معاون وزیر خارجه:
محل دور دوم مذاکرات، رُم است/فراتر از موضوعات هسته ای گفت‌وگو نمی‌کنیم
معاون وزیر امور خارجه گفت: محل دور دوم مذاکرات رم است.
به گزارش ایلنا، کاظم غریب آبادی معاون وزیر خارجه در گفت و گوی ویژه خبری گفت: تا این لحظه تقاضای جدیدی از طرف مقابل برای تغییر مکان دریافت نکرده ایم و محل دور دوم مذاکرات رم است. محل گفتگوها هرکجا باشد، عمان واسطه و میانجی است.
وی ادامه داد: علت تغییر مکان مذاکرات درخواست طرف مقابل بود و ما نیز حساسیتی به آن نداشتیم. نباید وقتمان را صرف مکان و زمان مذاکرات کنیم. ابتدا همان عمان قرار بود محل ثابت گفتگوها باشد و بعد قرار شد رم باشد و دوباره عمان مطرح شد الان هم رم مطرح شده است. اینها تقاضایی بود که ما دریافت کردیم. ما اعتقاد داریم که درباره مکان و زمان نباید وقت خودمان را صرف کنیم که روزها و یا ساعت ها بحث کنیم که کجا مذاکره و یا گفتگو کنیم. طرف ایرانی حساسیت خاصی در این موضوع نداشته است.
وی ادامه داد: ما باید تمرکز خودمان را بر محتوا و کار اصلی قرار دهیم تا گرفتار حواشی شویم. برای همین وقتی یک یا دوبار با تغییر مکان از طرف مقابل مواجه شدیم آن را پذیرفته ایم. البته نباید این را پروژه مهمی تلقی کرد. این گفتگو در هر جایی که برگزار شود باید برای هر دو طرف یک مسافت مساوی باشد. عمان به ما خیلی نزدیک است و به کشور مقابل خیلی دور است.اما نکته کلیدی این است که هر کجا برگزار شود میانجی گری برعهده عمان خواهد بود. ثبات از نظر ما بهتر است ولی اگرتقاضایی را دریافت کنیم به نگاه مثبت نگاه می کنیم مگر اینکه کشوری باشد که ما از نظر ملاحظات سیاسی مشکل اساسی داشته باشیم. حتی ممکن است خود ما هم نظری درباره کشور داشته باشیم و بخواهیم در ادوار بعدی مطرح کنیم.
غریب آبادی تصریح کرد: ایران به دنبال اتلاف وقت نیست و ما آمادگی داریم که این گفتگوها را نه تنها در یک روز بلکه در روزهای مختلف ادامه دهیم و به یک تفاهم برسیم. نکته دوم اشاره به بحث تهدیدها است که آیا طرف مقابل هم مانند ایران جدی است یا نیست. آیا با نیت تفاهم به گفتگوها وارد شده است یا نه. این تجمیع و تمرکز تجهیزات نظامی در منطقه می تواند این جدیت و نیت را زیر سوال ببرد برای همین این موضوع یک سوال مهمی بود که از طرف ایرانی مطرح شده است. گفتگوها ناظر بر دو موضوع باید باشد یک موضوع هسته ای است یعنی آن چیزی که طرف مقابل به غلط مطرح می کند که «ما از برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران نگران هستیم» از نظر ما این نگرانی هیچ وجاهتی ندارد برنامه هسته ای ایران تحت نظارت آژانس انجام شده و بر صلح آمیز بودن آن تاکید شده و هیچ انحرافی به سمت مقاصد نظامی در فعالیت های ما دیده نشده است اما اگر نگرانی وجود دارد جمهوری اسلامی حاضر است همواره درباره این موضوع و اعتماد سازی صحبت کند و تعهداتی را هم بپذیرد.
وی ادامه داد: از سوی دیگر رفع تحریم ها است ما با تهدیدهای ظالمانه و غیرقانونی مواجه هستیم تحریم ها باید به گونه ای رفع شود که مردم ما انتفاع عملی ببرند نه اینکه روی کاغذ رفع شود. ما کاری با این نداریم که این تحریم با چه برچسبی وضع شده؛ حقوق‌بشر، هسته‌ای، موشکی و یا منطقه‌ای. اگر تحریمی وضع شده که بر انتفاع اقتصادی ما تاثیر می‌گذارد، آن تحریم باید رفع شود. از نظر ما گفت‌وگو این دو محور اساسی را دارد. این به اطلاع طرف مقابل رسانده شده و طرف مقابل هم آن را قبول داشت.
