انتقاد از سختگیری‌‌ها نسبت به تولید واکسن داخلی در شرایط اضطرار/ تا به حال یک ریال از کسی نگرفتیم

«حسن ابوالقاسمی» رئیس دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله در ارتباط با آخرین وضعیت واکسن «نورا» گفت: واکسن ما به تازگی فاز اول بالینی‌اش را طی کرده و باید فاز دو و سه را نیز طی کند و این مساله زمانبر است. مشکل این است که وقتی ما برای همه کارهایمان باید مجوز بگیریم، نمی‌توانیم زمان را پیش بینی کنیم. برای مثال زمان آغاز فاز دو و سه و تولید واکسن برای اطفال قابل پیش‌بینی نیست، در حالی که برای ما همه اینها قابل انجام است، اما باید واحدهای ناظر در وزارت بهداشت و درمان نیز موافقت کنند.

او در پاسخ به اینکه آیا شما گفته برخی مبنی بر سخت‌گیری وزارت بهداشت در صدور مجوز شروع فازهای مختلف واکسن‌های ایرانی را تایید می‌کنید، گفت: اگرچه روش‌ها به طور طبیعی سختگیرانه هستند. اما باید در مراحل بحران، آسان شوند و تمهیدات ویژه‌ای در نظر گرفته شود. ما در بحران قرار داریم و در دوران بحران کرونا باید روش‌ها ساده‌تر باشند.

او افزود:‌ در دنیا وقتی واکسنی بخواهد تولید شود، زودتر از سه سال امکان ندارد به سرانجام برسد، اما شما دیدید که مطالعه واکسن‌های غربی بیش از چهار، پنج ماه طول نکشید و حتی برخی از آن‌ها مطالعات حیوانی هم انجام ندادند و یکسره مطالعه بالینی را شروع کردند. گفتند ما مطالعات حیوانی‌مان را سال‌ها قبل انجام دادیم. آن‌ها درباره این مسائل تمهیداتی می‌اندیشند تا کار سریعتر انجام شود و بتوانند مردم را نجات دهند. در کشور ما هم باید این اتفاق بیفتد.

ابوالقاسمی افزود: برای مثال باید بتوانیم فاز دو و سه را باهم انجام دهیم. وقتی ثابت کردیم فاز یک عارضه ندارد و اثربخشی‌اش هم تا حدودی ثابت شد، بلافاصله باید وارد فاز دو شویم و اجازه تزریق برای سنین پایین تر، یعنی ۱۲ سال به بالا هم داشته باشیم.

او در ادامه گفت: این سختگیری‌ها معقول و مشروع است، اما با شرایط اضطرار مطابقت ندارد. تا آنجایی هم که توانستند کمک کردند، اما بیشتر از این باید کمک کنند که کارها به سرعت پیش برود و باید پیگیر باشند، برای مثال به جای اینکه گزارش انتهایی یک فاز را بگیرند. می‌توانند براساس گزارش نیمه فاز قضاوت کنند. همچنین می‌توانند در کمیته مربوطه حضور پیدا کنند و اطلاعات را وقتی مشاهده کردند، بلافاصله اجازه بدهند و دیگر مراحل داوری را طی نکنند. در حقیقت خیلی کارها می‌شود کرد.

ابوالقاسمی گفت: همیشه نگرانی از کیفیت واکسن وجود داشته است، به همین دلیل هم است که بین ۳ تا ۱۰ سال طول می‌کشد تا یک واکسن تولید شود، اما باید بین نیاز و کیفیت تعادل ایجاد شود. درجایی باید به سقف استانداردها پرداخته شود و جایی هم کف کیفیت کافی است. مساله بر سر این است، وگرنه کسی منکر کیفیت نمی‌شود.

او در ارتباط با برخی ادعاها مبنی بر اینکه برخی واکسن‌های داخلی هرکدام چند میلیون دلار ارز ترجیحی ۲۴۰۰ تومانی دریافت کرده‌اند گفت: ما تا به حال حتی یک ریال از کسی نگرفتیم. در همین واحدهای کوچک دانشگاهی این واکسن را آماده کرده‌ایم و الان هم در یکی از واحدهای تولیدی که با آن قرارداد بسته‌ایم می‌خواهیم آن را تولید کنیم.

