۶۰ درصد اتوبوس‌های درحال تردد در تهران فرسوده‌اند
معاون کیفیت هوای مرکز هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست از تدوین و ارسال سناریوهای کاهش آلودگی هوای کلانشهرها به دولت و مجلس خبر داد و گفت: سناریوها و راهکارهای مختلفی برای کاهش آلودگی هوای کلانشهرها در خصوص درج در بودجه سال ۱۴۰۱ و برنامه هفتم توسعه به دولت و مجلس ارائه شد.
به گزارش ایلنا به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان حفاظت محیط زیست، «داریوش گل علیزاده»، معاون کیفیت هوای مرکز هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به نقش پررنگ منابع آلاینده متحرک در ایجاد و افزایش آلودگی هوای کلانشهرها افزود: ناوگان حمل و نقل عمومی فرسوده که از سوخت گازوییل استفاده می‌کنند سهم بیشتری از منابع متحرک را در انتشار ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون و دی اکسید گوگرد به عهده دارند و که بانصب فیلتر جاذب دوده (DPF) بر روی این قبیل خودروهای در حال تردد می‌تواند میزان انتشار آلاینده‌های گازی و ذرات را کاهش دهد.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود یادآور شد: این نکته را نباید فراموش کرد که خودروهای شخصی، تاکسی، موتورسیکلت و منابع ساکن شامل موتورخانه‌ها و سامانه‌های احتراقی ساختمان‌های اداری و تجاری و همچنین صنایع در کلانشهرها در تولید آلاینده‌ها سهم قابل توجهی دارند.
وی در خصوص‌عدم اجرای دقیق تکالیف مندرج در قانون هوای پاک و مصوبات دولت گفت: از اصلی‌ترین راهکارهایی که اجرای آن می‌توانست در جهت کنترل و بهبود آلودگی هوا بسیار اثر گذار باشد اما به دلایلی از جمله تحریم، افزایش هزینه و عدم تامین اعتبارات لازم این امر محقق نشد، بحث توسعه و نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی است که متاسفانه در حال حاضر در تهران حدود ۶۰درصد اتوبوس‌های در حال تردد فرسوده می‌باشند که متاسفانه به غیر از تعداد معدودی (۵۰ دستگاه) مابقی فاقد فیلتر جاذب دوده هستند و لذا ضرورت دارد تا شهرداری تهران، تجهیز این اتوبوس‌ها به فیلتر جاذب دوده را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهد.
گل علیزاده در ادامه به بحث موتور سیکلت‌ها اشاره کرد و گفت: در تهران حدود ۳ میلیون موتور سیکلت شماره‌گذاری شده داریم که تقریبا روزانه ۵۰۰ هزاردستگاه از این موتور سیکلت‌ها در حال تردد هستند که بیش از ۸۵ درصد از این وسیله نقلیه کاربراتوری و فرسوده می‌باشند. تصور کنید هر یک دستگاه موتور سیکلت کاربراتوری معادل ۱۸ دستگاه خودروی استاندارد، انتشار آلایندگی دارد. سهم موتورسیکلت‌ها در تهران، از نظر گازهای آلاینده، حدود ۲۳ درصد و در انتشار ذرات معلق، حدود ۱۰ درصداست. در مجموع منابع متحرک (اعم از دیزلی و بنزینی) بیش از ۷۰درصد در آلودگی هوای تهران سهم دارند که این میزان، قابل توجه است.
وی در ارتباط باعدم اجرای درست قانون هوای پاک گفت: متاسفانه، یک سری از تکالیف مهم و اثربخش در کاهش آلودگی هوا که در قالب قانون هوای پاک و آیین نامه‌های اجرایی پیش بینی شده است، از جمله از رده خارج کردن خودروها و موتور سیکلت‌های فرسوده، محقق نشد.
بدیهی است، اگر قرار است، در آینده این معضل زیست محیطی را در کلانشهرها را کنترل و حل کنیم، تامین نیازمندی‌ها و فراهم نمودن بستر اجرای کار برای اجرای تکالیف و راهکارها، الزامی است و بایستی موانع اجرای کارها را شناسایی و رفع کرد.