غریب‌آبادی در ادامه گفت: نکته دیگر این است که ما فراتر از این موضوعات، موضوع برای مذاکره نداریم یعنی موضوعات فراهسته‌ای. ما چیزی تحت عنوان موضوعات فراهسته‌ای برای گفت‌وگو نخواهیم داشت. از این منظر، آمادگی جمهوری اسلامی ایران با توجه به این نکات برای حصول به یک تفاهم برد-برد برای طرفین و یک تفاهم منصفانه، عادلانه، منطقی و پایدار آمادگی دارد، یعنی به‌گونه‌ای نباشد که تفاهم انجام شود و یک سال بعد این نقض شود، سه سال بعد دولتی عوض شود و توافق نقض شود. جمهوری اسلامی ایران آماده حصول به این تفاهم بدون هیچ گونه تاخیری است.
او در ادامه این گفت‌وگو تصریح کرد: این چارچوب‌ها مورد پذیرش هر دو طرف قرار گرفت. این دور پایان یافت و ما الان وارد دور دوم گفت‌وگوهای غیرمستقیم می‌شویم. در دوره دوم گفت‌وگوها تمرکز بر تعیین چارچوب‌ها و دستور کار گفت‌وگوها خواهد بود که باید ببینیم اگر ما قرار است که در مورد موضوع هسته‌ای یعنی بحث اعتمادسازی نسبت به برنامه هسته‌ای ایران صحبت کنیم و همچنین رفع تحریم‌ها به شیوه‌ای ملموس برای جمهوری اسلامی ایران که لمس کند که این موضوع انتفاع دارد و این‌گونه نیست که روی کاغذ لغو شده باشد؛ باید چه کارهایی انجام دهیم؟، روی چه مواردی بحث و بررسی کنیم؟ و چه تحریم‌هایی باید حذف شود؟ نه اینکه به صورت خیلی جزئی وارد متن‌نویسی شویم. چارچوب کلی این در دور دوم این دو موضوع مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.
او در ادامه گفت: دور اول طبیعتا با این هدف شکل گرفت که دو طرف یک ارزیابی از یکدیگر داشته باشند که آیا برای گفت‌وگوها جدی هستند و در واقع آیا امکان شکل‌گیری یک گفت‌وگو یا یک مذاکره با هدف رسیدن به یک تفاهم ممکن است یا نیست و اینکه در واقع خطوط اصلی خود را با یکدیگر سهیم شوند و مواضع اصولی خود را به اطلاع طرف مقابل برسانند. از این زاویه که نگاه کنیم، این سه موضوع در دور اول در مسقط انجام شد. به دلیل اینکه واقعاً ما نقطه اختلاف کلیدی در دوره اول نداشتیم، زمان گفت‌وگوها با وجود اینکه غیرمستقیم بود، تقریبا کمتر از سه ساعت و با موفقیت پایان پذیرفت.
معاون وزیر خارجه ایران با بیان اینکه در واقع دور اول با موفقیت به پایان پذیرفت، مفهوم آن این نیست که ما تا انتهای گفت‌وگوها را بر مبنای همین دور اول بخواهیم پیش‌بینی کنیم، گفت: این بسیار ساده‌انگارانه است چراکه مذاکره و گفت‌وگو یک فرایند است. ما در واقع باید ببینیم که در ادوار بعدی گفت‌وگوها چگونه با چه موضوعاتی مواجه خواهیم بود، آیا طرف مقابل در نیت خود برای تداوم گفت‌وگو با هدف رسیدن به یک تفاهم قابل قبول برای طرفین جدی است یا نیست، چه میزان از فشارهای طرف‌های ثالث تاثیر می‌پذیرد. اینها نکاتی است که در ادوار بعدی مشخص خواهد شد.
او با اشاره به بیانات رهبر انقلاب، گفت: همان‌گونه که مقام معظم رهبری هم فرمودند، در گفت‌وگوها نه دچار خوش‌بینی افراطی هستیم نه دچار بدبینی افراطی، بلکه متکی بر واقعیات حاکم بر گفت‌وگو برنامه‌های خود را تنظیم می‌کنیم. از این منظر اگر نگاه کنیم، ما نظرات جمهوری اسلامی ایران را وقتی به اطلاع طرف مقابل رساندیم، خطوط اصلی خود را برای شکل‌گیری یک گفت‌وگو و تفاهم به اطلاع آن‌ها رساندیم.
