۷۰ درصد جنگل‌بانان، نیروی شرکتی هستند/ تعداد نیروهای جنگل‌بانی، یک هفتم استانداردهای جهانی است

به گزارش خبرنگار ایلنا، حمله‌ور شدن قاچاقچیان چوب، زمین‌خواران و دیگر متخلفان حوزه منابع طبیعی به نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی یا همان نیروهای جنگلبانی کشور، از جمله اتفاقات دردناک محیط‌زیستی ایران است که متاسفانه هر از گاهی در گوشه و کنار کشورمان رخ می‌دهد و با توجه به این که بخش زیادی از جنگلبانان کشورمان بدون برخورداری از سلاح و حتی «کارت ضابط قضایی» مشغول حراست از انفال عمومی و منابع طبیعی کشور هستند، متخلفان بعضا به خودشان اجازه می‌دهند که با خیالی آسوده به نیروهای جنگلبانی حمله کنند و در برخی موارد آنها را مجروح کرده و حتی به شهادت برسانند. 

آخرین نمونه از شهادت یکی از نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی کشور نیز مربوط به تیرماه همین امسال است که در آن حادثه، جواد غلامی طبسی، فرمانده یگان حفاظت اداره منابع طبیعی شهرستان چناران استان خراسان رضوی که برای اجرای احکام قضایی قلع و قمع و رفع تصرف منابع طبیعی به منطقه میریژگان این شهرستان رفته بود، با شلیک گلوله توسط فرد متصرف به شهادت رسید. یا در نمونه‌ای دیگر، در خردادماه امسال، دو نفر از نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی استان گیلان در درگیری با قاچاقچیان چوب، مورد حمله با سلاح سرد قرار گرفتند و مجروح شدند. 

این‌ها البته تنها دو نمونه از شهادت یا مجروحیت حافظان منابع طبیعی کشور در درگیری با متخلفان است و آن‌طور که اخیرا عباسعلی نوبخت، رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور گفته، در مجموع تاکنون 22 نفر از نیروهای سازمان منابع طبیعی و یگان حفاظت منابع طبیعی کشور به همراه 15 نفر از نیروهای مردمی، در راه حفاظت از جنگل‌ها و سایر عرصه‌های طبیعی کشور جان خود را از دست داده‌اند و 450 نفر دیگر نیز در این راه مجروح شده‌اند. 

صدور کارت ضابط قضایی برای 1250 نفر از نیروهای سازمانی یگان منابع طبیعی در یک سال اخیر 

مهمترین مشکلی که باعث می‌شود متخلفان جسارت حمله به نیروهای منابع طبیعی را به خود بدهند، این است که بخش زیادی از این نیروها ضابط قضایی محسوب نمی‌شوند و در مراجع قضایی به گزارشات آنها درباره قاچاق چوب و دیگر تخلفات عرصه منابع طبیعی، مانند یک شهروند عادی رسیدگی شود. همچنین در شرایطی که بخش زیادی از نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی کشور ضابط قضایی محسوب نمی‌شوند، وقتی این دسته از جنگلبانان مورد ضرب و شتم قرار می‌گیرند، حتما باید همراه با شاهد از متخلف طرح شکایت کنند. این در حالی است که اگر نیروهای جنگلبانی ضابط خاص دادگستری بودند، قطعا کمتر کسی می‌توانست به راحتی به آنها هجوم ببرد و آنها را مجروح کند. 

البته در سال‌های اخیر گام‌های مثبتی برای صدور کارت ضابط قضایی برای نیروهای جنگلبانی کشورمان برداشته شده است و بخش زیادی از نیروهای رسمی، پیمانی و قرارداری یگان حفاظت منابع طبیعی کشور توانسته‌اند این کارت را دریافت کنند. اما با توجه به این که حدود 70 درصد جنگلبانان کشور نیروهای شرکتی هستند، عملا هنوز هم عمده نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی، کارت مربوطه را ندارند و ضابط قضایی محسوب نمی‌شوند؛ تا وقتی هم که این مشکل حل نشود، نیروهای این یگان از اقتدار لازم برای برخورد با تخلفات حوزه منابع طبیعی برخوردار نخواهند بود. 

این نکته‌ای است که سرهنگ رضا اکبری، فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا روی آن دست گذاشت و اظهار داشت: متاسفانه تا سال گذشته تقریبا هیچ کدام از نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی کشور کارت ضابط قضایی نداشتند، اما در یک سال و نیم اخیر، براساس تفاهم‌نامه‌ای که با دادستانی کل کشور امضا کردیم، نیروهای رسمی، پیمانی و قراردادی یگان منابع طبیعی با محوریت ادارات کل استانی و ادارات شهرستانی سازمان و با همکاری مراکز دادستانی استان‌ها و شهرستان‌ها تحت آموزش قرار گرفتند و بعد از تایید مراحل آموزش این افراد توسط مقام قضایی و صدور شناسه 12 رقمی برای بیشتر آنها، بخش زیادی از این افراد کارت ضابط قضایی دریافت کردند. 