وی در خصوص اجرای طرح‌های توسعه ای، عمرانی و پروژه‌هایی که منجر به انتشار آلاینده‌های هوا یا به عبارت ساده‌تر تشدید آلودگی هوا در کلانشهرها می‌شوند، گفت: برنامه ریزی و اجرای طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی در واقع اگر با لحاظ نکردن مسائل زیست محیطی نباشند، در تضاد با سیاست‌های کاهش آلودگی هوا خواهد بود و شاهد استمرار همین آلودگی‌هایی خواهیم بود که اکنون درگیر آن هستیم. بطور مثال بارگذار‌های مختلفی از جمله توسعه یا استقرارصنایع جدید، ایجاد شهرک‌های صنعتی و مسکونی که موجب بارگذاری جمعیت و فعالیت و در نتیجه منجر به افزایش خودرو و ترافیک در سطح شهر می‌شود.
خودرو و یا وسیله‌ای که در ترافیک مانده و درجا کار می‌کند معادل ۵ برابر خودروی در حال تردد آلودگی ایجاد می‌کند. این آمارها نشان می‌دهد که طراحی شهری چقدر می‌تواند در کاهش یا افزایش آلودگی هوا موثر باشد.
گل علیزاده در ادامه به حمل و نقل عمومی تلفیقی و پاک اشاره کرد و گفت: می‌توانیم با اجرای سیاست‌گذاری درست در این بخش گام‌های خوبی برداریم، به عبارتی، وقتی هر شهروند فاصله محل کار یا محل سکونتش با ایستگاه حمل و نقل عمومی اعم از مترو و اتوبوس حداکثر ۵۰۰ متر فاصله داشته باشد، طبیعتا ترغیب می‌شود تا از حمل و نقل عمومی استفاده نماید و شاهد کاهش استفاده از خودروهای شخصی و کاهش تردد خودروهای تک سرنشین خواهیم شد، بنابراین، کاهش تردد خودروی شخصص، یعنی کاهش منابع انتشار آلایندگی و در نتیجه کاهش آلودگی هوا، متاسفانه در حال حاضر در کلانشهرها، تردد خودروهای تک سرنشین خیلی زیاد شده است و اگر بخواهیم سهم این منابع را در آلودگی هوا کم کنیم، ناگزیر هستیم ضمن توسعه حمل و نقل عمومی پاک، به سمت توسعه بکارگیری خودروهای کم مصرف و خودوهای برقی و هیبریدی برویم که یکی از معضلات این بخش هم نبود زیر ساخت‌های لازم جهت محقق شدن این امر است.
وی با اشاره به اینکه در قانون هوای پاک وزارت نیرو مکلف شده است ۳۰درصد از توسعه سالانه تولید برق را به انرژی‌های تجدیدپذیر اختصاص دهد، گفت: حدود ۹۷ درصد پایه تولید انرژی برق کشور از طریق سوخت‌های فسیلی تامین می‌شود که این موضوع بسیار نگران کننده است و باید به سمت تولید انرژی پاک از طریق توسعه نیروگاههای تجدیدپذیر برویم، خوشیختانه کشور ما از نظر ظرفیت انرژی خورشیدی، جزو کشورهای رتبه یک دنیا است.
گل علیزاده در خصوص هزینه تمام شده تولید انرژی در کشور گفت: قیمت انرژی در کشورنسبت به سایر کشورها ارزان می‌باشد به همین دلیل، شدت مصرف انرژی در کشور ما بیش از ۳ برابر نرم جهانی است و این موضوع قابل تامل بوده و نگران کننده است چرا که مصرف بالای انرژی، یعنی مصرف بیشتر سوخت‌های فسیلی و در نتیجه ایجاد و افزایش آلودگی هوا.