معاون وزیر خارجه در پاسخ به این سوال که «آیا فکر می‌کند مذاکرات غیرمستقیم ایران با آمریکا طول می‌کشد و یا در کوتاه مدت به نتیجه خواهد رسید؟» گفت: این موضوع به اراده و مواضع طرف مقابل بستگی دارد. اگر آن‌ها رویکرد دوره اول را داشته باشند به نظرم حصول توافق طولانی نخواهد بود ولی اگر شاهد مواضع غیر سازنده باشیم، فرایند گفت‌وگو پیچیده می‌شود. باید ببینیم در دور دوم مذاکرات چه اتفاقی می‌افتد و شاید آن موقع راحت‌تر بتوان اظهارنظر کرد.
غریب‌آبادی افزود: نکته کلیدی این است که کشوری که تحریم‌ها را علیه ایران اعمال کرده است، آمریکاست و برای لغو تحریم‌ها باید کشوری که تحریم‌ها را انجام داده در نقطه ثقل جهت رفع تحریم‌ها باشد و ما گفت‌وگوهای غیر مستقیم با آمریکا را با هدف رفع تحریم‌ها پیگیری می‌کنیم و همان‌طور که گفتم، تماس‌های دیپلماتیک در این زمینه با اروپایی‌ها داریم و این تماس‌ها را حفظ می‌کنیم.
معاون وزیر خارجه همچنین در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه به نظر او «چرا منافقین برای او در حاشیه مذاکرات مسقط حاشیه‌ای مثل ماجرای "خودکار طلا" را درست کردند»، گفت:نکته اول است که که ما نماینده ملت بزرگ ایران در این مذاکرات هستیم و مردم شریف ایران این اعتماد را داشته باشند که نمایندگان آن‌ها در مکان‌های دیپلماتیک به نمایندگی از مردم بزرگ ایران حضور پیدا می‌کند و در راستای تحقق منافع ملی کشور حرکت می‌کنند. نکته دوم این است که روش منافقین مشخص است. آن‌ها به هر طریقی می‌خواهند ضربه بزنند. من در زمانی که در قوه قضاییه بودم تشکیل دادگاه منافقین را با جدیت پیگیری کردم و با کمک نهادهای دیگر آزادی افرادی چون آقای نوری و اسدی را به پیش بردیم.
غریب آبادی افزود: این حاشیه‌سازی‌ها در مسیر ما تزلزلی ایجاد نمی‌کند و ما به عنوان نمایندگان ملت ایران در راستای تحقق منافع آن‌ها و دفاع از این منافع حرکت می‌کنیم و این مسائل حاشیه‌ای، تاثیری بر اراده ما در این زمینه نمی‌گذارد.
وی در بخش دیگری از صحبت های خود ادامه داد: واقعیت این است که نگارش متن زمانی آغاز خواهد شد که دو طرف بر سر چارچوب‌ها و دستور کار به توافق برسند. ما در این گفت‌وگوها کاملاً جدی هستیم و موضوع مذاکره نیز مشخص است. اگر طرف مقابل نیز با همین جدیت وارد مذاکرات شود، از نظر ما می‌توان در همین دور بر روی چارچوب‌ها و دستور کار به توافق رسید. البته این کار ساده‌ای نیست؛ بلکه کاری پیچیده و دشوار است، اما غیرممکن نیست؛ به‌ویژه اگر طرف مقابل با همان رویکردی که در دور اول وارد مذاکرات شد، در دور دوم نیز ادامه دهد. از نظر من، دستیابی به پیشرفت در دور دوم کاملاً واقع‌بینانه است.
غریب‌آبادی با اشاره به برخی ادعاها درباره دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای گفت: مطالبی که درباره نگرانی از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای مطرح می‌شود، کاملاً مشخص است که مرجع قضاوت در این زمینه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و تاکنون هیچ گزارشی از سوی آژانس در خصوص تلاش ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای منتشر نشده است. تنها ادعایی که برخی تکرار می‌کنند، این است که ایران مواد لازم برای ساخت بمب را دارد، در حالی که داشتن مواد به‌تنهایی برای تولید سلاح کافی نیست.
معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه، در واکنش به هجمه‌ها علیه برنامه هسته‌ای ایران و ادعاهای مربوط به ساخت سلاح، اظهار کرد: برخی کشورها که نامی از آن‌ها نمی‌برم، مواد مورد نیاز برای تولید صدها کلاهک هسته‌ای را در اختیار دارند، اما هیچ‌گاه با اعتراض مواجه نمی‌شوند. بنابراین تا زمانی که نظارت آژانس وجود دارد، ابراز چنین نگرانی‌هایی کاملاً بی‌مورد است. آیا تنها داشتن مواد هسته‌ای به معنای توانایی ساخت سلاح است؟ قطعاً چنین نیست.
