استاد باید از دانشجو پشتیبانی فکری کند

به گزارش خبرنگار ایلنا، سیدمحمد مقیمی رئیس دانشگاه تهران در مراسم اعلام برگزیدگان سی و یکمین جشنواره پژوهش و فناوری دانشگاه تهران گفت: هفته پژوهش در کنار تکریم و تقدیر از پژوهشگران و فناوران، مجالی است که دستاوردهای پژوهش و چالش‌هایی که برای آن در دانشگاه و کشور وجود دارد را مرور کنیم و راهکار متناسب را اتخاذ کنیم.

او افزود: تعبیری که از کارکرد پژوهش در دانشگاه دارم این است که حوزه پژوهش را مرزگستر دانشگاه‌ها می‌دانم. محققین به عنوان مرزگستر و کنشگر فعال می‌توانند خدمات زیادی را به کارکردهای درونی دانشگاه ارائه کنند و در خدمت دانشگاه باشند.

مقیمی گفت: ماموریت دانشگاه در خدمت توسعه دانشگاه بودن است و سازوکارها در همین هدف است. در شعار دانشگاه تهران نیز مسئولیت پذیری را مطرح کردیم برای اینکه فعالیت دانشگاه باید موجب توسعه و سعادت جامعه شود. مهمترین نقش پژوهشی، کشف حقیقت و صیانت از آن است تا بتواند در خدمت جامعه باشد. همواره مطرح می‌شود که چرا دانشگاه به سمت مقالات محوری حرکت می‌کند و از  هدف اصلی مغفول مانده، اما باید گفت این بی انصافی با مقاله نویسی است.

رئیس دانشگاه تهران اضافه کرد: مقاله ابزار گفت و گوی محققان و دانشمندان است.  از طریق مقاله ایده های علمی که در قالب فرضیات علمی مورد  آزمایش قرار گرفته در معرض تجربه قرار می گیرد و بازخورد عالمان را به دست می آورد تا هدف توسعه محقق شود. اگر پژوهشگران بخواهند کنشگر فعال باشند سه محور باید مد نظر باشد؛ حوزه پژوهش حلقه ای است که مرز داخل و خارج دانشگاه را پیوند می زند و در خدمت آموزش دانشگاه است و مدیریت آموزش عالی با پژوهش تامین می شود.

مقیمی یادآوری کرد: روش های تدریس سرفصل ها متون و مباحث مرتبط با تقاضاهای جامعه اگر مورد بازتعریف قرار نگیرد هدف آموزش و دانشگاه محقق نشده است. محصول پژوهش در قالب فناوری متبلور می شود. گاهی تعریف درستی از فناوری نداریم و وقتی از آن اسم می بریم نماد فنی آن به ذهن می‌رسد در حالی که فناوری جنبه های مختلفی دارد و یک بخش آن ابزارهاست و بخش مهم آن مهارت ها  و دانش کاربردی است.

رئیس دانشگاه تهران افزود: فناوری جنبه سخت و نرم دارد و پژوهش در خدمت توسعه فناوری است.  یکی از نکات ما این است که پژوهش حلقه اتصال آموزش‌ و فناوری را تکمیل کند. باید مراحل آموزش و تدوین رساله دکتری و پایان نامه ارشد و تبدیل آن به فناوری زنجیره به هم وصل شود و در نهادسازی دانشگاه ها تعامل معاونت ها و پارک ها و ارتباط با جامعه‌ همه باید تداوم داشته باشند. دومین کارکردی که انتظار داریم پژوهشگر دنبال کند این است که نتایج کارش را به فناوری نرم و سخت تبدیل کند و نکته سوم ارتباط با صنعت و جامعه است.

مقیمی گفت: یکی از اتفاقات خوب راه اندازی پردیس علم و فناوری دانشگاه تهران در اشتهارد است که شرکت های دانش بنیان زیادی دارد.سال گذشته روی بحث کارآفرینی و اینکه پژوهش چطور می تواند دانشگاه نسل سوم را محقق کند کار کردیم، اما باید به آن توجه کرد. موضوع اخلاق و  پژوهش موضوعی تازه نیست و از دهه ها قبل مورد توجه است و مباحث اخلاقی از اولین موضوعات مورد توجه در پژوهش است. توجه به اخلاق یک انتخاب نیست یک الزام سازمانی است. اخلاق در نهاد دانشگاه اهمیت ویژه دارد و رابطه بین حقوق و اخلاق تحت عنوان مقررات در دانشگاه تعریف شده و مبنای حل اختلافات خواهد بود.

