محکومیت ۳۸۰ پزشک زنان، ۴۰۴ جراح عمومی و ۲۴۲ جراح پلاستیک در پرونده‌های قصور پزشکی/ثبت شکایت از عدم رسیدگی و ترخیص زودهنگام بیمار کرونایی/ انتقاد از اقدامات درمانی غیرضروری از سوی برخی پزشکان

«بابک سلحشور» مدیرکل امور کمیسیون‌های پزشکی قانونی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره پرونده‌هایی که در کمیسیون پزشکی قانونی رسیدگی می‌شوند، گفت: پرونده‌های کمیسیون به سه دسته کلی در پزشکی قانونی تقسیم می‌شوند، این پرونده‌ها شامل کمیسیون‌ها یا پرونده‌های روانپزشکی قانونی، کمیسیون‌ها یا پرونده‌هایی است که به نظرات پزشکی قانونی در خصوص معاینات یا تعیین علت فوت اعتراض شده و کمیسیون‌ها یا پرونده‌هایی در خصوص قصور احتمالی کادر درمان تشکیل شده است.

وی با اشاره به پرونده‌هایی که در خصوص قصور پزشکی تشکیل می‌شوند، ادامه داد: پرونده‌هایی که در خصوص قصور پزشکی در پزشکی قانونی بررسی می‌شوند یا شامل پرونده‌هایی است که بعد از یک اقدام درمانی یا تشخیصی، بیمار دچار یک عارضه یا ضایعه شده‌ است و یا پرونده‌هایی را شامل می‌شوند که به دنبال یک اقدام تشخیصی یا درمانی متاسفانه منجر به فوت بیمار شده باشد.

مدیرکل امور کمیسیون‌های پزشکی قانونی درباره روند رسیدگی به پرونده‌های قصور پزشکی توضیح داد: پرونده‌ای که برای قصور کادر درمان تشکیل می‌شود، ممکن است در چند نوبت تحت بررسی و رسیدگی قرار گیرد. روال ادارات کمیسیون پزشکی قانونی به این صورت است، پرونده‌ای که به دلیل شکایت از کادر درمان تشکیل شده است، جلسه نوبت اول رسیدگی در همان استان محل مورد شکایت تشکیل می‌شود که به آن کمیسیون نوبت اول گفته می‌شود. در جلسه کمیسیون نوبت اول حداقل افرادی که باید حضور داشته باشند تا کمیسیون رسمیت داشته باشد سه نفر است که شامل افراد در رشته‌‌های تخصصی مربوطه و کارشناس تخصصی پزشکی قانونی است.

چگونگی نحوه رسیدگی به پرونده‌های قصور پزشکی

سلحشور با بیان اینکه چنانچه در نوبت اول کمیسیون نظر کارشناسی ارائه شده از سوی کمیسیون پزشکی قانونی مورد قبول مرجع قضایی یا مرجع استعلام کننده قرار بگیرد، قاضی پرونده براساس آن نظر کارشناسی رای انشا و صادر می‌کند، تصریح کرد: اما اگر چنانچه به نظر کارشناسی پزشکی قانونی در خصوص قصور اعتراض شود، قاضی می‌تواند درخواست جلسه کمیسیون نوبت دوم را دهد. براساس دستورالعمل‌های اجرایی سازمان پزشکی قانونی کشور کمیسیون‌ نوبت دوم می‌تواند در همان استانی که شکایت مطرح شده و یا در استان همجوار رسیدگی شود، به طور مثال اگر پرونده‌ای در نوبت اول در استان اصفهان رسیدگی شد و مورد اعتراض قرار گرفت و قاضی پرونده اعتراض طرفین را پذیرفت، کمیسیون نوبت دوم می‌تواند یا در استان اصفهان تشکیل و یا در یکی از استان همجوار آن تشکیل و مسئله بررسی شود.