غریب‌آبادی هدف از طرح این قبیل ادعاها را ایجاد بحرانی مصنوعی دانست و گفت: در همین منطقه، رژیم صهیونیستی نمونه بارز کشوری است که سلاح هسته‌ای دارد. اگر واقعاً نگرانی آمریکا درباره سلاح هسته‌ای جدی و واقعی است، باید به رژیم صهیونیستی فشار بیاورد تا به پیمان عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای (NPT) بپیوندد و روند خلع سلاح را آغاز کند. گرچه این نگرانی‌ها چندان دقیق و واقعی نیست، اما جمهوری اسلامی ایران همواره آماده گفت‌وگو درباره این نگرانی‌ها بوده و اکنون نیز چنین آمادگی دارد. در عین حال، ایران نیز نگرانی‌هایی دارد که باید در چارچوبی منطقی مورد بحث قرار گیرد و به تفاهمی دوجانبه منجر شود.
وی درباره اهمیت دور دوم گفت‌وگوها و مدت زمان احتمالی آن اظهار کرد: در دور اول مذاکرات در مسقط، هر دو طرف آمادگی داشتند که در صورت نیاز، مذاکرات را به روز دوم نیز ادامه دهند. با این حال، چون هیچ‌کدام از طرفین آگاهی دقیقی از مواضع طرف مقابل نداشتند، مباحث مدنظر در همان روز و در کمتر از سه ساعت مطرح و بررسی شد و ارزیابی لازم نیز از سوی دو طرف انجام گرفت.
معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه ادامه داد: اکنون نیز این آمادگی برای دور دوم وجود دارد. ما انتظار داریم که طرف آمریکایی نیز وارد نگارش چارچوب‌ها و دستور کار مذاکرات شود تا بتوانیم به تفاهم برسیم. به نظر من، دور دوم می‌تواند مرحله‌ای باشد که در آن کارشناسان هر دو طرف در دو حوزه تخصصی وارد گفت‌وگوهای جزئی‌تر شوند و در صورت نیاز، روند نگارش متن آغاز گردد. البته این امر مشروط به آن است که چارچوب‌ها و موضوعات اصلی برای دستیابی به تفاهم، مورد توافق دو طرف قرار گیرد. این فرآیند باید کاملاً دوجانبه و بر اساس تفاهم شکل بگیرد.
غریب‌آبادی در ادامه، به اظهارات اخیر مقامات آمریکایی اشاره کرد و گفت: اظهارنظرهایی از سوی آقای ویتکاف صورت گرفته که جای تأمل دارد. او اخیراً در توییتی مدعی شده که ایران حق غنی‌سازی اورانیوم را نخواهد داشت، در حالی که پیش‌تر در مصاحبه‌ای با شبکه فاکس‌نیوز گفته بود که اگر غنی‌سازی تا سقف ۳.۶۷ درصد باشد—که در برجام مشخص شده—آمریکا با آن مشکلی نخواهد داشت.
معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه درباره مواضع متفاوت طرف آمریکایی توضیح داد: نخست آنکه برای هیئت ایرانی و رئیس تیم مذاکره‌کننده، آگاهی از مواضع و دیدگاه‌های طرف مقابل در میز گفت‌وگو اهمیت اساسی دارد. هرچند نمی‌توان تحلیل‌های رسانه‌ای طرف مقابل را نادیده گرفت، اما آنچه در تحلیل‌ها مبنا قرار می‌گیرد، مواضعی است که رسماً و به‌صورت اصولی در مذاکرات اعلام می‌شود. طبیعتاً باید تغییرات احتمالی در مواضع رسانه‌ای را نیز به‌دقت رصد و تحلیل کرد، اما اساس تنظیم سیاست، بر مبنای اظهارات رسمی و کلیدی طرف مقابل در مذاکرات خواهد بود.
غریب‌آبادی ادامه داد: مسأله محوری در میان این اظهارات متناقض و زیگزاگی آمریکایی‌ها، مسئله غنی‌سازی است؛ برنامه‌ای کاملاً بومی که حاصل تلاش‌های علمی دانشمندان جوان کشور و سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی ایران است. ما هیچ‌گاه در فعالیت‌های غنی‌سازی از تعهدات خود فراتر نرفته‌ایم و هیچ‌گونه انحرافی نیز در این زمینه نداشته‌ایم. افزون بر این، هیچ ماده‌ای در اساسنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یا معاهده NPT وجود ندارد که کشورها را از حق غنی‌سازی یا درصد مشخصی از آن منع کند. تنها محدودیت موجود، عدم انحراف فعالیت‌های هسته‌ای به سمت اهداف نظامی است.
