جواد افشار در گفتگو با ایلنا مطرح کرد؛
انحرافات بنی‌صدر ریشه در گزارش‌های سازمان مجاهدین داشت/ هم در «گاندو» و هم در «صیاد»، اعتدال را مدنظر داشتیم
جواد افشار معتقد است که «صیاد» موضوعی امروزی دارد و می‌توان وفاق و اتحاد را اصلی‌ترین مفاهیمی دانست که این اثر سینمایی دنبال می‌کند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، فیلم سینمایی «صیاد» به کارگردانی جواد افشار و تهیه‌کنندگی محمدرضا شفیعی به تازگی در سینماهای کشور اکران شده است. این فیلم بخشی از زندگی شهید علی صیاد شیرازی می‌پردازد.
این فیلم که محصول مشترک بنیاد سینمایی فارابی و بنیاد شهید و امور ایثارگران است، برای اولین بار در چهل‌وسومین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و توانست دو جایزه سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های ویژه بصری و سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های ویژه میدانی را از آن خود کند.
به بهانه اکران فیلم سینمایی «صیاد» با جواد افشار گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید:
ایده ساخت فیلم «صیاد» چگونه شکل گرفت؟
ساخت اثری درباره شهید صیاد شیرازی سابقه چندین ساله دارد، پیش‌تر قرار بود آقای شفیعی سریالی درباره این شهید عزیز بسازد که از من هم برای ساخت آن اثر دعوت کردند و آقای فرهاد توحیدی هم فیلمنامه این اثر را نوشته بود اما این کار به سرانجام نرسید و پس از ناموفق بودن ساخت این اثر تصمیم به ساخت فیلمی سینمایی درباره شهید صیاد شیرازی گرفته شد که باز آقای شفیعی از من خواست که در ساخت فیلم سینمایی کنارشان باشم، من هم از آنجایی که به این شهید بزرگوار علاقه داشتم و احساس می‌کردم برای قهرمان‌ها و اسطوره‌های ارتش در این سال‌ها کار چندانی صورت نگرفته و بیشتر تولیدات هنری ما معطوف به فرماندهان و سرداران سپاه بوده، تصمیم گرفتم به سهم خودم ادای دینی به یکی از قهرمانان ارتش داشته باشم.
بنابراین فیلمنامه نسخه سینمایی «صیاد» شکل‌گرفته از فیلمنامه نسخه سریال نیست و برای این فیلم سینمایی یک فیلمنامه جداگانه نوشته شده است؟
نه فیلم سینمایی «صیاد» هیچ ارتباطی با فیلمنامه سریال ندارد و حتی نویسندگان این دو اثر مجزا هستند. سریالی که قرار بر ساختش بود زندگینامه شهید صیاد شیرازی به حساب می‌آمد ولی این فیلم برشی از یک مقطعی از فعالیت‌ها و حماسه‌های صیاد شیرازی است که جهان‌شمول‌تر و امروزی است و فقط معطوف به یک واقعه فردی نیست و در آن رویدادهای انقلاب، شروع جنگ، قائله کردستان و موضوعاتی می‌پردازد که صیاد شیرازی در آن موضوعات شخصیت محوری است.
چرا موضوعات مطرح شده در «صیاد» را امروزی می‌دانید؟
همه هدف این اثر همین نکته است که کاربرد امروزی داشته باشد؛ بحث وفاق بین نیروها، شخصیت‌ها و سران کشور مسئله‌ای امروزی است. در مقطعی از انقلاب و جنگ بین برخی از شخصیت‌ها و سران کشور تشتت آرا و اختلافات نظر وجود داشت و این اختلافات حتی در مواردی به برخوردهای فیزیکی و مسلحانه هم کشیده شد و یکی از شخصیت‌هایی که در زمینه وفاق بسیار تأثیرگذار بود و برای وحدت بین نیروهای نظامی بسیار تلاش کرد شهید صیاد شیرازی بود.