وی با بیان اینکه تعداد اعضای کمیسیون‌ها در هر مرحله همیشه فرد است، تصریح کرد: چنانچه در مرحله دوم کمیسیون، به نظر اعلام شده از سوی پزشکی قانونی اعتراض شود و یا مورد پذیرش قاضی نباشد، براساس دستورالعمل اجرایی کمیسیون‌های پزشکی قانونی کشور این پرونده قابلیت رسیدگی در همان استان و یا استان‌های مجاور را ندارد و باید پرونده به اداره کمیسیون پزشکی مرکزی در تهران ارجاع داده شود و کمیسیون نوبت سوم و کمیسیون‌های احتمالی بعدی باید در تهران تشکیل شود. در قانون نیز تعداد مشخصی برای دفعات رسیدگی به پرونده‌های قصور پزشکی مشخص نشده است و صرفا براساس تایید و پذیرفتن مرجع قضایی کمیسیون‌ها تشکیل و ادامه پیدا می‌کند، برخی پرونده‌ها در کمیسیون‌هایی با ۱۱ یا ۱۳ متخصص برگزار می‌شود که به معنای آن است، کمیسیون نوبت پنجم و ششم نیز برای آنها تشکیل شده است.

کاهش ۳.۶ درصدی پرونده‌های کمیسیون پزشکی

مدیرکل امور کمیسیون‌های پزشکی قانونی با اشاره به کل پرونده‌های تشکیل شده در پزشکی قانونی که در اداره کمیسیون‌های پزشکی بررسی می‌شود، تصریح کرد: در حال حاضر کل پرونده‌های کمیسیون پزشکی قانونی که شامل سه دسته هستند، در مجموع در هفت ماهه نخست سال جاری ۱۶ هزار و ۵۳۶ پرونده است که در مقایسه با ۷ ماهه سال۹۸ که در همین مدت ۱۷ هزار و ۱۵۶ مورد پرونده بوده، ۳.۶ دهم درصد کمتر شده است.

سلحشور همچنین با اشاره به آمار پرونده‌هایی که در هفت ماهه ابتدای سال در زمینه قصور پزشکی تشکیل و رسیدگی شده است، گفت: پرونده‌های قصور تشکیل شده در نوبت اول در مجموع در کل کشور ۳ هزار و ۷۴۹ پرونده است که از این تعداد پرونده دو هزار و ۹۷ پرونده تبرئه شده‌اند و هزار و ۶۵۲ پرونده محکوم شده‌اند. همچنین هزار و ۶۸۸ پرونده به نوبت دوم رسیده است و ۴۸۴ پرونده در نوبت سوم و ۲۲۸ پرونده در نوبت چهارم رسیدگی شده است.

وی با بیان اینکه اکثر پرونده‌ها در کمیسیون‌های نوبت اول و دوم به نتیجه می‌رسند، خاطرنشان کرد: از مجموع ۱۶ هزار و ۵۳۶ پرونده کل پرونده‌های تشکیل شده، ۶ هزار و ۱۴۹ پرونده مربوط به پرونده‌های قصور پزشکی بوده که در نوبت‌های مختلف رسیدگی شده‌است، از این تعداد نیز ۳ هزار و ۲۷۶ پرونده در مجموع تبرئه شده‌اند، همچنین دو هزار و ۸۷۳ پرونده محکوم شده‌اند که در مقایسه با ۷ ماهه نخست سال ۹۸ که جمع کل پرونده‌های قصور ۵ هزار و ۴۹۲ پرونده بوده، حدود ۱۲ درصد رشد داشته‌ است.

رسیدگی به پرونده‌های بلاتکلیف در سال ۹۹

مدیرکل امور کمیسیون‌های پزشکی قانونی تصریح کرد: این رشد صرفا به دلیل افزایش آمار ورودی پرونده‌ها نیست، بلکه به دلیل این است که تعداد پرونده‌های رسیدگی شده در سال جاری بیشتر شده است، چراکه به دستور رییس محترم قوه قضاییه تمام پرونده‌هایی که بلاتکلیف بوده‌اند، باید تعیین تکلیف شده و به آنها رسیدگی می‌شد، از همین رو رسیدگی به این نوع پرونده‌ها باعث افزایش تعداد پرونده‌های رسیدگی شده در هفت ماهه ابتدایی سال ۹۹ شده است.