وی افزود: براساس تفاهم بین سازمان منابع طبیعی با دادستانی کل کشور، آموزش نیروهای سازمانی یعنی نیروهای رسمی، پیمانی و قراردادی یگان حفاظت منابع طبیعی توسط عوامل قضایی انجام می‌شود، اما کارت ضابطیت این افراد از طرف رئیس سازمان منابع طبیعی صادر می‌شود تا به این صورت، فرآیند صدور این کارت برای همکاران ما تسهیل شود. در همین راستا نیز در یک سال اخیر برای یک هزار و 250 نفر از نیروهای رسمی، پیمانی و قراردادی یگان حفاظت منابع طبیعی کشور کارت ضابط قضایی صادر شده است و این افراد به عنوان ضابط خاص دادگستری شناخته می‌شوند. البته تعداد کل نیروهای سازمانی یگان حفاظت منابع طبیعی یک هزار و 600 نفر است و مراحل آموزش و صدور کارت ضابط قضایی برای سایر نیروهای سازمان همچنان دنبال می‌شود. 

تمام نیروهای شرکتی یگان حفاظت منابع طبیعی، تا نیمه اول 1402 کارت ضابط قضایی می‌گیرند 

اکبری با بیان این که مراحل اولیه صدور کارت ضابط قضایی برای نیروهای شرکتی یگان حفاظت منابع طبیعی آغاز شده است، توضیح داد: با توجه به این که نیروهای شرکتی، نیروهای ثابت ما محسوب نمی‌شوند، هم حراست خود سازمان منابع طبیعی و هم دستگاه قضایی، نقطه نظراتی را پیرامون نحوه صدور کارت ضابطیت برای این افراد داشتند. البته با توجه به مذاکراتی که ما با دوستان انجام دادیم و تاکیدی که بر لزوم محسوب شدن تمام نیروهای جنگلبانی اعم از سازمانی یا شرکتی به عنوان ضابط قضایی داشتیم، حدود یک ماه است که این مشکل حل شده و قرار است برای نیروهای شرکتی یگان حفاظت منابع طبیعی نیز کارت ضابط قضایی صادر شود. 

فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور ادامه داد: تعداد نیروهای شرکتی یگان حفاظت منابع طبیعی در سطح کشور حدود 3 هزار و 650 نفر است و با توجه به حل مشکلات قضایی موجود بر سر راه صدور کارت ضابطیت برای این افراد، امیدواریم تا پایان امسال حدود یک هزار نفر از این نیروها بتوانند با گذراندن مراحل آموزشی تعیین‌شده توسط دستگاه قضایی، کارت ضابطیت خود را دریافت کنند. در مجموع هم امیدواریم تا پایان نیمه اول سال 1402، تمام نیروهای شرکتی یگان حفاظت منابع طبیعی و تعداد اندک باقیمانده از نیروهای سازمانی این یگان، بتوانند کارت ضابطیت خود را دریافت کنند و به عنوان ضابط قضایی محسوب شوند. 

وی در ادامه تاکید کرد: یگان حفاظت منابع طبیعی کشور دارای حدود یک هزار و 600 نیروی سازمانی شامل رسمی، پیمانی و قرادادی به همراه 3 هزار و 650 نیروی شرکتی است که با احتساب حدود 50 نفر که به عنوان پرسنل انتظامی در این یگان مأمور به خدمت شده‌اند، در مجموع می‌توان گفت یگان حفاظت منابع طبیعی کشور حدود 5 هزار و 300 نیرو دارد که در عرصه‌های منابع طبیعی شامل جنگل‌ها، مراتع، اراضی بیابانی و ... در سطح کشور مشغول به کار هستند. 

هویت‌بخشی به نیروهای شرکتی یگان حفاظت منابع طبیعی با صدور کارت ضابط قضایی 

اکبری با تاکید بر این که صدور کارت ضابط قضایی برای نیروهای شرکتی یگان حفاظت منابع طبیعی باعث هویت‌بخشی به این نیروها و افزایش انگیزه خدمتی در آنها می‌شود، عنوان کرد: صدور کارت ضابط قضایی برای تمام نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی اعم از سازمانی و شرکتی به همکاران ما کمک می‌کند تا گزارشاتی که از تخلفات گوناگون به مقام قضایی ارائه می‌دهند، به عنوان ضابط خاص برای قوه قضاییه قابل استماع باشد و همچنین متخلفان عرصه منابع طبیعی کمتر جسارت حمله و ضرب و شتم نیروهای ما را پیدا کنند یا اگر هم چنین اقدامی انجام دادند، با سرعت و بازدارندگی بیشتری با این افراد برخورد شود. 

فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور ادامه داد: متاسفانه در حال حاضر که نیروهای شرکتی یگان حفاظت منابع طبیعی ضابط قضایی محسوب نمی‌شوند، وقتی از طرف متخلفان مورد ضرب و شتم قرار می‌گیرند، مقامات قضایی از آنها درخواست می‌کنند که با خودشان شاهد بیاورند، این در حالی است که اغلب درگیری‌های بین نیروهای منابع طبیعی و متخلفان در دل طبیعت و در عرصه‌هایی اتفاق می‌افتد که هیچ شاهدی در آن حضور ندارد. اما اگر همکاران شرکتی ما کارت ضابطیت بگیرند و ضابط خاص دادگستری محسوب شوند، گزارش آنها برای مقام قضایی قابل استماع خواهد بود و می‌توانند با قدرت بیشتری به دفاع از حقوق خود و حفاظت از منابع طیبعی کشور بپردازند. 

فرمانده جنگلبانی ایران همچنین توضیح داد: مشکل دیگری که محسوب نشدن نیروهای شرکتی یگان حفاظت منابع طبیعی به عنوان ضابط قضایی ایجاد می‌کند، این است که در بسیاری از ایستگاه‌های بازرسی محموله‌های جنگلی، نیروهای شرکتی ما حضور دارند و بعضا پیش می‌آید که وقتی این افراد می‌خواهند خودروهای عبوری را بازرسی کنند، رانندگان از نیروهای ما تقاضای ارائه کارت ضابطیت یا حکم قضایی می‌کنند، ولی با توجه به این که اکنون همکاران ما چنین کارتی ندارند، برخی مواقع همین اتفاق باعث ایجاد زمینه درگیری بین شهروندان و نیروهای منابع طبیعی می‌شود. 

وی در ادامه تاکید کرد: صدور کارت ضابط قضایی برای تمام نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی اعم از رسمی، پیمانی، قراردادی و شرکتی قطعا به هویت‌بخشی و افزایش حمایت‌های بیمه‌ای و قضایی از این افراد کمک می‌کند و باعث افزایش اعتماد به نفس در میان آنها می‌شود؛ زیرا قطعا اگر نیروهای یگان منابع طبیعی ضابط خاص دادگستری به حساب بیایند، عموم شهروندان، نیروهای انتظامی و سایر نیروهای امنیتی کشور همکاری مضاعفی با آنها خواهند داشت و همکاران ما می‌توانند با اقتدار بیشتری به انجام وظایف خود بپردازند. 

تعداد نیروهای جنگلبانی ایران، یک هفتم حداقل استانداردهای جهانی است 

اکبری در بخش دیگری از صحبت‌هایش به کمبود نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی کشور اشاره کرد و گفت: مساحت ایران حدود 164 میلیون هکتار است که حدود 82 درصد یعنی 135 میلیون هکتار از آن را عرصه‌های منابع طبیعی تشکیل می‌دهد؛ به عبارت دیگر، نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی کشور وظیفه دارند که از بیش از چهار پنجم مساحت کشورمان شامل جنگل‌ها، مراتع، اراضی بیابانی و سایر عرصه‌های طبیعی حفاظت کنند. این در حالی است که اکنون ما به شدت با کمبود نیرو مواجه هستیم و تنها حدود یک هفتم حداقل استانداردهای جهانی نیرو داریم. 

فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور ادامه داد: برآوردهای ما نشان می‌دهد که براساس استانداردهای حداقلی تعریف‌شده در جهان، یگان حفاظت منابع طبیعی کشور باید دست کم 36 هزار نیرو داشته باشد، این در حالی است که در حال حاضر ما فقط 5 هزار و 300 نیرو داریم که حدود 70 درصد از آنها نیروهای شرکتی هستند که علاوه بر نداشتن کارت ضابط قضایی، مشکلاتی نیز در حوزه امنیت شغلی دارند و حتی اگر این مشکلات هم وجود نداشته باشد، بازهم یگان حفاظت منابع طبیعی عملا به ازای هر 26 هزار هکتار عرصه تحت حفاظت، فقط یک نیرو دارد که بسیار کمتر از استانداردهای بین‌المللی است. 