معاون کیفیت هوا در مبحث مهم معاینه فنی موتور خانه‌ها و سامانه‌های احتراقی گفت: یکی از موارد مهم در قانون هوای پاک، معاینه فنی موتور خاانه‌ها می‌باشد که به استناد ماده ۱۷ قانون هوای پاک، موتور خانه‌ها و سامانه احتراقی باید مورد معاینه فنی قرار بگیرند که این نظارت دو فایده مهم دارد ابتدا اینکه از نظر اقتصادی به نفع مردم است چون مصرف سوخت را بهینه و کاهش می‌دهد و دیگر این که تولید و انتشار آلاینده‌های هوا (به ویژه اکسیدهای نیتروژن و مونوکسید کربن) کاهش می‌یابد.
گل علیزاده در خصوص اجرای طرح کهاب (کنترل، هدایت، انتقال و بازیافت بخارات بنزین) که یکی از طرح‌ها و اقدامات مهم برای کنترل و کاهش آلاینده‌های خطرناک شناخته می‌شود، گفت: اجرای این طرح با هدف کاهش خطرات ناشی از استنشاق بخارات بنزین در جایگاه ها، مخازن و انبارها بوده که حاوی ترکیبات آلی فرار (VOCs) مانند بنزن، تولوئن و… است.
وی یادآور شد: با توجه به خطرات ناشی از استنشاق بخار بنزین برای سلامتی انسان و همچنین خطرات زیست محیطی انتشار بخارات هیدروکربنی در هوا، لزوم کاهش انتشار این بخارات و آلاینده‌های محیطی بر کسی پوشیده نیست و در بسیاری از کشورها، قوانین و مقرارت زیست محیطی شدیدی برای کنترل و کاهش انتشار آن‌ها وضع شده است. از طرفی، با توجه به هزینه بالای تولید یا واردات بنزین و مصرف بی‌رویه این فرآورده استراتژیک در کشور، بازیافت بخارات این فرآورده و برگرداندن دوباره آن به چرخه مصرف، ضمن کاهش آلودگی هوا، ارزش اقتصادی بسیار بالایی خواهد داشت که سرمایه‌گذاری در این زمینه را توجیه‌پذیر می‌کند.
معاون کیفیت هوای مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم ضمن اشاره مجدد به بحث قانون هوای پاک خاطر نشان کرد: مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم با همکاری کنسرسیوم دانشگاه‌های برتر کشور با محوریت دانشگاه تهران در اجرای ماده ۲۴ آیین نامه فنی قانون هوای پاک، سیاهه انتشار آلاینده‌های هوای ۹ کلانشهر کشور را تهیه نمود که سناریوهای کاهش آلودگی هوای بر اساس نتایج این مطالعات مبتنی بر ارزیابی فنی- اقتصادی و اثربخشی به تفکیک هر کلانشهر احصاء شد.
وی در ادامه خاطر نشان کرد، سناریوهای کاهش آلودگی هوا در دو سطح ملی و استانی تهیه شده که با توجه به اهمیت موضوع آلودگی هوا، جهت تصویب در دولت و درج در «فصل محیط زیست» برنامه هفتم توسعه، به دولت و سازمان برنامه و بودجه کشور ارسال شده است. همچنین، سامانه سیاهه انتشار هم تهیه شده است که بر اساس داده‌های روز، قابلیت بازنگری و به روزرسانی سیاهه انتشار کلانشهرها در سال‌های آتی وجود دارد.
لازم به ذکر است، تامین اعتبارات پیش بینی شده و هماهنگی بین بخشی جهت اجرای برنامه‌های پیش بینی شده منجر به بهبود کیفیت هوای کلانشهرها خواهد شد.
گل علیزاده در پایان در خصوص توزیع سوخت در کلانشهرها گفت: تولید و توزیع سوخت مطابق استاندارد یورو ۴ خوشبختانه روند مطلوبی پیدا کرده است. البته توزیع سوخت نفتگاز (گازوییل) فعلا در کلانشهرها و محورهای مواصلاتی در حال انجام است که امیدواریم با همکاری شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، توزیع سوخت استاندارد سراسر کشور عملیاتی شود چرا که توزیع سوخت استاندارد در کاهش آلودگی هوا، بسیار مهم است.
