رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی در گفت‌وگو با ایلنا مطرح کرد:
۲۰ هزار مدرسه عادی پذیرای دانش‌آموزان استثنایی هستند/ ایجاد آمادگی روانی در محصلان برای پذیرش همکلاسی‌هایِ خاص
رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی برگزاری دوره‌های آمادگی و روانشناختی معلمان و دانش آموزان برای پذیرش دانش‌آموزان استثنایی در مدارس عادی خبر داد.
"حمید طریفی حسینی" در مورد تعداد مدارس عادی که برای حضور دانش‌آموزان استثنایی آماده‌سازی شده و مواردی که در این بسترسازی در نظر داشته‌اند، به خبرنگار ایلنا گفت: حدود ۲۰ هزار نفر از بچه‌های ما در مدارس پذیرای عادی که برای حضور آنها مناسب‌سازی شده اند، مشغول تحصیل هستند. این بچه‌ها از نظر بینایی، شنوایی یا جسمی_حرکتی دچار مشکل هستند و از نظر هوشی مشکلی ندارند که گروهی از بچه‌های طیف اوتیسم سطح بالا را هم شامل می‌شوند. یک گروه هم دانش آموزان دارای مشکلات ویژه یادگیری هستند که آنها جمعیتی حدود ۴۰ هزار نفر را تشکیل می‌دهند که در طول سال تعدادشان متغیر است و جزو دانش آموزان ما هستند که در مدارس عادی هفته‌ای چند جلسه کارهای آموزشی و توانبخشی با آنها انجام می‌شود که این مراکز خاص و ویژه آموزش و یادگیری هستند.
او تصریح کرد: از حدود ۱۱۵ هزار مدرسه‌ای که در سطح کشور داریم، حدود ۲۰ هزار مدرسه پذیرا وجود دارد که شرایط لازم و حداقلی برای بچه‌های استثنایی را دارند. در سایت آموزش و پرورش استثنایی زیرسامانه‌ای به اسم سامانه ندای همراه داریم که می‌توان از آنجا اسامی مدارس را به تفکیک استان‌ها جست‌وجو کرد.
رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی با تاکید بر اینکه مناسب‌سازی‌هایی که برای دانش آموزان انجام می‌دهند هم شامل مناسب‌سازی فضا و هم زیرساخت می‌شود، اظهار کرد: در این مناسب‌سازی‌ها فضای لازم را برای حضور دانش آموزان نابینا، ناشنوا یا ناتوان جسمی_حرکتی فراهم می‌کنیم و شرایط رفت وآمد بچه‌ها، سرویس‌های بهداشتی، آبخوری، نور، فضا، معماری ساختمان مدرسه و… را در نظر داریم به این دلیل که برخی از بچه‌های اتیسم نسبت به فضاها و گوشه‌ها حساسیت دارند و ما این موارد را در مناسب‌سازی در نظر داریم.
او افزود: ما مناسب‌سازی را در بحث معلم هم در نظر داریم یعنی معلمان را به صورت چندمهارتی توانمند می‌کنیم تا بتوانند ارتباط مناسبی با دانش آموزان بگیرند.
طریفی حسینی در مورد مناسب‌سازی محتوای کتاب‌های درسی برای حضور دانش آموزان استثنایی در مدارس عادی بیان کرد: ما برای گروه نابینا یا کم بینا، کتاب‌ها را به صورت خط بریل در می‌آوریم یا آن را درشت نما می‌کنیم یا به صورت صوتی کتاب تهیه می‌کنیم. همچنین برای برخی معلولیت‌ها ممکن است محتوای کتاب‌ها کم و زیاد شود که این موارد خیلی کم خواهد بود.
معاون وزیر آموزش و پرورش عنوان کرد: هدف ما این است که رویکرد فراگیر را در سطح کشور توسعه بدهیم و تا جایی که امکانش باشد و دانش آموزان امکان حضور در مدارس عادی را داشته باشند، به این مدارس هدایت شوند و در کنار بچه‌های عادی درس بخوانند.
او در مورد آمار تعداد دانش آموزانی که در مدارس عادی درس می‌خوانند، گفت: آمار امسال یعنی تعداد دانش آموز استثنایی که در حال حاضر در مدارس عادی درس می‌خوانند به این ترتیب است که در گروه آسیب شنوایی، حدود ۱۰ هزار و ۲۰۰ دانش آموز داریم که در مدارس عادی به صورت تلفیقی_فراگیر تحصیل می‌کنند و ۴ هزار و ۸۹۷ نفر دانش آموز آسیب شنوایی در مدارس خاص درس می‌خوانند. این یعنی تقریبا بیش از دو برابر بچه‌های گروه آسیب ناشنوا که در مدارس خاص استثنایی تحصیل می‌کنند، در مدارس عادی از این گروه دانش آموزان داریم و رویکرد غالب در گروه آسیب شنوایی هم همین رویکرد فراگیر است.
