بررسی برنامه توزیع واکسن کووید – ۱۹ در ایران و سایر کشورها

به گزارش ایلنا به نقل از روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، معاونت مطالعات اجتماعی این مرکز در گزارشی به بررسی برنامه توزیع واکسن کرونا در ایران و سایر کشورها پرداخت.

در این گزارش بیان شده: تولید انواع واکسن‌ها در دنیا و ایمن‌سازی در برابر ویروس کووید – ۱۹ به عنوان یکی از راه‌های جلوگیری از گسترش بیماری کرونا، به طور فزاینده‌ای در دستور کار کشورها قرار گرفته است، به نحوی که هریک برنامه ایمن‌سازی گروه‌های جمعیتی مربوط به خود را به اجرا در می‌آورند.

در این گزارش تصریح شده است: در این راستا، برخی سازمان‌های بین المللی ازجمله سازمان بهداشت جهانی با هدف دسترسی عادلانه به محصولات سلامتی مرتبط با کووید – ۱۹، چارچوبی را با تمرکز بر بهداشت عمومی به عنوان بالاترین اولویت کشورها، اولویت دهی به گروه‌های در معرض خطر ابتلا و مرگ ومیر بالا در سه بُعد اهداف، گروه‌های هدف و زمان‌بندی آن‌ها ارائه کرده است.

در بخش دیگری از این گزارش ذکر شده است: براساس توصیه سازمان جهانی بهداشت، هر کشوری باید ۶ اصل رفاه انسان، برابری جهانی، احترام برابر، حمایت، برابری و مشروعیت ملی را برای تعیین اینکه واکسن‌ها به چه کسانی و در چه زمانی اختصاص داده شود در نظر گیرد و نسبت به تصمیم گیری خود براساس شناسایی جمعیت مورد نظر (به عنوان مثال: کارکنان بهداشتی، افراد میانسال، افراد با شرایط جسمی خاص و…) با در نظر داشتن منابع اقدام کند. مطابق بررسی‌های انجام گرفته، اولویت‌بندی گروه‌های جمعیتی در کشورهای مورد بررسی در این گزارش، با در نظر داشتن چارچوب‌های اخلاقی ازجمله به حداقل رساندن آسیب‌ها و حداکثرسازی منافع، عدالت، شفافیت، حفاظت و حمایت از افراد در معرض خطرات روحی و روانی دوران کرونا به شرح زیر صورت گرفته است:

در این گزارش آمده است: در اغلب کشورها فاز اول با هدف محافظت از بیشترین تعداد افراد در معرض خطر در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام گرفته است. بدین صورت که کارکنان بهداشتی به عنوان افراد حاضر در خط مقدم ارائه خدمات به دلیل احتمال بالای ابتلا به بیماری کووید – ۱۹ نسبت به عموم مردم و همچنین ریسک بالای انتقال عفونت ناشی از مراقبت‌های بهداشتی از بیماران و افرادی که مراقبت از آن‌ها در اولین قدم برنامه واکسیناسیون در نظر گرفته شده است. پس از آن کارکنان و مراقبان در مراکز مراقبت‌های طولانی مدت، کارکنان شاغل در مهدهای کودک، مراکز نگهداری از سالمندان، افراد مسن با خطرات خاص مرتبط با سن، گروه‌های جمعیتی در معرض خطر بیماری و مرگ و افراد دارای معلولیت در این فاز قرار دارند.

در فاز دوم، که با هدف واکسینه کردن بیشتر جامعه و جلوگیری از بستری شدن افراد صورت گرفته، اولویت‌بندی سنی، واکسینه کردن افراد ساکن در مراکز و اجتماعات پُرخطر، افراد شاغل در مشاغل ضروری و پُرخطر، ایمن‌سازی گسترده کودکان و زنان باردار در برنامه منظور شده است.

در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس بیان شده است: بر این اساس؛ احتمال بالای ابتلا و خطر انتقال عفونت در مواجهه با بیماران، اولویت سنی، ریسک بالای ابتلا به بیماری شدید و یا مرگ در اثر آن و همچنین شاغل در مشاغل ضروری پُرخطر از حیث احتمال بالای ابتلا و مواجهه بیشتر با سالمندان، کودکان یا سایر افراد جامعه به عنوان مهم‌ترین مؤلفه‌های مؤثر بر اولویت‌بندی گروه‌های جمعیتی در توزیع واکسن کرونا در کشورها در نظر گرفته شده است.