سلحشور با بیان اینکه ممکن است در جریان یک پرونده یک یا چند نفر محکوم شده باشند، تاکید کرد: اداره کل امور کمیسیون‌های پزشکی سازمان، تهدید کرونا را تبدیل به فرصت کرده‌ است، به این ترتیب که جلسات پرونده‌های کمیسیون‌های پزشکی را در زمان‌هایی که قابلیت انجام آن وجود داشته از طریق ویدئو کنفرانس برگزار کرده است و به همین دلیل در شش ماهه نخست امسال از سفر هزار و ۶۰۰ نفر که قرار بود، برای رسیدگی به پرونده‌شان در کمیسیون‌‌های نوبت سوم به بعد به تهران سفر کنند، جلوگیری شد و در عین حال به پرونده‌ها هم رسیدگی شده است.

اعلام استان‌های دارای بیشترین و کمترین پرونده‌ قصور پزشکی

وی در پاسخ به این سوال که در کدام شهرها آمار پرونده‌های تشکیل شده در زمینه قصور پزشکی بیشتر است، گفت: اگر فقط صرفا بخواهیم پرونده‌های قصور پزشکی را در نظر بگیریم در ۷ ماهه ابتدای سال جاری در جمع نوبت اول و دوم کمیسیون‌های قصور پزشکی در استان تهران دو هزار و ۸۱۷ مورد پرونده رسیدگی شده است. پس از تهران، استان فارس با ۴۵۹ پرونده در هفت ماهه نخست امسال در رتبه دوم و استان البرز با بررسی ۳۲۰ پرونده در مجموع نوبت اول و دوم رتبه سوم را داراست. کمترین استان نیز استان لرستان با دو پرونده در هفت ماهه نخست امسال بوده است.

مدیرکل امور کمیسیون‌های پزشکی قانونی در پاسخ به این سوال که تا چه زمانی فرصت شکایت در خصوص قصور پزشکی وجود دارد، گفت: براساس آن چیزی که در حال حاضر در سیستم قضایی کشور وجود دارد، مدت زمان مشخص برای شکایت در خصوص قصور پزشکی تعیین نشده است و به طور مثال فردی می‌تواند حتی ۱۰ سال پس از عارضه نیز برای قصور در پرونده پزشکی شکایت کند، اما مهمترین موضوع این است که هر چقدر زمان از اقدام درمانی و تشخیصی گذشته باشد، ارتباط دادن عارضه با قصور احتمالی سخت‌تر می‌شود.

شکایت از ۱۰ هزار و ۲۷ پزشک، پرستار، ماما و کادر درمان در ۷ ماهه ابتدای سال

سلحشور در پاسخ به این سوال که بیشترین شکایت‌ها در پرونده‌های قصور پزشکی بیشتر در چه رشته‌هایی تشکیل می‌شود؟ تصریح کرد: براساس رشته تخصصی افراد در هفته ماهه نخست سال از جمع کل پرونده‌های رسیدگی شده در قصور پزشکی، بیشترین پرونده در رشته جراحی زنان و زایمان تشکیل شده و پس از آن رشته جراحی عمومی در رتبه دوم قرار دارد و رشته‌های پرستاری و دندانپزشکی نیز در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

وی با تاکید براینکه در هر پرونده ممکن است، از یک تا چند نفر محکوم شوند، خاطرنشان کرد: ۱۰ هزار و ۲۷ نفر در این ۶ هزار و ۱۴۹ پرونده درگیر بوده‌اند، از تعداد ده هزار و ۲۷ نفر که درگیر این پرونده‌ها بوده‌اند، هزار و سی نفر مربوط به پرونده‌های مرتبط با زنان و زایمان بوده‌است که از این تعداد ۶۵۰ نفر تبرئه و ۳۸۰ نفر نیز محکوم شده‌اند. همچنین از ۹۵۴ جراح عمومی که در این پرونده‌ها حضور داشتند، ۵۵۰ نفر تبرئه و ۴۰۴ نفر نیز محکوم شده‌اند.

