پشت پرده سفر هیئت سوری به واشنگتن پس از ۲۰ سال

مصدق مصدقپور، کارشناس مسائل منطقه طی یادداشتی برای ایلنا به تشریح ابعاد سفر مقام‌های دولت موقت سوریه به ایالات متحده پس از حدود دو دهه پرداخت که به شرح زیر از نظر می‌گذرد.

سفر اخیر هیأت سوری به واشنگتن، نمی‌تواند تنها به موضوع تحریم‌ها محدود شود و در اینجا صحبت از نمایندگانی است که تا چندی پیش از سوی بسیاری از دولت‌ها به رسمیت شناخته نمی‌شدند.

اگر ایالات متحده آمریکا قصد داشته باشد تحریم‌های خود علیه سوریه را لغو کند، این نوع اقدام‌ها و سفرها راه‌حل نیستند. بلکه، این سفر ممکن است به نوعی فشار یا شرایط خاصی باشد که آمریکا می‌خواهد برای تیم جولانی تعریف کند. حتی اگر تصمیمی درباره تسهیل و رفع تحریم‌ها اتخاذ شود، آن‌هم با توجه به ادعاهای ایالات متحده درباره دفاع از سوریه و مشکلات با نظام قبلی، احتمالاً این اقدام‌ها تنها برای تعیین تکلیف مالی و منافع اقتصادی انجام می‌شوند. سوریه به دلیل منابع غنی که دارد، برای آمریکا از اهمیت بالایی برخوردار است.

در حال حاضر، سوریه با یک حاکمیت غیرمنسجم مواجه است و ایالات متحده آمریکا نمی‌تواند مستقل از مواضع اسرائیل عمل کند. اسرائیل که به طور مداوم سوریه را بمباران می‌کند و زیرساخت‌های نظامی، اقتصادی و اداری این کشور را هدف قرار می‌دهد، نقشی کلیدی در این معادلات ایفا می‌کند. این تهدیدها و واکنش‌های داخلی سوریه نشان می‌دهد که آمریکا بدون هماهنگی با اسرائیل، نمی‌تواند تصمیمات جدی درباره رفع تحریم‌ها یا برقراری روابط خاص با جولانی اتخاذ کند.

هدف اصلی از این سفر، احتمالاً این است که هیأت سوری بتواند با آمریکا مذاکره کند تا حداقل بخشی از تحریم‌ها کاهش یابد. اما این اتفاقات فعلاً به نتیجه مشخصی منجر نشده‌اند. تا زمانی که وضعیت داخلی سوریه و مسائل مختلف آن روشن نشود، هیچ اقدام مؤثری امکان‌پذیر نیست. به‌عنوان مثال، اگر دولت ترامپ بخواهد توجیه کند که چرا تصمیم به رفع تحریم‌ها یا مشروعیت بخشیدن به جولانی و تیمش گرفته است، این امر برای او بسیار دشوار خواهد بود، به‌ویژه در برابر کنگره و مجلس سنا که اکثریت آن‌ها طرفدار اسرائیل هستند.

این سفر تنها می‌تواند به‌عنوان یک نظرسنجی یا تلاش اولیه از سوی جولانی تلقی شود که امیدوار است بتواند با آمریکا به توافقی برسد. البته، حتی اگر بخشی از تحریم‌ها کاهش یابد، این اتفاقات عمیقاً تحت تأثیر مواضع اسرائیل و ترکیه خواهد بود. ترکیه نیز در تلاش است تا این گروه‌ها را به حالت «طبیعی» بازگرداند و آن‌ها را به کشورهای عربی معرفی کند. اما این اقدامات باعث شده است که شبهات زیادی در کشورهای منطقه، مانند اردن، عراق و مصر، ایجاد شود.

مقام‌های امنیتی اردن اعلام کرده‌اند که گروه‌های مرتبط با دمشق در سوریه و اردن مشغول فعالیت‌های تروریستی، مانند موشک‌سازی و آماده‌سازی افراد برای اعمال تخریبی بوده‌اند. این موضوع نگرانی‌هایی را در میان نظام‌های سیاسی حوزه خلیج فارس و کشورهای شمال آفریقا ایجاد کرده است. این گروه‌ها که ریشه در جنبش اخوان‌المسلمین دارند، اکنون در حال گسترش فعالیت‌های خود به کشورهای دیگری مانند اردن، مصر و عراق هستند.

در نهایت، این سفر و اقدام‌های آمریکا می‌تواند به نوعی «کارت بازی» با کشورهای عربی تلقی شود. ایالات متحده که به تدریج از ایران به‌عنوان بهانه استفاده می‌کرد، حالا به دنبال مذاکره با ایران و تغییر خط مشی خود است. آمریکا می‌خواهد با این اقدامات، کشورهای عربی را متقاعد کند که این گروه‌ها را به رسمیت بشناسند و یک دولت لائیک یا غیرایدئولوژیک در سوریه برقرار کنند. اما این نقشه‌ها نه‌تنها به منافع اقتصادی آمریکا مرتبط هستند، بلکه بخشی از طرح بزرگ‌تری برای دستیابی به اهداف سیاسی و منطقه‌ای این کشور به شمار می‌آیند.