هدف سیاه نما خواندن یک فیلم، کم کردن ارزش هنری یک اثر است

نشست نقد و بررسی فیلم سینمایی «مرد فریاد می‌زند» به کارگردانی محمد صالح هارون که در سال ۲۰۱۰ از جشنواره بین المللی فیلم کن جایزه ویژه دریافت کرده بود شب گذشته(پنجشنبه ۲۸ فروردین) با حضور کار گردان در خانه سینما برگزار شد.

به گزارش خبرنگار ایلنا محمد صالح هارون با ابراز خوشنودی از حضور در ایران گفت: خیلی هیجان زده هستم که انقدر جمعیت در این سالن می‌بینم. من سینمای ایران و برخی از فیلمسازان این کشوررا می‌شناسم و تحت تاثیر برخی از آن‌ها بودم. اینکه در این جلسه کنار شماهستم به من دلگرمی می‌دهد.
وی ادامه داد: ما در چاد ۴۰ سال شاهد جنگ داخلی بودیم. در این فیلم آن چیزی که می‌بینید نشان می‌دهد که من تحت تاثیر این اتفاق بودم. در سال ۲۰۰۶ که من در چاد مشغول ساخت فیلم بودم شورشیان به شهر حمله کردند و من شاهد این درگیری‌ها بودم. در سال ۲۰۰۸ هم باز مشغول ساخت یک اثر دیگری بودم که همین درگیری‌ها شروع شد و من هم اینبار دخالت کردم و زخمی شدم.
محمد صالح هارون درباره ساخت این فیلم و حمایت کشور فرانسه توضیح داد: من به عنوان کسی که در فرانسه زندگی می‌کنم می‌توانم از نهادهای این کشور درخواست حمایت کنم. البته در فرانسه حمایت از فیلم‌های هنری و مولف یک رسم است. البته این کشور یک صندوق برای حمایت از آثار سینمایی دارد که هنرمندان این کشور و کسانی که مقیم فرانسه هستند می‌توانند از این حمایت استفاده کنند. البته برای این حمایت یک کمیسیونی تشکیل می‌شود و اگر رای مثبت به اثر داده شود می‌تواند از حمایت ۱۵۰ میلیون یورویی استفاده کند.
وی که این فیلم را چهارمین اثر سینمایی خود دانست درباره حمایت چاد از «مرد فریاد می‌زند» عنوان کرد: اگر فیلم بتواند با اقبال روبرو شود تبلیغاتی در چاد برای آن انجام می‌دهند. فیلم من در جشنواره کن نماینده کشور چاد بود. وزیر فرهنگ چاد البته یک مبلغی برای فیلم هزینه کرد تا بهتر معرفی شود. آن‌ها از این طریق از فیلم حمایت می‌کنند.
هاورن درباره بودجه ساخت این فیلم گفت: بودجه این فیلم یک میلیون یورو است. ما در چاد صنعت سینما نداریم و در قسمت فنی سینما ضعیف هستیم. به همین دلیل باید تجهیزات فنی را از فرانسه و بلژیک وارد می‌کردیم. این بخش موضوع هزینه ما را بالا برد. همسر من یک تهیه کننده مهمی است و البته بیشتر هزینه‌ها را به صورت دقیق وی می‌داند.
وی افزود: من برای ساخت این فیلم از جنگهای داخلی چاد الهام گرفتم. همانطور که عنوان کردم در یکی از جنگ‌ها زخمی هم شدم. داستان این فیلم واقعی است. در داستان واقعی یک پدری پسر نوجوانش را در یک گروه شبه نظامی می‌فرستد و احساس می‌کرده که با این کار از وی حمایت می‌کند. اما پسر وی کشته می‌شود.
هارون درباره پایان این فیلم و مرگ پسر گفت: پدر در این فیلم مسلمان است و در دین اسلام باید جنازه افراد به خاک سپرده شود اما او جنازه پسرش را به آب می‌سپارد. چون باور بسیار قدیمی است که در چاد وجود دارد که این کار باعثمی‌شود تا اینگونه زندگی فرد جاودانه شود و دوباره به چرخه زندگی برگردد.
وی نظر خود را نسبت به این سوال که اگر این فیلم در کشور ایران به نمایش در آید، مسئولین آن را سیاه نمایی می‌دانند، گفت: این تفکر یک نوع کم کردن ارزش هنری یک اثر است. این تفکر یعنی ما چنین فیلم‌هایی را فقط برای حضور در جشنواره‌های خاصی می‌سازیم. در حالیکه این فیلم در جشنواره‌های افریقایی هم چندین جایزه گرفته است. من فکر نمی‌کنم فیلمسازی بخواهد از کشور خود سیاهی و یا تیرگی نشان دهد. فیلمساز از حوادثو اتفاقات رخ داده الهام می‌گیرد و سرچشمه حرکتش می‌شود. من در این فیلم تصویر مردمم را باعشق گرفتم و در این کار قصد سیاه نمایی نداشتم. هر چند که در وجود انسان یک سوی ان سیاه است.