در ادامه این گزارش تصریح شده است: برنامه واکسیناسیون کشور ایران در چهار فاز عملیاتی نیز با در نظر داشتن توصیه‌ها و چارچوب‌های پیشنهادی سازمان بهداشت جهانی معیارهای زیر را در اولویت‌بندی واکسن کرونا در میان گروه‌های جمعیتی در نظر گرفته است: احتمال خطر ابتلا حین خدمت‌رسانی به بیماران کووید – ۱۹ یا خدمت‌رسانی به جامعه در محیط‌های پُرخطر، احتمال ابتلا بر اثر زندگی به صورت جمعی و همچنین خطر انتقال عفونت به دیگران در شرایط شیوع ویروس کرونا، احتمال خطر بیماری شدید، بستری شدن و مرگ در اثر ابتلا به کووید – ۱۹ به علل پزشکی مثل سن، بیماری‌های زمینه‌ای یا علل غیرپزشکی مثل زندگی در محیط‌های پُرتراکم نظیر زندان ها، آسایشگاه‌های معلولین و مراکز بهزیستی، احتمال ایجاد اختلال در جامعه و وارد آمدن زیان به افراد به دلیل کمبود پرسنل متولی عملکردهای حیاتی جامعه به نظر می‌رسد اجرای موفقیت‌آمیز برنامه‌های واکسیناسیون کووید – ۱۹ به سیستم‌های تأمین قوی ازجمله کنترل دقیق در زنجیره تأمین، نگهداری از سیستم‌های اطلاعاتی، حفاظت از تأمین واکسن و جلوگیری از هرگونه وقفه از نقطه تولید تا زمان ارائه خدمات و… نیاز دارد.

همنچنین تاکید شده است: برنامه واکسیناسیون در کشور ایران به دلایل زیر با چالش در اجرا مواجه شد: با توجه به‌عدم تأمین به موقع و کافی واکسن داخلی در فرایند واکسیناسیون در کشور، همچنان واردات واکسن به عنوان منبع اصلی تأمین برنامه واکسیناسیون کشور است.

در این گزارش گفته شده است: وجود برخی معیارها در سند ازجمله تغییر گروه‌های جمعیتی با توجه به تغییرات پاندمی، عدم رعایت کامل اولویت‌بندی سنی به علت تقدم اولویت‌بندی صنفی یا دستگاه‌های اجرایی به جای سنی که ضمن ایجاد انتظار در سایر گروه‌های صنفی، سبب کُند شدن روند واکسیناسیون و به نوعی اختلال در نظم واکسیناسیون مطابق برنامه شده است.

در این گزارش با بیان این که علی رغم تأکید بر برآورد هزینه‌های مالی و نیروی انسانی در توصیه‌های سازمان‌های بین المللی و همچنین اسناد پشتیبان برنامه ریزی واکسیناسیون، اما عملاً‌عدم تأمین به موقع عوامل فوق سبب تأخیر در اجرای برنامه واکسیناسیون شده است تصریح شده: بنابراین در راستای افزایش کیفیت خدمت‌رسانی و مرتفع شدن چالش‌های اجرایی شدن برنامه واکسیناسیون در کشور، تقویت مدیریت منابع انسانی؛ آموزش برای عرضه واکسن جدید؛ تقویت سامانه‌های پایش و گزارش عوارض نامطلوب پس از واکسیناسیون و رصد بیماری، پیش بینی و انجام فعالیت‌های اطلا ع‌رسانی و جلب مشارکت جامعه برای ترویج تقاضا و پذیرش واکسیناسیون به عنوان بخشی از خدمات ضروری مراقبت‌های اولیه سلامت، اتخاذ سیاست‌های پس از اجرای برنامه واکسیناسیون (سیاست‌های بازگشایی با در نظر گرفتن شرایط موجود)، استقرار سامانه دیده بانی در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در جهت دسترسی به اطلاعات اجرای واکسیناسیون به طور دقیق و با متغیرهای مربوط به افراد، شامل شغل، سن، جنسیت، شماره کد اولویت، استحقاق‌سنجی بیماران خاص برای دریافت واکسن از طریق اطلاعات بیمه‌های درمانی، هویت‌سنجی افراد از طریق استعلام برخط کد ملی از ثبت احوال توسط سامانه سیب در نظر گرفته شود.