیت‌های علمی در مقابله با کرونا

معاون وزیر علوم اظهار داشت: علیرغم تحریم های شدیدی که علیه ما اعمال شد، ایران یکی از معدود کشورهایی بود که توانست برای تامین بخشی از نیازهای ملی خود انواع واکسن های کرونا را تولید کند. در این مدت چندین پروژه توسعه وتولید واکسن با استفاده از بسترهای تکنولوژیکی مختلف در ایران انجام شد. این واکسن‌ها بر اساس ویروس غیرفعال، پروتئین های نوترکیب، ناقل های ویروسی و فناوری های اِم آر اِن اِی بودند. اگرچه برخی از این واکسن‌های توسعه‌یافته‌ی داخلی، در طول همه‌گیری مورد استفاده عمومی قرار نگرفتند، اما مطمئناً راه را برای بهره‌برداری از بسترهایی با کاربردهای دیگر، مانند ایمونوتراپی سرطان و ژن‌درمانی، هموار کردند.

وی تاکید کرد: چنین تلاشی به مشارکت های میان بخشی جدید نیاز داشت، که منجر به ظهور زیست بوم دارویی جدید، شامل شرکای مالی، و همکاریهای موثر در بخشهای نظارتی، تحقیق و توسعه و تولید شد. این زیست بوم، پس از بلوغ، ابزاری ارزشمند برای پیشرفت‌های پزشکی در آینده، از جمله واکنش های سریع به همه‌گیری‌های احتمالی آینده خواهد بود.

معاون پژوهشی وزیر علوم ادامه داد: ایران نه تنها تجهیزات مورد نیاز مانند دستگاه‌های ونتیلاتور، اکسیژن‌ساز، سی تی اسکن و غیره را ساخت، بلکه آنها را به بسیاری از کشورهای دیگر نیز صادر نمود. علیرغم مشکلات ذکر شده، ما  با کمک زیرساخت های قدرتمند خود که برای چنین شرایطی فراهم شده بود، هرگز فعالیت های تحقیقاتی، فناوری و آموزشی خود را در طول همه گیری متوقف نکردیم. 

صالحی تاکید کرد: ایران در شیوع اخیر ویروس کرونا کمترین تعداد تلفات را داشته است و تعداد زیادی از روزها، مرگ و میر، صفر بوده و همچنین کمترین تعداد مبتلایان را به جا گذاشته است.   

توسعه آموزش‌های الکترونیکی در دوره کرونا

استاد دانشگاه شهید بهشتی گفت: در حالی که این بیماری همه گیر موانع زیادی را برای جامعه ایران ایجاد کرد، اما به رشد ما در زمینه های مختلف از جمله آموزش الکترونیکی کمک کرد. به نظر می رسد که با توجه به اهمیت یادگیری از راه دور مبتنی بر بسترهای الکترونیکی، ما وارد مرحله کاملاً جدیدی از آموزش شده‌ایم. بنابراین،  اگرچه همه گیری این بیماری تقریباً رو به پایان است، انتظار داریم به این نوع آموزش به عنوان مکمل روش های سنتی توجه بیشتری شود. در نتیجه، راهبردهای زیر توسط سیستم آموزشی ایران به کار گرفته شده است:  

• توسعه روش های آموزشی ترکیبی و استفاده از متاورس به جای جداسازی کامل یادگیری مجازی از کلاس های حضوری

 • بهبود زیرساخت های آزمایشگاهی  مجازی و از راه دور

 • توسعه ی  شبیه سازهای الکترونیکی با هدف تجربه واقعی فضای کارگاهی

 • در نظر گرفتن جدی آموزش از راه دور از طریق تخصیص بودجه معین به علاوه طراحی زیرساخت های قانونی و اداری و تکنولوژیکی مورد نیاز برای پشتیبانی رسمی از آموزش الکترونیکی در دانشگاه‌ها

ایجاد سیستم آموزش ترکیبی در دوران پساکرونا 

معاون پژوهشی وزیر علوم گفت: در دوران پسا کرونا، تمرکز ما بر تبدیل سیستم آموزشی سنتی به ترکیبی معطوف خواهد بود. هدف از ایجاد سیستم یادگیری ترکیبی، افزایش کیفیت آموزش و مشارکت فعال دانشجویان است.