مدیرکل امور کمیسیون‌های پزشکی قانونی ادامه داد: همچنین از مجموع ده هزار و ۲۷ نفر که در این پرونده‌های ۷ ماهه از ابتدای سال درگیر بوده‌اند، ۸۱۳ پرستار نیز حضور داشته‌اند که از این تعداد ۵۷۲ نفر تبرئه و ۲۴۱ نفر محکوم شده‌اند. در رشته جراحی پلاستیک و ترمیمی نیز از ۵۲۶ نفر شکایت شده بود که ۲۸۴ نفر تبرئه و ۲۴۲ نفر نیز محکوم شده‌اند.

رسیدگی به دو پرونده طب سنتی در ۷ ماهه گذشته

سلحشور با بیان اینکه در هفت ماهه نخست سال جاری در مجموع دو شکایت از طب سنتی شده است، گفت: در نهایت پس از بررسی‌ها یکی از آنها محکوم و دیگری تبرئه شده‌است.

وی با بیان اینکه رعایت اخلاق حرفه‌ای از سوی کادر درمان نقش بسزایی در کاهش میزان شکایات از پزشکان و کادر درمان دارد، تاکید کرد: وقتی قصوری اتفاق می‌افتد، مطمئنا سهل‌انگاری، کوتاهی، بی‌مبالاتی و بی‌احتیاطی صورت گرفته است. به عنوان پزشک معتقدم که اگر اقدامی برای یک بیمار انجام می‌دهیم باید تصور کنیم که این بیمار یکی از اعضای خانواده خودمان است و اگر چنین تصوری داشته باشیم، مطئمن باشید هیچ وقت شکایتی از پزشک یا کادر درمان نخواهد شد.

انجام برخی اقدامات درمانی برای بیماران غیرضروری است

 او افزود: البته بسیاری از عوارضی که بوجود می‌آید، ممکن است جزو عوارض غیرقابل پیش بینی باشد یعنی پزشک و کادر درمان تلاش خود را کرده‌اند، اما یک اتفاق که بر اثر کوتاهی هم نبوده، باعث ایجاد عارضه شده است. دقت کادر درمان، رعایت اخلاق حرفه‌ای و انتخاب اقدامات درمانی دارای اندیکاسیون می‌تواند از بروز  شکایت جلوگیری کند. متاسفانه برخی از همکاران ممکن است، برخی اقدامات درمانی را انجام دهند که برای بیمار لازم و ضروری نبوده است که این خود می‌تواند باعث شکایت از کادر درمان و احراز قصور ایشان شود.

مدیرکل امور کمیسیون‌های پزشکی قانونی در پاسخ به این سوال که آیا قصور یا کوتاهی بیمار و همراهیان ایشان نیز در این پرونده‌ها بررسی و تعیین می‌شود؟ گفت: آیتمی در رسیدگی پرونده‌های قصور وجود دارد که کوتاهی و سهل انگاری بیمار نیز در آن بررسی و مشخص می‌شود.

سلحشور همچنین درباره نوزادی که در استان ایلام فوت شده و دوباره زنده و مجددا فوت شد، گفت: جسد تحویل پزشکی قانونی شده است تا جهت تعیین علت فوت کالبدگشایی صورت گیرد. برای تعیین علت فوت و بررسی‌های تکمیلی نیز نیازمند زمان هستیم. هرگونه اظهارنظر در این خصوص منوط به تکمیل پرونده و نتایج آزمایشات است.

ثبت شکایت‌هایی در خصوص کرونا

وی در پاسخ به این سوال که آیا در ایام کرونا شکایتی از روند درمان یا کادر درمان شده است یا خیر؟ گفت: شکایت‌هایی در این خصوص داشته‌ایم، البته آمار آن تا پایان سال مشخص می‌شود، عدم رسیدگی یا ترخیص زودهنگام بیمار و ... از جمله مواردی است که در خصوص آن شکایاتی مطرح شده است. باید بدانیم که کرونا یک بیماری کاملا شناخته شده‌ای نیست و پروتکل‌های درمان و دارویی مختلفی نیز برای آن ارائه می‌شود. بررسی‌ پرونده‌های قصور پزشکی در زمینه کرونا نیز براساس شرایط کشور و نحوه پروتکل‌های وزارت بهداشت صورت می‌گیرد.