وی با تأکید بر جایگاه و اهمیت صنعت غنی‌سازی در ایران افزود: این صنعتی است که در راه توسعه‌اش شهید داده‌ایم و هرگز نمی‌توان آن را وجه‌المصالحه مذاکرات قرار داد. اگر نگرانی طرف مقابل از جهت نظامی‌شدن برنامه هسته‌ای ایران است، این موضوع قابل مذاکره و بررسی است. اما اگر هدف آن‌ها تعطیلی کامل صنعت هسته‌ای، به‌ویژه غنی‌سازی، باشد، چنین خواسته‌ای نه منطقی است و نه می‌تواند محور مذاکرات قرار گیرد. این موضوع پیش‌تر نیز برای طرف مقابل تشریح شده و امروز نیز وزیر امور خارجه کشورمان آن را به‌روشنی اعلام کردند.
غریب‌آبادی تصریح کرد: اگر طرف مقابل واقعاً در پی دستیابی به توافق است، باید با مطالبات منطقی و واقع‌گرایانه وارد مذاکره شود، نه با خواسته‌های غیرواقعی که جز افزایش بی‌اعتمادی در جمهوری اسلامی ایران، نتیجه‌ای به دنبال نخواهد داشت. باید دید طرف مقابل در دور دوم مذاکرات با چه سیاستی وارد می‌شود؛ اما توصیه جدی ما این است که مواضع اصولی جمهوری اسلامی ایران را که به‌طور رسمی نیز اعلام شده، مورد توجه قرار دهد.
وی درخصوص هم‌زمانی مذاکرات با تداوم تحریم‌های آمریکا گفت: یکی از دلایل اصلی امتناع ایران از مذاکره مستقیم با آمریکا، اتکای این کشور به سیاست تهدید و تحریم است. ایالات متحده، به‌ویژه در سال‌های اخیر، نشان داده که به تعهدات بین‌المللی پایبند نیست؛ نه‌تنها به‌صورت یک‌جانبه از برجام خارج شد، بلکه به گفته خود، سیاست فشار حداکثری را نیز علیه ایران اعمال کرد. در چنین شرایطی، آغاز گفت‌وگو بدون ایجاد بستر اعتماد و پیش‌زمینه‌ای مناسب، شبیه گفت‌وگوی دو طرف با سابقه اختلاف و تنش عمیق است که ناگهان بخواهند مشکلات را حل کنند. طبیعی است که در این حالت، هیچ‌یک از طرفین حاضر به امتیازدهی فوری نیستند. مذاکره در چنین فضایی نه‌تنها نشانه ضعف محسوب می‌شود، بلکه ممکن است به مخدوش شدن بیشتر اعتماد نیز بینجامد.
وی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران با در نظر گرفتن سوابق بدعهدی آمریکا، از مذاکره مستقیم امتناع ورزید و در عوض، گفت‌وگوهای غیرمستقیم را پیشنهاد داد که مورد پذیرش قرار گرفت. باید تأکید کرد که تهدید و تحریم با منطق مذاکره هم‌خوانی ندارد. ایران نیز ابزارها و سازوکارهای خاص خود را برای پاسخ به تهدیدات در اختیار دارد. همان‌طور که رهبر معظم انقلاب فرموده‌اند، در صورت تهدید امنیت ملی ایران، ما نیز امنیت تهدیدکنندگان را به خطر خواهیم انداخت.
غریب‌آبادی با اشاره به ناکارآمدی تحریم‌ها گفت: دولت آمریکا که اصلی‌ترین تحریم‌کننده است، آیا به اهداف خود دست یافته؟ هدف اصلی آن‌ها از تحریم‌ها، توقف برنامه هسته‌ای ایران و تغییر رفتار جمهوری اسلامی نسبت به آمریکا و متحدانش بود. آیا چنین اتفاقی رخ داده؟ قطعاً نه. تحریم‌ها اگرچه موجب فشار اقتصادی بر مردم شده‌اند، اما همان‌گونه که مقام معظم رهبری نیز بارها تأکید کرده‌اند، باید در داخل کشور با اتخاذ سیاست‌هایی منسجم، روند خنثی‌سازی تحریم‌ها و استفاده حداکثری از ظرفیت‌های داخلی را دنبال کنیم تا وابستگی به رفع تحریم از طریق مذاکرات به حداقل برسد.
