ایران بیش از اینکه به کشور حامل پیام نگاه کند به محتوای آن توجه خواهد کرد/ نگرانی مشترک کشورها از رفتار ترامپ باعث اتخاد مواضع یکسان نمی شود

نوذر شفیعی استاد روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با ایلنا، در رابطه با نقشی که افزایش تنش میان آمریکا و کشور‌های اروپایی و کانادا در روابط این کشور‌ها با ایران دارد و در پاسخ به این سوال که آیا با وجود اخلاف نظرها میان اروپا و کانادا با رییس‌جمهور ایالات متحده، امکان گسترش روابط با این کشورها برای ایران بیشتر شده است، تصریح کرد: به طور معمول، کشورها زمانی در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند که یک تهدید مشترک وجود داشته باشد. بنابراین با رفتار ترامپ که با عرف بین‌الملل و حقوق بین‌الملل ناسازگار است، قاعدتا سایر کشورها می‌توانند به یک موضع واحد در برابر او برسند. اما اینکه کشورها بتوانند به سمت یک همگرایی پیش بروند، بستگی به نزدیکی و دوری منافع و هویت آن‌ها دارد. به عنوان مثال، ممکن است ایران و کانادا در مخالفت با سیاست‌های ترامپ موضع و منافع واحدی داشته باشند، اما آیا آن‌ها هویت مشترکی نیز دارند؟ در اینجا مشکل پیش می‌آید. به این دلیل که از دید برخی کشورها، مانند کانادا، رفتار ترامپ ممکن است مغایر با عرف بین‌الملل باشد، اما هویت ایران ممکن است با سنجه‌هایی ذهنی سیاستمداران کانادایی یا اروپایی همخوانی نداشته باشد.

رفتار ترامپ باعث نگرانی مشترک میان کشورها شده ولی باعث اتخاد مواضع یکسان نمی شود

وی ادامه داد: بنابراین، منافع مشترک می‌تواند کشورها را به سمت یک دیدگاه مشترک سوق دهد، اما عدم وجود هویت مشترک مانع از اقدام هماهنگ و مشترک آن‌ها در برابر این تهدید مشترک می‌شود. به همین دلیل به نظر می‌رسد که کانادا و اروپا مسیر روابط خود با ایران و آمریکا را به طور جداگانه دنبال خواهند کرد. ممکن است رفتار ترامپ باعث نگرانی مشترک میان کشورها شده باشد ولی الزاما این نگرانی یکسان باعث اتخاد مواضع یکسان و وحدت میان آنها نمی شود. چون معمولا این کشورها هویت های مشترکی دارند و منافع آن‌ها نسبت به یکدیگر دور و نزدیک است.

پیام‌رسان باید کشوری باشد که با ایران روابط نزدیک دارد ولی امارات مواضع نزدیکی با ایران ندارد

این تحلیل‌گر مسائل بین‌المللی در خصوص علل انتخاب امارات و انور قرقاش برای ارسال نامه به ایران از سوی ترامپ، عنوان کرد: اینکه یک کشوری حامل پیام است کاملاً به نزدیکی و دوری روابط بستگی دارد. کشورهای دیگری نیز وجود دارند که می‌توانستند این پیام را منتقل کنند، کما اینکه قبلا از طریق عمان، پاکستان، ترکیه و عراق و گاهی اوقات توسط همین امارات این پیام منتقل می شد، منتها اینکه چه کشوری‌ پیام را ارسال کرده است، اهمیت دارد. آمریکا ممکن است نخواهد این امتیاز را به هر کشور دیگری بدهد، اما کشوری که حامل پیام است باید روابط دوستانه‌ای با هر دو طرف داشته باشد یعنی امارات باید روابط نزدیکی با ایران و آمریکا داشته باشد در حالی که ما می‌بینیم امارات به رغم داشتن روابط نزدیک با ایران، به لحاظ سیاست خارجی و موضع شفاهی چندان به ایران نزدیک نیست.  در اینجا به نظر می‌رسد که تفاوت چندانی ندارد که چه کشوری حامل پیام باشد، اما محتوای پیام از اهمیت بالایی برخوردار است. ایران بیش از اینکه به امارات یا قطر یا عمان نگاه کند که حامل پیام هستند به محتوای پیام توجه خواهد کرد. بنابراین اگر ایران بخواهد در همان زمان نکاتی را در ارتباط با پیام مطرح کند، قطعا میان امارات و عمان فرق خواهد بود،  قطعاً با عمان به صورت واضح‌تری صحبت خواهد کرد تا با امارات، زیرا امارات به عنوان یک رقیب محسوب می‌شود. در هر حال ایران باید در پی این باشد که چه پاسخی خواهد داشت، این موضوع الان اهمیت دارد.

مسئله ایران برای چین و روسیه اهمیت دارد چون به منافع ملی آن‌ها مربوط می‌شود

چین و روسیه برای پرستیژ بین‌المللی خود در موضوعات ایران مشارکت می‌کنند

وی با تاکید بر اینکه به هر حال، ایران اکنون موضوعی است که روی میز قرار دارد، درباره نگاه روسیه و چین نسبت به روابط ایران و آمریکا، اظهار کرد: کشورهایی مثل چین و روسیه به دو دلیل تمایل دارند که در این بحث شریک باشند. یکی از دلایل این است که اساساً مسئله ایران به منافع ملی آن‌ها مربوط می‌شود. بدین ترتیب، اینکه در آینده چه اتفاقی در روابط ایران و آمریکا رخ دهد، تأثیر بسزایی بر روابط روسیه و چین با ایران خواهد داشت. این نکته‌ای است که باید به آن توجه شود.  نکته دوم این است که کشورها همیشه برای منافع مادی تلاش نمی‌کنند، بلکه برای اعتبار و پرستیژ نیز کوشش می‌نمایند. بنابراین، چین و روسیه به عنوان دو قدرت بزرگ تمایل دارند که در مسائلی که جنبه سیاست بین‌المللی پیدا می‌کند، از جمله مسئله ایران، در این موضوع مشارکت داشته باشند. این مشارکت به آن‌ها اعتبار می‌بخشد و آن‌ها را به عنوان یکی از طرف‌های تصمیمات سیاسی بین‌المللی تبدیل می‌کند.