آگاهی از خطر "مین" اولین قدم برای مبارزه با "مین‌های" زمینی

امسال با شیوع ویروس کرونا و بحرانی که در سرتاسر دنیا ایجاد شده است، مراسم روز بین‌المللی «آگاهی از خطر مین و مقابله با مشکل مین»، نیز به شکل دیگری برگزار می‌شود.

در حالیکه همه توجهات و اقدامات در حال حاضر معطوف به مبارزه و جلوگیری از گسترش این ویروس است، باید توجه داشت که مین‌های زمینی در هیچ شرایطی دست از کار نمی‌کشند و همواره در کمین قربانیان خود هستند. اما شرایط حاضر، نحوه اطلاع رسانی، بالابردن آگاهی عمومی و تغییر رفتار مردم و جامعه، درس‌هایی برای ما داشته که در آموزش آگاهی از خطر مین بسیار ارزشمند است. 

در ادامه راهی که از سالها قبل گروه‌ها و نهادهای مختلف برای بالا بردن آگاهی عمومی از خطر مین‌های زمینی و بسیج عمومی برای پاک کردن زمین از مین شروع کرده بودند، پانزده سال پیش مجمع عمومی‌ سازمان ملل متحد، روز چهارم آوریل برابر با پانزدهم فروردین را به‌عنوان «روز بین‌المللی آگاهی از خطر مین و مقابله با مشکل مین» نام‌گذاری کرد.

مجمع عمومی بر آن بود تا از این طریق کمک کند که مناطق آلوده به مین در سراسر جهان،‌ شناسایی و علامت‌گذاری شد‌ه و به مردم آموزش‌های لازم برای حفاظت از جانشان در برابر مین داده شود.

با گذشت سالها از تصویب کنوانسیون منع مین و تلاش جمعی برای پاک سازی کشورها و مناطق آلوده، هنوز هم مین‌های زمینی از بین شهروندان و غیرنظامیان قربانی می‌گیرند. تلفات بالای ناشی از انفجار مین در بین غیر نظامیان، موجی از نگرانی در دل کسانی ایجاد کرده است که رویای جهانی عاری از مین را در سر داشته و برای رسیدن به آن تلاش میکنند. متاسفانه از سال ۲۰۱۵ تلفات انسانی ناشی از انفجار مین در سرتاسر دنیا افزایش داشته است. به عنوان مثال در سال ۱۳۹۷ تعداد تلفات ثبت شده - اعم از افراد مصدوم و کشته شده- ۶۸۹۷ نفر  در جهان بوده است. در کمال تاسف از بین کسانی که وضعیت‌شان گزارش شده ۷۱ درصد افراد غیرنظامی هستند که ۵۴ درصد آنها کودک بوده اند.

در ایران نیز هر سال تعداد قابل توجهی از شهروندان، قربانی مین‌هایی می‌شوند که هنوز از دل خاک بیرون کشیده نشده‌اند. ایران دومین کشور آلوده به مین در جهان است اما هنوز بسیاری از مردم کشور از این موضوع بی خبر هستند.

علیرغم اقدامات و آموزش‌های صورت گرفته، هنوز هم بسیاری از مردم ساکن مناطق آلوده به درستی از خطر مین‌های زمینی و سایر أدوات منفجر نشده باقی مانده از جنگ اطلاع ندارند. هنوز هم شاهد هستیم وقتی ساکنین مناطق آلوده شی ناشناخته‌ای پیدا می‌کنند، چون از خطر آن مطلع نیستد، بی پروا آن را در دست گرفته و در نتیجه حادثه دردناکی را رقم می‌زنند.

بی شک آموزش مستمر و تاثیر گذار نقش مهمی در تغییر رفتار مردم و در نتیجه کاهش تلفات انسانی ناشی از انفجار مین دارد. 

بر طبق استانداردهای بین المللی، «آموزش خطر مین» مجموعه فعالیت‌ها و اقدامات پیشگیرانه است که از طریق افزایش آگاهی و بهبود تغییرات رفتاری، با هدف کاهش خطر آسیب‌های ناشی از انفجار مین و مهمات منفجر نشده باقی مانده از دوران جنگ، صورت می‌گیرد. استفاده از کانال‌های ارتباطی از جمله رسانه‌های جمعی یکی از ابزار اساسی برای انتقال و انتشار اطلاعات است. آموزش و پرورش هم نقش مهمی در روند آموزش آگاهی از خطرات مین ایفا می‌کند.

در صورتیکه آموزش خطر مین در کتب درسی گنجانده شود، تعداد زیادی از دانش آموزان به طور مستمر با خطرات ناشی از مین آشنا می شوند.  آموزش خطر مین یکی از پنج رکن پاکسازی بشر دوستانه است که خود  نیز دارای شش مرحله اصلی یعنی؛ بررسی و تعیین نیازمندی ها و تحقیق برای انتخاب روش کار، جمع آوری اطلاعات، طراحی آموزش و برنامه ریزی، اجرا، ارزیابی نتایج و تبدیل کردن مهارت ها به شیوه زندگی است.

از آنجایی که آموزش خطر مین روشی است برای ایجاد آگاهی، این آموزش باید به گونه‌ای طراحی و اجرا شود که طرز نگرش و رفتار مردم و جامعه را نسبت به خطر مین تحت تاثیر قرار دهد. از این رو انتخاب روش آموزش و انتقال مفاهیم و داده‌ها باید متناسب با فرهنگ و شرایط هر منطقه باشد. باید در نظر داشت که آموزش خطر مین در صورتی تاثیر گزار است که به نحو مستمر صورت گیرد تا درون جامعه نفوذ کرده و منجر به تغییر شیوه رفتار مردم شود. 

این روزها نحوه آگاهی رسانی در خصوص کرونا، یک بار دیگر نقش رسانه‌های جمعی در اطلاع رسانی جهت تغییر شیوه رفتار مردم جامعه را به وضوح نمایان کرد. مبارزه با کرونا در این روزها به ما یاد داد که چگونه می‌توان با عزم عمومی و استفاده از رسانه‌های جمعی بر افکار عمومی تاثیر گذاشت و رفتار مردم را تغییر داد.

هر چند در شرایط سختی هستیم و روزگار غریبی را تجریه می‌کنیم، باید از این شیوه اطلاع رسانی و افزایش موثر آگاهی مردم در دوره زمانی کوتاه بیاموزیم و ساکنان مناطق آلوده را به نحوی از خطر مین آگاه کنیم که منجر به تغییر شیوه رفتار آنها شود.