وی با تأکید بر اینکه تحریم‌ها کارآمدی نداشته‌اند، گفت: اگر امروز آمریکا پذیرفته است با جمهوری اسلامی ایران مذاکره کند، این امر ناشی از عوامل مختلفی است، اما به‌هیچ‌وجه ناشی از ضعف جمهوری اسلامی ایران نیست. کشورهای دیگر با کشوری که ضعیف باشد مذاکره نمی‌کنند، بلکه خواسته‌های خود را به آن تحمیل می‌کنند. ما اکنون با چنین وضعیتی مواجه نیستیم و جمهوری اسلامی ایران هرگز تحمیل و تهدید را نپذیرفته و همواره محکم در برابر آن ایستاده است. اینکه ابتدا پیشنهاد مذاکره ارائه شد، ناشی از آن است که جمهوری اسلامی ایران همچنان در موضع قدرت قرار دارد، همچنان کشوری اثرگذار است، و تحریم‌ها نیز تأثیرگذار نبوده‌اند؛ چرا که اگر تحریم‌ها اثربخش بودند، باید همان سیاست‌های تحریمی ادامه می‌یافت و طرف مقابل پای میز مذاکره حاضر نمی‌شد.
غریب‌آبادی با اشاره به اینکه این شرایط به نفع هیچ‌یک از طرفین نیست، گفت: طبیعتاً رسیدن به تفاهمی که دغدغه‌های هر دو طرف مذاکره را برطرف کند، برای هر دو سودمند خواهد بود. آمریکا بارها و در مواضع رسمی و مکتوب اعلام کرده است که ایران نباید به سلاح اتمی دست یابد. ما نیز این موضوع را می‌پذیریم؛ چراکه دستیابی به سلاح اتمی نه در برنامه ما، نه در دکترین هسته‌ای، و نه حتی در دکترین نظامی جمهوری اسلامی ایران قرار ندارد و رفتار عملی ما تاکنون این موضوع را به‌روشنی نشان داده است. اگر واقعاً این تنها دغدغه آن‌ها است و مسئله‌ای فراتر از این وجود ندارد و نباید هم داشته باشد، دستیابی به نتیجه ممکن است. چراکه خواسته‌هایی فراتر از این، مورد پذیرش جمهوری اسلامی ایران قرار نخواهد گرفت.
وی افزود: ما فرمولی مشخص برای مذاکرات داریم؛ مبتنی بر اعتمادسازی در برابر رفع عملی و ملموس تحریم‌ها، با هدف تأمین منافع اقتصادی ملت ایران. این فرمول امکان گفت‌وگو درباره برخی مسائل را فراهم می‌کند و اجزای آن قابل تعیین و بررسی است. نمونه‌ای از این رویکرد در توافق پیشین برجام نیز تجربه شده بود؛ نظارت‌های مشخص آژانس و محدودیت‌هایی قابل‌پذیرش، بدون توقف غنی‌سازی. توقف کامل غنی‌سازی هیچ‌گاه برای ایران پذیرفتنی نبوده و نخواهد بود.
غریب‌آبادی یادآور شد: در زمان ریاست‌جمهوری اوباما، مذاکرات ۵+۱ با سیاست «غنی‌سازی صفر» آغاز شد. اما نتیجه چه شد؟ طرف مقابل که خواهان تعطیلی کامل صنعت هسته‌ای ایران بود، در نهایت پذیرفت که غنی‌سازی ادامه یابد، زیرا این فناوری برای ایران اصل غیرقابل چانه‌زنی است. ما این دانش را از کسی نگرفته‌ایم که بخواهیم پس بدهیم یا کنار بگذاریم. در آن زمان، یکی از مقامات غربی حتی گفته بود: "اگر تصمیم با من بود، پیچ و مهره‌های تأسیسات هسته‌ای ایران را باز می‌کردم و مثل لیبی آن را برمی‌چیدم. " اما مذاکره یعنی تفاهم دوجانبه و چنین خواسته‌ای نه آن زمان ممکن بود و نه امروز.
وی درباره حضور نماینده آژانس در ایران گفت: جمهوری اسلامی ایران همواره تعاملاتی مستمر با آژانس داشته است، هرچند این تعاملات گاه با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده است. حتی در زمانی که ایران اجرای تعهدات فراپادمانی را متوقف کرد و نظارت‌های آژانس را کاهش داد، این اقدام واکنشی به عدم اجرای تعهدات طرف مقابل بود و نه اقدامی علیه آژانس. ایران هیچ تعهدی فراتر از پادمان نداشت. مدیران آژانس نیز به‌طور منظم به ایران سفر می‌کنند و مقامات ما نیز با آژانس در وین در ارتباط هستند. کشوری با برنامه هسته‌ای گسترده همچون ایران، طبیعی است که رابطه‌ای پیوسته و سازنده با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشته باشد؛ چه در زمینه غنی‌سازی، چه تولید رادیوداروها و سایر فعالیت‌های تحقیقاتی صلح‌آمیز.
