آیین‌ها و رسوم محرم در آذربایجان غربی

به گزارش خبرنگار ایلنا، ماه محرم در آذربایجان غربی، همچون بسیاری از مناطق ایران، با آیین‌ها و مراسم خاصی گرامی داشته می‌شود. مردم این منطقه با برگزاری مراسم سنتی و مذهبی، عشق و ارادت خود را به امام حسین (ع) و یارانش نشان می‌دهند. آیین‌های محرم در آذربایجان غربی تنوع و غنای فرهنگی این منطقه را به نمایش می‌گذارد.

اعلان عزای حسینی

مراسم اعلان عزای حسینی دو روز مانده به آغاز ماه محرم در بیشتر شهرهای آذربایجان غربی با اهتزاز پرچم ابا عبدالله الحسین (ع) برگزار می شود که علم گردانی پرچم های منقش به اهل بیت عصمت و طهارت و سر دادن نوای لبیک یا حسین بخشی از این مراسم است.

دسته‌های عزاداری

یکی از مهم‌ترین و برجسته‌ترین مراسم محرم در آذربایجان غربی، دسته‌های عزاداری است. این دسته‌ها با نظم و ترتیب خاصی در خیابان‌ها و میادین شهرها حرکت می‌کنند. عزاداران با پوشیدن لباس‌های سیاه، به همراه نوحه‌خوانان و مداحان به ذکر مصیبت‌های عاشورا می‌پردازند. در این دسته‌ها، استفاده از طبل، سنج، و زنجیر برای ایجاد هماهنگی و ایجاد فضایی روحانی و اندوه‌ناک معمول است.

تعزیه‌خوانی

تعزیه‌خوانی یکی دیگر از آیین‌های مهم محرم در آذربایجان غربی است. این نمایش‌های مذهبی که اغلب در فضای باز و با حضور گسترده مردم برگزار می‌شود، به بازسازی واقعه کربلا و حوادث عاشورا می‌پردازد. تعزیه‌خوانان با پوشیدن لباس‌های خاص و استفاده از دیالوگ‌های حماسی، تلاش می‌کنند تا جنبه‌های مختلف این واقعه را به تصویر بکشند.

پخت نذری

پخت و توزیع نذری در ایام محرم یکی دیگر از رسوم رایج در آذربایجان غربی است. مردم این منطقه با پخت غذاهای مختلف، به ویژه آش و حلیم، نذر خود را ادا می‌کنند و این غذاها را بین عزاداران و نیازمندان توزیع می‌کنند. این سنت نه تنها به عنوان یک عمل مذهبی بلکه به عنوان یک حرکت اجتماعی و انسانی، نقش مهمی در تقویت هم بستگی اجتماعی این استان ایفا می‌کند.

برگزاری مجالس روضه‌خوانی

مجالس روضه‌خوانی نیز در ماه محرم در آذربایجان غربی بسیار رایج است. این مجالس در مساجد، حسینیه‌ها، و حتی منازل شخصی برگزار می‌شود. در این مجالس، مداحان و روضه‌خوانان به ذکر مصیبت‌های عاشورا و فضائل امام حسین (ع) و یارانش می‌پردازند. این مراسم با نوحه‌خوانی، سینه‌زنی، و دعاهای جمعی همراه است و فضایی روحانی و معنوی ایجاد می‌کند.

شاخسی، واخسی

مراسم عزاداری سنتی موسوم به «شاه‌حسین و وای حسین گویان» یاهمان«شاخسی» «واخسی» در دهه نخست ماه محرم در ارومیه  به شکل پرشوری برگزار می‌شود. در این مراسم تعداد زیادی از عزاداران چوب بدست شاخسی واخسی گویان به عزاداری می پردازند این مراسم تا شب تاسوعا در بیشتر مساجد تکایا و حسینیه های ارومیه برگزار می شود.

زنجیر زنی

دسته های زنجیر زنی ارومیه به عنوان یکی از کانون های بزرگ عزاداری در دهه اول ماه محرم از همان روزهای اول و دوم به راه می افتند. این دسته ها مجموعه ای از مردان، جوانان و کودکانی هستند که معمولا در دو ردیف یا دسته عزاداری سازمان می یابند که برای نشانه عزادار بودن پیراهن سیاه معمولی یا کمی بلند پوشیده و برخی نیز دستمال سیاهی به نام (باش قره سی) بر سر می‌بندند. 

 در این مراسم شرکت کنندگان به صورت دستجات منظم با یک دست زنجیر را به شانه می زنند زنجیرزنان هنگام استفاده از زنجیر در دو صف قرار گرفته و حرکت پاها نیز مشابه حرکت دسته جات است به این ترتیب که دو قدم به جلو که در هر قدم یک ضرب نواخته شده و عزاداران پشت سر هم قرار می گیرند، ولی در ضربه سوم عزاداران هر دو صف مقابل و رو به روی هم قرار می گیرند .

عزاداری دستحات زنجیر زنی در روزهای نهم و دهم محرم به اوج خود می رسد عزاداران زنجیرزن پس از آرایش و تشکیل دسته ها و قبل از حرکت به سوی خیابان های اصلی شهر در کوچه های محلات و مقابل مسجد محله زنجیر زنی کرده و پس از آن به خیابان امام و عطایی آمده و تا ظهر در این خیابان ها عزاداری می‌کنند.

شام غریبان

مراسم شام غریبان ، از جمله مراسم حزن انگیز و اندوه باری است که در اکثر مساجد شهر ارومیه برگزار می شود در این مراسم  دسته های زنجیر زنی پس از برگزاری مراسم عزاداری در کوچه ها، وارد مسجد شده و به زنجیر زنی می پردازند.

روضه خوانی توسط مداحان و ذکر مصیبت های حضرت اباعبدالله از ویژگی های این مراسم بوده و برای این منظور و طبق سنت های گذشته پس از اندکی زنجیر زنی در مساجد چراغ ها را خاموش کرده و شمع در سینی روشن می کنند و گرد افراد می گردانند.

همچنین در سال های اخیر روشن کردن شمع در مراسم شام غریبان به بیرون از مساجد کشیده شده بطوریکه عزاداران شمع به دست در مقابل مساجد گرد هم آمده و به عزاداری پرداخته و  شمع روشن می‌کنند.

به گزارش ایلنا، آیین‌ها و رسوم محرم در آذربایجان غربی، علاوه بر جنبه‌های مذهبی، نمادی از هویت فرهنگی و اجتماعی مردم این منطقه است. این مراسم و آیین‌ها، فرصتی برای تجمعات اجتماعی و تقویت همبستگی‌ها و همدلی‌هاست. با گرامی‌داشتن ماه محرم، مردم آذربایجان غربی عشق و ارادت خود را به امام حسین (ع) و ارزش‌های عاشورا نشان می‌دهند و پیام‌های این واقعه تاریخی را در زندگی روزمره خود منعکس می‌کنند.