از آن مهم‌تر این است که در آن مقطع حساس تاریخی تمامیت ارضی کشور تحت‌الشعاع قرار گرفته بود و کشور در آستانه پذیرش آسیب‌های بسیاری بود؛ قائله کردستان، شمال، آمل، خوزستان، سیستان و بلوچستان و... مسائل ساده‌ای نبودند و شهید صیاد توانست در موضوع کردستان واقعاً حماسه‌سازی کند و توانست به تنهایی حتی در مقابل فرمانده کل قوا که آن زمان آقای بنی صدر بود، بایستد و نظرات و مشاوره‌های اشتباهی که به رئیس جمهور داده می‌شد را خنثی کند و قائله کردستان را کنترل کند. شروع جنگ هم رویدادهایی است که در بخش کوتاهی به آن پرداخته‌ایم.
از نظر شما به عنوان کارگردان، «صیاد» فیلمی سیاسی است یا فیلمی در سینمای دفاع مقدس؟
«صیاد» فیلمی در ژانر دفاع مقدس است اما رویکردهای سیاسی هم دارد. آن مقطع از تاریخ که ما برشی از زندگی این شهید را انتخاب کردیم، تنش‌های سیاسی حاکم بر رویدادها و ماجراهای مختلف کشور بوده و پرداختن به آنها اجتناب ناپذیر بود. بنابراین می‌توان این فیلم را در ژانر دفاع مقدس دسته‌بندی کرد که رویکردهای سیاسی هم دارد.
در «صیاد» با بنی صدری روبرو هستیم که با همه کاراکترهای طراحی شده بر اساس این شخصیت که در فیلم‌های مختلف دیده‌ایم متفاوت است. در این فیلم رئیس جمهور وقت را نمی‌توان یک خیانتکار دانست و حتی برخی مواقع مخاطب می‌تواند با نظراتش همراه باشد. چطور به این نگاه نسبت به بنی صدر رسیدید؟
بنی صدر به عنوان اولین رئیس جمهور ایران که فردی بسیار محبوب بود و با رأی بسیار بالایی هم انتخاب شد همیشه مورد اعتماد شخصیت‌های مهم نظام بود. مشکل از جایی شروع شد که تشکیلات سازمانِ موسوم به مجاهدین اقداماتی انجام داد که توانست در ساختار دولتی بنی صدر نفوذ کند و به همین دلیل ذره ذره انحرافات شروع شد و این انحرافات در گزارش‌هایی که بنی صدر منتقل می‌کرد کاملاً مشهود بود.
اما در بین سران نظام ما هیچ گفته‌ای مبنی بر اینکه بنی صدر خائن بوده، پیدا نکردیم. ممکن است او کارهایی کرده باشد که خیانت محسوب شود اما خائن بودن با اقدامی اشتباه از روی جهل با هم متفاوت است. ما در «صیاد» تلاش داشتیم که این ماجرا را منصفانه روایت کنیم، هیچ جانبداری و قضاوتی در فیلم وجود ندارد، ما سعی کردیم آنچه که در تاریخ رخ داده را روایت کنیم و خیلی از کسانی که مخاطب ما قرار گرفته بودند هم از این دیدگاه غیرجانبدارانه ما هم استقبال کردند و مورد تحسین آنها قرار گرفت.
شما در کارنامه حرفه‌ای خود سریال «گاندو» را به عنوان کارگردان دارید که در آنجا با یک موضع‌گیری صریح روبرو هستیم و مخاطب آثار شما شاید انتظار همان نوع موضع‌گیری را در فیلم سینمایی‌تان داشته باشد. چرا از آن موضع‌گیری صریح فاصله گرفتید؟
اگر نگاه منصفانه و تحلیلی دقیقی نسبت به سریال‌های «گاندو» داشته باشیم آنجا هم اعتدال در عملکرد را در نظر داریم. آنجا موضوع ما بحث نفوذ و جاسوس بود؛ ما هیچوقت در بحث نفوذ و جاسوسی مماشات نمی‌کنیم و فکر می‌کنم هیچ وطن‌دوست و وطن‌پرستی هم حاضر نیست شاهد خیانت برخی افراد باشد و سکوت کند.