وی در ادامه تاکید کرد: کمبود نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی باعث ایجاد خلل در انجام ماموریت‌های محوله به این یگان می‌شود، ولی بازهم ما در سال‌های اخیر سعی کرده‌ایم که با حرکت به سمت هوشمندسازی حفاظت و افزایش تعداد دوربین‌ها و پهپادهای نظارتی بتوانیم تا حدی خلأ محسوس نیروی انسانی را کاهش دهیم. البته قطعا این امکانات نمی‌تواند کمبود هفت برابری ما نسبت به استانداردهای جهانی را جبران کند و ما برای حراست بهتر از منابع طبیعی کشور و حفظ این میراث گران‌بها برای نسل‌های آینده، حتما به تعداد نیروهای بسیار بیشتری احتیاج داریم. 

وجود مشکلات جدی کمی و کیفی در یگان حفاظت منابع طبیعی کشور 

اکبری همچنین با اشاره به پایین بودن سطح امنیت شغلی نیروهای شرکتی یگان حفاظت منابع طبیعی گفت: با وجود این که مشکل نداشتن کارت ضابطیت همکاران شرکتی ما در حال حل شدن است، اما هنوز امنیت شغلی این نیروها دچار مشکل است؛ زیرا یگان حفاظت منابع طبیعی کشور از سال‌های گذشته برای جبران کمبود نیروی خود با توجه به این که به دلیل مسائل قانونی امکان استخدام رسمی را نداشته، با تعدادی شرکت حفاظتی قرارداد بسته است و اکنون نیز این شرکت‌ها بخش زیادی از نیروهای ما را تامین می‌کنند. بنابراین نیروهای شرکتی، نیروهای مستقیم ما نیستند و امنیت شغلی آنها نسبت به نیروهای سازمانی پایین‌تر است و همین مساله باعث کاهش انگیزه فعالیت در آنها می‌شود. 

فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور ادامه داد: با توجه به این که نیروهای شرکتی عمدتا کمتر از نیروهای سازمانی سابقه فعالیت دارند، بعضا مشکلاتی نیز در کیفیت کار حفاظتی آنها وجود دارد؛ زیرا اساسا یک نیرو برای این که بتواند مهارت‌های حرفه‌ای و تخصصی لازم برای حفاظت از جنگل‌ها و سایر عرصه‌های منابع طبیعی را کسب کند، باید سال‌ها تحت آموزش قرار بگیرد و تجربه کسب کند، ولی نیروهای شرکتی ما کمتر از‌ آموزش‌های لازم در این زمینه برخوردار هستند و همین مساله باعث کاهش کیفیت کار حفاظتی این افراد می‌شود. این در حالی است که حدود 70 درصد پرسنل یگان حفاظت منابع  طبیعی کشور را همین نیروهای شرکتی تشکیل می‌دهند. 

فرمانده جنگلبانی ایران تاکید کرد: مشکل مهم دیگر نیروهای شرکتی، نداشتن سلاح است، زیرا با توجه به مسائل امنیتی و عدم وجود بسترهای قانونی لازم، امکان این که بتوانیم سلاح سازمانی در اختیار این افراد قرار دهیم، وجود ندارد و همین مساله باعث می‌شود که نیروهای شرکتی ما در برخی موارد نتوانند به‌خوبی در مقابل متخلفان از خودشان دفاع کنند. البته اگر برای این افراد کارت ضابط قضایی صادر شود، این مشکل تا حدودی برطرف خواهد شد. همچنین ما در سال‌های اخیر، لباس متحدالشکلی را برای نیروهای سازمانی و شرکتی یگان حفاظت منابع طبیعی کشور تهیه کرده‌ایم تا عموم شهروندان بتوانند حافظان منابع طبیعی ایران را در قالب یک لباس مشترک بشناسند. 

وی در پایان تصریح کرد: کمبود شدید نیروی انسانی در یگان حفاظت منابع طبیعی و شرکتی بودن عمده نیروهای این یگان، انجام وظیفه ما را هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی دچار اختلال می‌کند و باعث می‌شود که ما در حفاظت از عرصه‌های منابع طبیعی که دارای اهمیت بالای استراتژیک و راهبردی برای کشورمان هستند، دچار مشکلات جدی شویم. البته ما در همین وضعیت موجود با تمام توان پای کار حفاظت از منابع طبیعی ایران ایستاده‌ایم و برای حل مشکلات کنونی نیز فعلا به دنبال دریافت کارت ضابط قضایی برای تمام نیروهای خود هستیم، اما شکی نیست دولت نیز باید کمک کند که هم تعداد نیروهای استخدامی ما افزایش یابد و هم نیروهای شرکتی ما بتوانند بعد از دریافت آموزش‌های لازم، تبدیل وضعیت بدهند.