معاون حقوقی و بین الملل وزیر خارجه در ادامه با اشاره به سخنان ساعتی قبل مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت: من دیدم امروز آقای گروسی گفتند که بدون آژانس، در واقع هر تفاهمی یک تکه کاغذ است. این موضع بسیار عجولانه بود. طبیعتاً اکنون بسیار زود است که درباره این موضوع صحبت کنیم. هر زمان که تفاهمی شکل بگیرد، طبیعتاً آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دعوت خواهد شد و موضوع راستی‌آزمایی با آژانس مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت و تفاهم خواهد شد؛ همچنان‌که در زمینه رفع تحریم نیز همین اتفاق باید بیفتد. بالاخره ما باید یک‌سری سازوکارهایی داشته باشیم تا ببینیم آیا طرف مقابل در حوزه تحریم به تعهدات خود برای رفع تحریم عمل می‌کند یا خیر.
غریب آبادی با تأکید بر اینکه تعاملات با آژانس مورد توجه مذاکره‌کنندگان بوده و بسیار مهم است، گفت: این تعاملات باید ادامه یابد. ما همواره دو نکته را به آژانس و مدیرکل آن یادآوری کرده‌ایم؛ اول اینکه نباید تحت فشار سیاسی برخی کشورهای خاص قرار گیرد. آژانس متعلق به تمامی کشورهای عضو NPT یا کشورهای عضو آژانس است.
وی ادامه داد: نکته دوم، تهدیداتی است که جمهوری اسلامی ایران بعضاً در رابطه با تأسیسات خود با آن مواجه می‌شود. آژانس باید موضع شفافی در این زمینه اتخاذ کند و نباید همواره در لاک سیاسی خود باقی بماند؛ به‌گونه‌ای که در جایی که ایران تعهدی راجع به پادمان دارد، سفت‌وسخت اجرای آن را پیگیری کند، اما وقتی همان تأسیسات مورد تهدید قرار می‌گیرند، سکوت اختیار کند. این موضوع در سفر امروز آقای گروسی، از سوی دکتر عراقچی مطرح و این انتظارات بیان شد.
غریب‌آبادی درباره سفر وزیر امور خارجه به روسیه نیز توضیح داد: روسیه کشوری مهم برای جمهوری اسلامی ایران است و ما روابط کاملاً راهبردی با روسیه داریم. معاهده مشارکت جامع راهبردی میان دو کشور منعقد شده و اخیراً هم در روسیه به تصویب رسیده است. فرآیند تصویب آن در مجلس شورای اسلامی نیز در حال انجام است. این موارد حاکی از آن است که روابط ایران و روسیه راهبردی است و این نوع روابط اقتضائات خاص و همکاری در همه زمینه‌ها را دارد. سفر جناب آقای دکتر عراقچی با دو هدف کلیدی انجام می‌شود؛ نکته اول، ابلاغ پیام مقام معظم رهبری به آقای پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، و نکته دوم، بررسی راهکارهای گسترش و تقویت همکاری‌های دوجانبه، چندجانبه و بین‌المللی است.
وی ادامه داد: دو کشوری که روابط راهبردی دارند، باید در سطوح مختلف با یکدیگر تعامل کرده و برنامه‌ریزی‌های متعددی داشته باشند. در موضوع هسته‌ای نیز ما با روسیه و چین تعاملات بسیار نزدیکی داریم. در هر دوره‌ای که با اروپایی‌ها گفت‌وگو داشته‌ایم، دوستان چینی و روسی را در جریان قرار داده‌ایم. موضع چین و روسیه در خصوص برنامه هسته‌ای ایران، موضعی اصولی است؛ هم بر توقف تهدیدات تأکید دارند، هم تنها راه‌حل را مذاکره و گفت‌وگو می‌دانند و هم رفع تحریم‌های ظالمانه را ضروری می‌دانند. این موضوعی است که ما نیز آن را مدنظر قرار داده و تلاش می‌کنیم تا تعامل خود را با شرکای چینی و روسی حفظ و تقویت کنیم.