او در مورد تعداد دانش آموزان آسیب جسمی_حرکتی نیز توضیح داد: در گروه جسمی_حرکتی ۶ هزار و ۵۶۲ دانش آموز به صورت ترکیب تلفیقی_فراگیر در مدارس عادی تحصیل می‌کنند که در مدارس خاص حدود ۱۸۳۶ نفر هستند بنابراین در این گروه هم جمعیت دانش آموزان آسیب جسمی_حرکتی درحال تحصیل در مدارس عادی، حدود چهار_پنج برابر همین گروه در مدارس استثنایی است.
طریفی حسینی ادامه داد: در گروه دانش آموزان دارای آسیب دید و بینایی حدود ۴۸۱۵ نفر دانش آموز داریم که به شکل فراگیر در مدارس عادی تحصیل می‌کنند و ۲۲۴۰ نفر هم در مدارس خاص حضور دارند.
رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی در مورد گروه اتیسمی ها که البته ممکن است علاوه بر اتیسم مشکل دیگری هم داشته باشند، گفت: در حال حاضر حدود ۲۷۴ نفر دانش آموز اتیسم در مدارس عادی در حال تحصیل هستند و حدود ۲۴۶۱ نفر هم در مدارس خاص درس می‌خوانند که آمارها نشان می‌دهد در مورد دانش آموزان اتیسم، جمعیت بیشتری از آنها در مدارس خاص تحصیل می‌کنند. همچنین دانش آموزان مشکلات ویژه یادگیری هم حدود ۴۲ هزار نفر ۷۸۹ نفر هستند که البته رقمش متغیر است و با تشخیص‌های جدید تغییر می‌کند.
معاون وزیر آموزش و پروش در پاسخ به سوالی در مورد بودجه‌ای که برای اجرای طرح تلفیق درنظر گرفته شده، توضیح داد: ما هم کمبود منابع داریم و هم در تخصیص‌ها با مشکلاتی مواجه هستیم. بعضا تخصیص‌ها به موقع یا به صورت کامل انجام نمی‌شود. سال گذشته حدود ۷۰ درصد از منابعی که برای سازمان آموزش و پرورش استثنایی در نظر گرفته شده بود، تخصیص پیدا کرد و ۳۰ درصد منابع در طول یک سال اصلا تخصیص پیدا نکرده بود.
او در ادامه ضمن اشاره به اینکه آموزش و پرورش استثنایی یک نظام آموزشی کامل است، خاطرنشان کرد: ما از آمادگی و پیش دبستان دانش آموز داریم و پیش دبستانی ما از بدو تشخیص است یعنی کودک از تاریخ به دنیا آمدن ممکن است درگروه دانش آموزان آموزش و پرورش استثنایی قرار بگیرد و آموزشش هم می‌تواند خانواده محور باشد و بعد که بزرگتر می‌شود آموزش توانبخشی کودک آغاز شود بنابراین مخاطبان ما از بدو تشخیص هستند و این شرایط ادامه پیدا می‌کند و به مقطع ابتدایی، متوسطه اول، متوسطه دوم پیش حرفه‌ای و متوسطه دوم کاردانش می‌رسد پس ما نظام آموزشی کاملی هستیم که در ۷ گروه تقسیم شده‌ایم.
طریفی حسینی یادآوری کرد: سرانه منابعی که ما برای این بچه‌ها در نظر می‌گیریم حداقل ۵ برابر است. حد مطلوب شاید ۱۰ برابر باشد، اما حداقلش ۵ برابر است که فکر می‌کنیم باید این میزان منابع در اختیار ما باشد. یعنی با این عدد اگر بخواهیم مدارس عادی را مناسب‌سازی کنیم و برای اینکه شرایط فیزیکی لازم برای بچه‌ها فراهم شود، شاید در طول سال بیشتر از ۱۰۰ مدرسه را نتوانیم تجهیز کنیم. در این راستا در حال حاضر تفاهماتی با دستگاه‌های دیگر انجام می‌دهیم تا شهرداری‌ها در این مناسب‌سازی‌ها به ما کمک کنند و از ظرفیت و یاری سایر دستگاه‌ها، سازمان بهزیستی و نهادهای حمایتی دیگر استفاده می‌کنیم.
او با تاکید بر اینکه بخش زیادی از بودجه آموزش و پرورش استثنایی صرف هزینه کارهای حمایتی و خدماتی برای بچه‌ها می‌شود، گفت: ما بودجه زیادی را برای کارهای حمایتی و خدماتی بچه‌ها صرف می‌کنیم؛ کاری که مربوط به سایر دستگاه‌هاست، ولی ما اقدامات حمایتی مثل خرید عینک، سمعک، ویلچر، داروهای خاص و… را هم انجام می‌دهیم که وظیفه سازمان بهزیستی و سایر دوستان است، اما ما برای اینکه دانش آموزان عقب نیفتند، مجبور هستیم کمک کنیم تا شرایط ادامه حضور در مدرسه را داشته باشند. برای اینکه بتوانیم پوشش تحصیلی کامل این بچه‌ها را داشته باشیم نیاز داریم سایر دستگاه‌ها به ما کمک کنند. بسیاری از منابع ما در حال حاضر از طریق خیرین تامین می‌شود و اگر خیرین به ما کمک نکنند، ممکن است دچار مشکل شویم.