ابوالقاسمی  در پاسخ به این سوال که وام هم دریافت نکرده‌اید؟ گفت: شاید به کسان دیگری وام داده شده باشد، اما به ما که وام داده نشد. ما از همین منابع مالی سپاه، آن هم در حد تولید اولیه که رقم ناچیزی صرف آن شده است، استفاده کرده ایم، اما امیدواریم که واکسن را پیش خرید کنند که بتوانیم تولید کنیم. در مراحل قبلی که محققان دانشگاه وقت گذاشته‌اند، اما در مراحل تولید باید هزینه‌مان را به صورت پیش خرید تامین کنیم، اگر پیش خرید نکنند امکان تولید بسیار کم می‌شود.

او گفت: آن‌هایی که در کشور مسئولند و می‌خواهند واکسنی تولید شود که در اختیار مردم قرار بگیرد، باید عجله داشته باشند و پیگیر باشند، نه اینکه فقط ما پیگیر باشیم. اگر ما یک روز تاخیر کنیم، آن‌ها باید بگویند چرا تاخیر کرده‌ای؟ درحال‌حاضر باید این واکسن به عنوان یک دستاورد ملی مورد حمایت قرار بگیرد وگرنه محققان دلسرد می‌شوند.

او درادامه گفت: اگرچه چند واکسن داخلی هست، اما ظرفیت تولیدشان محدود است. همه این واکسن‌ها باارزشند و باید جایگاه خودشان را پیدا کنند. به این علت که سطح ایمنی پس از واکسیناسیون به تدریج کاهش پیدا می‌کند و صحبت از نیاز به دوز بوستر هست، واکسن‌های ایرانی می‌توانند کمک زیادی کنند به شرط اینکه موردحمایت قرار بگیرند. اگر الان مردم با واکسن خارجی به دلیل وضعیت اضطراری واکسینه شوند خیلی هم خوب است اما بعدها که باید واکسن بوستر زد و ایمنی را حفظ کرد نیاز هست واکسن‌های داخلی در دستور کار قرار بگیرند.

ابوالقاسمی در واکنش به گفته‌های برخی مبنی بر اینکه باید نیرو و توان تولید چندین واکسن ایرانی در تعداد محدودی تجمیع می‌شد، گفت: اصلا تجمیع معنا ندارد به این دلیل که هر واکسن با یک روش جلو می‌رود و  روش‌ها متفاوت است. ما واحدهای کوچک ساخت واکسن داریم. برخی از آن‌ها حتی واحدی نداشته اند، البته جایی که می‌خواهیم در آن واکسن تولید کنیم با ظرفیتی محدود از قبل وجود داشته است.

او افزود: مانند این است که بگوییم جایی درحال پختن خورشت قرمه‌سبزی و جایی دیگر درحال پختن خورشت به هستند و حالا همه این خورشت‌ها با هم تجمیع بشود. تجمیع این جا معنی ندارد. هرجایی که درحال تولید واکسن است زیرساخت مخصوص خودش را دارد. وانگهی، مگر به آن‌هایی که می‌خواستند واکسن تولید کنند، چه داده‌ایم؟ مگر کسی پولی به ما داده است. چند محقق دور هم نشسته‌اند و واکسنی را تولید کرده اند. محققان ما از منابع دانشگاه استفاده کرده‌اند و شبانه روزی زحمت کشیدند که واکسن تولید کنند. این حرف بسیار بی‌معنی است که باید این امکانات تجمیع می‌شد. نه قابل تجمیع است و نه ظرفیت‌ها ایجاب می‌کرد که این اتفاق بیفتد. هزینه‌ای هم نشده که کسی در این موضوع بخواهد طلبکار باشد.

ابوالقاسمی با اشاره به این مساله که واکسن نورا به دلیل نوترکیب بودن عوارض خاصی ندارد و جزو مطمئن‌ترین و کم‌عارضه‌ترین واکسن‌هاست، درارتباط با برنامه این دانشگاه برای انتشار مقالات تولید واکسن نورا گفت: مقالات ما درحال حاضر در مرحله داوری یک ژورنال خیلی خوب و معتبر است، «سابمیت» کرده‌ایم و انشالله چاپ می‌شود.