هارون تاکید کرد: سینما به گونه‌ای نقش آئینه را بازی می‌کند. شما وقتی در مقابل آئینه قرار می‌گیرید اگر در صورتتان یک سیاهی وجود داشته باشد ان را نشان می‌دهد بدون اینکه جبهه گیری شود. این نوع نگاه که می‌گویید سیاه نمایی نگاه شیزوفرنیک است. هیچ فیلمی نمی‌تواند ۱۰۰ درصد همه را تحت تاثیر قرار دهد. در یک سالن سینما هم، همه با یک برداشت فیلم را نگاه نمی‌کنند پس تاثیر آن هم یکنواخت نیست.
وی درباره تاثیر جایزه این فیلم و موفقیت‌هایی که به دست آورده است در کشور چاد گفت: ما پیش از این فیلم در چاد سینما نداشتیم. اما پس از این فیلم سینما افتتاح کردیم. از طرف دیگر دولت به من پیشنهاد تاسیس یک مدرسه سینمایی داد. اینکه بخواهد یک فیلک تصور افراد را تغییر دهد رویایی فکر کردن است اگر چنین اتفاقی می‌افتاد حتما من انجام می‌دادم.
هاورن ادامه داد: قبل از اینکه این فیلم جایزه جهانی بگیرد مردم درباره چاد این تصور را داشتند که همیشه در اینجا خشونت وجود دارد. اما بعد از جایزه این تصور به وجود آمد که چاد سینما هم دارد. دولت بعد از این موضوع تصمیم گرفت از روی تماس موبایل مالیات اندکی دریافت کند و این مبلغ را برای ساخت فیلم و اجرا تئا‌تر اختصاص دهد.
وی تاکید کرد: من با تفکری همچون سیاه نمایی مشکل دارم و معتقدم ما باید درباره اینجور مسائل در فیلم‌ها صحبت کنیم. من مسلمانم و جنبه سیاه سفید ماجرا را می‌دانم.
این کارگردان درباره شباهت این فیلم با «گراند هتل» گفت: من این فیلم را دیده‌ام و قطعا برداشت کاملی از آن نداشتم. بلکه تا حدودی در کلیت از این فیلم استفاده کردم.
وی همچنین درباره ساخت فیلم در ایران و پیشنهاد یکی از فیلمنامه نویسان حاضر در این جلسه برای ارائه یک فیلمنامه، عنوان کرد: من کشور شما را دوست دارم و علاقمندم دوباره به این کشور بیایم. اما باید بدانم آیا می‌توانم برای ساخت فیلم در این کشور همه مجوز‌ها را بگیرم. از طرف دیگر فیلمنامه شما باید حتما به زبان فرانسه باشد. اگر من پسندیدم حتما با شما قرارداد می‌بندم.
این کارگردان درباره بازی بازیگران «مرد فریاد می‌زند» افزود: بازیگر نقش پدر با این فیلم کشف شد و پس از این اثر از هالیوود پیشنهاد داشت اما چون به زبان انگلیسی تسلط نداشت نرفت. اما در یک فیلم فرانسوی بازی کرد. بازیگر نقش پسر و آشپز هم بازیگر حرفه‌ای هستند.
وی درباره تغییر شخصیت پدر در این فیلم و اعتراف وی گفت: شخصیت‌هایی هستند که با وجود اینکه مهربان به نظر می‌رسند اما این ظرفیت را دارند که تبدیل به یک انسان خشن در شرایطی شوند. شخصیت‌های خودخواه و خود محور بعد از اینکه بر اساس اتفاقی دچار حس گناه می‌شوند، تلشا می‌کنند خود را بیرون بریزند و اعتراف کنند تا از بار این شکل خارج شوند.
وی درباره سینمای ایران و سینمای کیارستمی و فرهادی افزود: من سینمای ایران را دوست دارم و ان را دنبال می‌کنم. سینمای ایران انسانگرا است. سینمای کیارستمی را دوست دارم. اما نسبت به سینمای فرهادی این عشق و علاقه‌ام کمتر است. اما به فرهادی نگویید که من کیارستمی را ترجیح می‌دهم.
هاورن همچنین درباره تدوین و موسیقی این فیلم گفت: این فیلم روایت تند و مونتاژ کندی دارد. برخی دیگر فیلم‌هایی با روایت کند و مونتاژ تند هستند. اما «مرد فریاد می‌زند» از نوع مونتاژ اولی است که عنوان کردم. من معتقدم که در این فیلم باید موسیقی را کم می‌کردم تا این امکان وجود داشته باشد تا بازیگران با بازی خود هیجانشان را بیان کنند. من همیشه علاقمندم در آثارم واقعیت را نشان دهم.
این کارگردان در پایان تاکید کرد: من طرفدار سینمایی نیستم که همه چیز را به مخاطب نشان می‌دهد و بیان می‌کند. باید مخاطب از ناگفته‌ها به روابط پی ببرد. من طرفدار نوع نگارشی هستم که در «مرد فریاد می‌زند» نشان دادم.

در ابتدای این نشست فرهاد توحیدی رئیس هیات مدیره خانه سینما گفت: آقای هارون اهل چاد هستند و اقامت فرانسه دارند. یک برنامه مشترکی بین خانه سینما و بخش فرهنگی سفارت فرانسه، صورت گرفته است. از این رو این کارگردان برجسته به ایران سفر کرده‌اند و هم اکنون در خدمت وی هستیم.