طریفی حسینی در بخشی از سخنان خود از ایجاد تفاهم‌نامه با وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی، وزارت ورزش و جوانان، وزارت کار، سازمان فنی و حرفه‌ای در راستای بهبود شرایط آموزش و پرورش استثنایی گفت.
او در ادامه در مورد ایجاد آمادگی روانی در دانش آموزان عادی برای پذیرش همکلاسی‌های استثنایی خود توضیح داد: بخشی از آن مناسب‌سازی که چند مولفه آن را نام بردم به جز مناسب‌سازی فضا، معلم و منابع درسی، مناسب‌سازی جو و فضای مدرسه است. ما دانش آموز و خانواده‌اش را به لحاظ روانشناسی آماده می‌کنیم تا بچه‌ها راحت‌تر وارد مدرسه شوند. همچنین برای دانش آموزان عادی و معلمان هم زمینه‌های آمادگی فراهم می‌کنیم ضمن اینکه برای معلمان، کادر اداری مدارس، مدیران و… دوره‌های آموزشی تخصصی برگزار خواهیم کرد تا بیشتر آماده شوند و در کنارش بحث‌های روانشناختی را هم مطرح خواهیم کرد تا به طور کلی فضای مناسبی فراهم باشد تا اهدافی که از فراگیرسازی در نظر داریم محقق شود.
رئیس آموزش و پرورش استثنایی در پاسخ به سوالی در مورد تحقق عدالت تربیتی و آموزشی در مدارس استثنایی تصریح کرد: وزیر آموزش و پرورش با توجه به نگاه ویژه‌ای که به کودکان استثنایی دارند، آموزش و پرورش استثنایی را در تمام نقاط کشور در دستور کار قرارگاه عدالت تربیتی قرار دادند. این قرارگاه‌ها علاوه بر ۱۶ استان مرزی به اضافه شهرستان‌های استان تهران و جنوب کرمان، شامل همه مدارس استثنایی در همه کشور است که بر اساس آن این مدارس در اولویت توجه هستند و اصلا آموزش و پرورش استثنایی نماد عدالت آموزشی و تربیتی است.
او در پاسخ به سوالی دیگر در مورد رسیدگی به سرویس مدارس استثنایی که قرار بود شهرداری‌ها عهده دار آن شوند، گفت: تلاش ما این است که دستگاه‌های دیگر در فرایند تعلیم و تربیت به کمک ما بیایند که یک بخشی از آن تامین منابع و زیرساخت‌هاست. دراین راستا شهرداری برخی شهرها مثل تهران به ما کمک می‌کند که جای تشکر دارد. ما هفته گذشته در مشهد تفاهم نامه همکاری با شهرداری مشهد داشتیم. شهرداری مشهد حاشیه شهر مشهد را به لحاظ ایاب و ذهاب دانش آموزان استثنایی پوشش می‌داد و قرار شد از این به بعد کل شهر را پوشش بدهد ما هم بنا بر این داریم که از شهرهای بزرگ، کلان شهرها و شهرهای صنعتی که شهرداری‌هایشان توان مالی لازم را دارند شروع کنیم و این روند را به همه کشور تعمیم بدهیم و بتوانیم از ظرفیت شهرداری‌ها هم برای هزینه ایاب ذهاب دانش آموزان و هم بحث زیرساخت‌هایی که در مدارس نیاز داریم کمک بگیریم.
معاون وزیر ادامه داد: این چیزی است که در سند تحول هم به آن در مدیریت‌های محلی و دستگاه‌هایی که باید منابع و ظرفیت‌هایشان را در اختیار آموزش و پرورش قرار بدهند، تاکید شده است. بنای ما براین است که این همکاری را با شوراهای شهر و شهرداری‌ها داشته باشیم، اما در حال حاضر به شکل فراگیر چنین چیزی را در کل کشور نداریم. ما در برخی از مناطق آزاد برنامه‌هایی داریم که آنها هم بتوانند به ما کمک کنند. در مورد سرویس ایاب ذهاب دانش آموزان علاوه بر سازمان خودمان، بخش دیگری را از آموزش و پرورش کمک دریافت می‌کنیم و مردم و خیرین هم به ما یاری می‌رسانند و در این سال‌ها توانسته‌ایم مشکل ایاب ذهاب را تا حدی حل کنیم.