ما حتی کاراکتری نفوذی در سپاه داشتیم و فکر نمی‌کنم تابحال چنین چیزی در فیلم‌ها و سریال‌های ما نمایش داده شده باشد. ما در «گاندو» هم سعی کردیم انصاف را بدون جانبداری رعایت کنیم و موضوع اصلی ما نفوذ CIA، MI6، موساد و دیگر سرویس‌های اطلاعاتی بود که در قالب دیپلمات، رایزن فرهنگی و... نفوذی فرستادند و همه اسناد تأییدکننده هم درباره این مسائل وجود دارد و پرونده‌های برخوردهای قضایی هم موجود بود.
ما هیچ‌گاه سعی نکردیم از قوه تخیل برای اثبات حرف خودمان و در جانبداری از جناح یا تشکیلات و جریانی استفاده کنیم و قضاوتی ناروا داشته باشیم.
آیا در روایت قصه «صیاد» با دخالت‌ها و ممیزی‌هایی روبرو شدید؟
در خصوص بحث اختلاف بین سپاه و ارتش در آن مقطع تاریخ وجود داشت، مشکلات زیادی داشتیم چون دست روی موضوعات حساسی گذاشته بودیم اما چاره‌ای نداشتیم و می‌بایستی برای رسیدن به یک وفاق و همدلی و وحدت بین نیروها که هدف اصلی قهرمان قصه بود، اختلاف‌ها و تنش‌هایی را نمایش می‌دادیم.
سعی کردیم آنچه که به آن می‌پردازیم موضوعات تند و زهرداری نباشد اما واقعاً اختلافات کلانی وجود داشته که در تاریخ هم ثبت شده و این اختلافات حتی خیلی جدی‌تر و صریح‌تر از آن چیزی بود که ما در «صیاد» نشان دادیم. این مسائل برای برخی دوستان خوشایند نبود که از ما خواستند مواردی را حذف کنیم که ما از آنجا که قصد داشتیم روایتی منصفانه و صادقانه داشته باشیم و از جعل تاریخی فاصله بگیریم اصرار داشتیم که نباید این اختلافات را در فیلم نادیده بگیریم و در نهایت خوشبختانه نظر ما مورد پذیرش قرار گرفت و پذیرفتند که ما برای نشان دادن ضرورت وفاق و وحدت باید اختلافات را هم نشان می‌دادیم.
در نهایت بدون هیچ حذفی از قصه اصلی آنچه که مدنظر داشتیم ساخته شد. طبیعتاً سینما نیاز به درام و تنش دارد و در صورت حذف این موارد به درام فیلم آسیب وارد می‌شد.
استفاده از هوش مصنوعی در ساخت «صیاد» به چه شکل بود؟
در بخش کوتاهی از صدای شهید بزرگوار که به جا مانده بود با سیستم‌های پیشرفته هوش مصنوعی استفاده کردیم و صدابردار فیلم هم با دقت این صداها را به کار برد.
ساخت صدای نزدیک به صدای واقعی شهید صیاد شیرازی کار بسیار سختی بود. شاید این کار تأثیر چندانی بر کیفیت اثر نداشته باشد، چون ممکن است مخاطب عام اصلاً صدای صیاد شیرازی را نشناسد و برایش فرقی هم نداشته باشد ولی ما برای خانواده‌شان، دوستان هم‌رزشان و دیگر نزدیکانش از این صدا استفاده کردیم که خوشبختانه مورد پسند و خوشایند این عزیزان هم قرار گرفت.
آیا از شرایط اکران رضایت دارید؟
تعداد سینماهای ما نسبت به دیگر آثاری که در حال اکران است بسیار اندک است ولی در تلاش هستیم تا کف فروش ما بالاتر بیاید و بتوانیم سالن‌های بیشتری بگیریم. طبق اخباری که داریم در شهرستان‌ها استقبال خوبی از فیلم صورت گرفته و روز به روز بر تعداد مخاطبان فیلم افزوده می‌شود.
خوشبختانه مخاطبان «صیاد» با رضایت و غرور از سالن سینما بیرون می‌آیند و این باعث می‌شود که دیدن این فیلم را به یکدیگر پیشنهاد دهند.
ساخت سریال «صیاد» به طور کامل لغو شده است؟
بعید می‌دانم ساخت این اثر در دستور کار باشد اما اطلاع دقیقی ندارم که به طور قطع درباره ساخته شدن یا ساخته نشدن آن صحبت کنم.