معاون وزیر امور خارجه در پاسخ به این سؤال که آیا چین و روسیه در جریان جزئیات دور نخست مذاکرات مسقط قرار گرفتند، گفت: پس از دور اول گفت‌وگوهای غیرمستقیم در مسقط، من خودم در روسیه بودم و با مقامات وزارت خارجه روسیه ملاقات داشتم و آن‌ها را در جریان امور قرار دادم. جناب دکتر عراقچی نیز فردا به روسیه می‌روند و شخص رئیس‌جمهور روسیه را مجدداً در جریان قرار خواهند داد. این اقدام بسیار لازم و ضروری است. در خصوص چین نیز، همکاران ما در وزارت امور خارجه با سفیر چین دیدار داشته‌اند و نکات لازم درباره گفت‌وگوها را به اطلاع طرف چینی رسانده‌اند. این تعامل و تماس همچنان ادامه خواهد داشت.
غریب‌آبادی در خصوص موضع اروپایی‌ها نیز گفت: مذاکراتی که اکنون در جریان است، مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و آمریکاست. ما با اروپا نیز گفت‌وگوهای خود را داشته‌ایم؛ چهار دور گفت‌وگو انجام شده و همچنان با آن‌ها در تماس هستیم. روز گذشته، معاون محترم سیاسی وزارت امور خارجه، سه سفیر اروپایی از انگلیس، آلمان و فرانسه را دعوت کردند و درباره همین مباحث با آن‌ها صحبت شد. ما در تعامل و تماس هستیم. اما یک نکته کلیدی وجود دارد. سؤال این است که چرا با آمریکا گفت‌وگو و مذاکره می‌شود؟ کشوری که تحریم‌ها را علیه جمهوری اسلامی ایران وضع کرده، آمریکا است. اگر قرار است برای رفع تحریم‌ها مذاکره کنیم، طبیعتاً باید کشوری که تحریم‌ها را وضع کرده، در مرکز گفت‌وگوها قرار داشته باشد.
غریب‌آبادی درباره نقش اروپا در آینده مذاکرات نیز گفت: نقش اروپا مهم است، اما خود آن‌ها نیز (پیش از آنکه آمریکا وارد گفت‌وگوی مستقیم با ایران شود) همواره به ما اذعان کرده‌اند که اگر این گفت‌وگوها شامل آمریکا نباشد، اروپایی‌ها قادر نخواهند بود مسئولیت‌های خود را در حوزه رفع تحریم انجام دهند. ما نیز به این نکته واقفیم و طبیعتاً این گفت‌وگو اکنون میان ایران و آمریکا با هدف رفع تحریم و حل موضوع هسته‌ای صورت می‌گیرد. هر جا که لازم باشد، با طرف اروپایی نیز هماهنگی‌های لازم انجام خواهد شد. از این منظر، این مسئله برای ما کاملاً ساده و روشن است. ما تماس‌های دیپلماتیک و تعاملات خود را با طرف اروپایی حفظ خواهیم کرد و به این مناسبات تداوم خواهیم بخشید.
معاون حقوقی و بین الملل وزارت خارجه در پاسخ به پرسشی درباره ادعاها پیرامون اختلاف سطح مذاکره کنندگان ایرانی و آمریکایی گفت: البته من نباید اینجا از جایگاه آقای ویتکاف در ساختار سیاسی آمریکا دفاع کنم، اما شاید دانستن این نکته جالب باشد که آقای ویتکاف جایگاهی بالاتر از وزیر در ساختار سیاسی آمریکا دارد. همین امروز خبری منتشر شد مبنی بر اینکه ویتکاف و وزیر خارجه آمریکا به فرانسه سفر می‌کنند و قرار است ویتکاف با رئیس‌جمهور فرانسه دیدار کند، در حالی که وزیر خارجه با همتای خود دیدار خواهد داشت. خود آمریکا چه سطحی برای ویتکاف تعریف کرده، همین یک مثال کافی است، البته اگر بخواهید، مثال‌های بیشتری هم ارائه خواهم کرد. ویتکاف دو یا سه بار به روسیه سفر کرده و آخرین بار، یک روز پیش از مذاکرات مسقط، یعنی روز جمعه گذشته، در سن‌پترزبورگ حدود چهار ساعت و نیم تا پنج ساعت با آقای پوتین گفت‌وگو داشته است. در روسیه، طرف مذاکره او وزیر خارجه نبود، بلکه رئیس‌جمهور پوتین بود. در این زمینه فکر می‌کنم باید برای همیشه به این بحث که آیا سطح طرفین برابر است یا نه، خاتمه دهیم.