وی تاکید کرد: برای رفع چالش‌های برجای مانده از فناوری مبتنی بر وبینار، ارتقای آموزش تعاملی و تجهیز کلاس‌ها به فناوری‌های جدید ضروری است.  با توجه به پیشرفت های  گذشته و درس های آموخته شده، سرمایه گذاری در این زمینه تقویت شده است.  

نقش علم در دیپلماسی

صالحی در ادامه گفت: ما قویاً معتقدیم که تولید دانش، رفاه اجتماعی مردم را به شدت بهبود خواهد بخشید. از این رو، دانشمندان نباید محدود به مرزهای جغرافیایی گردند، بلکه باید متعلق به همه بشریت باشند.  وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران معتقد است از مرزهایی که دانش پژوهان و دانشمندان، بازرگانان و گردشگران عبور میکنند، سربازان و نیروهای نظامی عبور نخواهند کرد.  بنابراین دیپلماسی علمی قطعاً قطعه گمشده دیپلماسی های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و امنیتی است.

وی تاکید کرد:  تولید و مصرف دانش، ستون فقرات منافع  مشترک و وحدت  انسانها است.  بر این اساس منافع همه بشریت از طریق تولید علم و فناوری تامین می شود و همه انسانها، ذی نفعان اندوخته ی دانش بشری هستند.  

این استاد دانشگاه تصریح کرد: رویکرد جمهوری اسلامی ایران در زمینه توسعه علم و فناوری، توسعه پایدار با نگاهی آینده نگر به انسان و محیط زیست است. در این راستا از تعامل و تبادل علم و فناوری با تمامی کشورهای علاقه مند استقبال می کنیم و دیپلماسی علمی را یکی از ابزارهای کلیدی همکاری های بین المللی می دانیم.      

وی افزود: ایران آمادگی خود را برای ارتقای همکاری‌های علمی و فناوری از طریق تبادل پژوهشگران و دانشمندان، تأمین مالی مشترک و اشتراک زیرساخت‌ها و نیز برگزاری برنامه‌های تبادل فناوری بین کشورهای علاقه‌مند اعلام می‌کند.  

صالحی گفت: ما بر این باوریم که برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار به ویژه در همه سطوح و تسریع روند  بازیابی و جبران  همه گیری، علم و فناوری نقش مهمی ایفا می کند که هیچ کس نمی تواند از آن چشم پوشی کند.  بنابراین، با در نظر گرفتن اینکه دستیابی به اهداف توسعه پایدار و جبران همه گیری، اولویت همه کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته است، انتقال فناوری باید در دستور کار بین المللی قرار گیرد تا کشورهای در حال توسعه به ویژه کشورهای کمتر توسعه یافته بتوانند با چالش ها مقابله کنند.کشورهای توسعه یافته باید انعطاف بیشتری در زمینه انتقال فناوری از خود نشان دهند.  

 نقش سازمان ملل در زمینه علم و فناوری

این دانشمند پراستناد یک درصد جهانی گفت: ما معتقدیم که سازمان ملل متحد می تواند نقش مهمی در عرصه های انتقال فناوری ایفا کند. در واقع، اراده سیاسی کشورها، به‌ویژه کشورهای توسعه‌یافته، به کشورهای در حال توسعه  برای مقابله با چالش‌های پیش رو به ویژه در همه‌گیری احتمالی آینده و دستیابی به اهداف توسعه پایدار کمک می‌کند. این امر زمانی تحقق می یابد که تعاملات با چارچوب مناسب در یک  بستر توانمند، مولد و مستعد شکل گیرد.  

صالحی در پایان سخنان خود اظهار داشت: مجدداً تأکید می کنم علاوه بر چالش‌های پی در پی، از جمله جبران زیانهای ناشی از همه گیری کرونا و تغییرات آب و هوایی، تحریم های یک جانبه که ضد منشور سازمان ملل متحد و قوانین بین‌المللی است، مانع از دستیابی کشورهای تحریم شده به اهداف توسعه پایدار شده است. بنابراین، از کشورها خواسته می‌شود که از اعلام و اعمال هرگونه تحریم یکجانبه خودداری کنند.