رییس دانشگاه تهران بیان کرد: اگر این قانون  خوب تعریف شده باشد، برای روح دادن به آن اخلاق لازم است. البته دانشگاه متفاوت از خیلی سازمان هاست. هر چه دستورالعمل ها جزئی تر باشد دست استاد و محقق و دانشجو را می بندد و اجازه ابتکارات جدید را نمی دهد. ما باید خلا قانونی را جبران کنیم و یکی از آنها روابط استاد و دانشجو و اصطلاحا اساتیدی است که راهنما هستند و در پایان نامه و دکتری همکاری می کنند. اخلاق استانداردهایی است که همه سازمان‌ها باید اصول اخلاقی که استاندارهایی را تعریف می کند رعایت کنند و اصول اخلاقی همان رفتار منصفانه است و تلاش می کنیم این امر در دانشگاه تهران محقق شود.

رییس دانشگاه تهران توضیح داد: در بحث اخلاق به چندین محور باید توجه کرد و اخلاق پژوهشگر و کارفرما مهم است. پژوهشگر خدمتگزار کارفرما نیست و پژوهشگر برای رسیدن با منافع مالی گاهی هرچه کارفرما می خواهد ارائه می‌کند که با اخلاق پژوهش فاصله دارد. موضوع دیگر رابطه پژوهشگر با موضوع تحقیق و گردآوری داده هاست که باید در آن بخش نیز به اخلاقیات توجه کرد.

مقیمی اضافه کرد: رابطه استاد با پژوهشگر هم مهم است. کتاب به سوی دانشگاه فضیلت مند اثر جان نیکسون در رابطه با این موضوع کتاب خوبی است که می گوید صداقت، اصالت، احترام و  بزرگ‌منشی چهار عنصری است که در تدریس، پژوهش و همکاری محقق شود.

او افزود: ما در این زمینه کارهای زیادی داریم و تاجایی که بررسی کردم رابطه استاد و دانشجو رابطه خوبی نیست و اساتید در تعامل با دانشجو فکر می کنند اختیار گسترده ای دارند، اما باید توجه کرد نباید چارچوب های اصلی را تحت الشعاع قرار داد. هر استادی سنت دانشگاهی متفاوتی برای خودش دارد و دانشجویی داشتیم که در مرحله تدوین پایان‌نامه انصراف داده بود و به نظر می رسد به بن بست اجتماعی و علمی رسیده و اگر لازم باشد برای تغییر در این تعاملات و شرایط، به واسطه اخلاق تاکتیکی و چماق قانون این کار را باید کرد البته بهتر است اخلاق فوق طبیعی در این تعامل حاکم شود.

مقیمی گفت: ما کمیته اخلاق در دانشگاه داریم، اما کدهای اخلاقی باید بیشتر مورد توجه باشد و باید منشوری تدوین شود و کدهای اخلاقی را متناسب با شرایط رشته ای تدوین کنند و راه و روش همکاری و تعامل روشن شود و قبل از تبدیل مسائل به بحران حل و مدیریت شوند. قاطبه اساتید رابطه خوبی با دانشجویانشان دارد. استاد باید پشتیبانی فکری، عاطفی و ابزاری لازم را در تعامل با دانشجو داشته باشد.

او با تاکید بر اتفاقات خوبی که در حوزه پژوهش افتاده است، عنوان کرد: در هیات رئیسه دانشگاه حمایت از پایان‌نامه‌ها ۵ برابر شده است و دانشجو هم باید نقش هایش تعریف شود البته دانشجو باید پیشگام باشد و برای هر کاری به استادش احتیاج نداشته باشد و در مواردی که عمدتا نقش متقابل تعریف شده نیست نیاز به منشور اخلاقی هست که از معاونت پژوهشی دانشگاه تهران می‌خواهیم تدوین آن را پیگیری کنند.