بررسی جزئیات اختصاص درآمد یارانه‌های حذفی به معلولان؛
مضحک است کسی که ۴ پرادو دارد یارانه هم دریافت کند/ احتمال افزایش مستمری معلولان
با اعلام این خبر که قرار است درآمد حاصل از یارانه‌های حذفی به معلولان اختصاص یابد، گمانه‌زنی‌ها درباره چگونگی هزینه‌کرد این منابع آغاز شده است. احتمال می‌رود با اختصاص درآمد‌های ناشی از قطع یارانه پردرآمد‌ها به معلولان میزان مستمری ماهانه این گروه افزایش یابد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، «شهروند گرامی یارانه خانوار شما از شهریور ماه حذف شده است. در صورت درخواست رسیدگی، با در دست داشتن کارت شناسایی معتبر و ارائه این پیامک به نزدیک‌ترین دفتر پیشخوان خدمات دولت مراجعه فرمایید.» ارسال همین پیامک به برخی از سرپرستان خانوار در چند روز گذشته کافی بود تا بدانیم داستان تازه‌ای مرتبط با طرح هدفمندی یارانه‌ها و پرداخت یارانه نقدی به شهروندان آغاز شده است. پیش درآمد این ماجرای جدید اظهارنظر محمد شریعتمداری (وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی) در روز‌های پایانی تابستان بود که اعلام کرد بالاخره قرار است یارانه سه دهک بالای درآمدی جامعه حذف شود و اگر بخواهیم کمی عقب‌تر برویم باید به مصوبه مجلس و ملزم کردن دولت به قطع یارانه پردرآمد‌ها بپردازیم.
در شش سال اخیر بار‌ها بحث قطع یارانه پردرآمد‌ها مطرح شده، اما می‌توان عنوان کرد که همواره طرح‌های اجرا شده برای حذف این دهک‌ها شکست خورده‌اند. این بار اما به نظر می‌رسد مسئولان در قطع یارانه پردرآمد‌ها جدی هستند؛ چراکه اگر قرار باشد یارانه دهک‌های بالای درآمدی قطع شود، باید انتظار داشته باشیم ۱۰ تا ۲۰ میلیون ایرانی غیرنیازمند از دریافت یارانه محروم شوند؛ اتفاقی که اگر بیفتد عایدی زیادی برای دولت دارد و سرانجام می‌توان انتظار داشت که یارانه به دست نیازمندان واقعی آن برسد و هدف آن؛ یعنی کمک به اقشار ضعیف جامعه و کاهش فاصله طبقاتی تحقق یابد. اما به واقع درآمد حاصل از قطع یارانه‌ها کجا خرج می‌شود؟
درآمد قطع یارانه‌ها به معلولان می‌رسد
اول مهر خبری خوشحال‌کننده برای معلولان منتشر شد. رسانه‌ها به نقل از وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از موافقت معاون اول رئیس جمهوری مبنی بر اختصاص یارانه‌های حذفی به جامعه معلولان کشور خبر دادند. او ساعتی بعد با انتشار توئیتی در این باره نوشت: عالی‌ترین جلسه نظارتی برای رسیدگی به عملکرد مجریان قانون جامع حمایت از حقوق معلولان به ریاست معاون اول رئیس جمهور برگزار شد. اختصاص منابع حاصل از حذف هر مقدار یارانه افراد متمکن به اجرای قانون حمایت از حقوق معلولان خبر مهم و خوب این جلسه بود که به دستور دکتر جهانگیری ابلاغ شد.
اختصاص عایدی قطع یارانه پردرآمد‌ها صد در صد باید به افزایش مستمری معلولان بینجامد. در کمیته نظارت؛ آقای جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور عنوان کرد که در دوره تحریم اولویت اصلی ما تامین بودجه و منابع برای پرداخت حقوق کارکنان دولت و کسانی است که به صورت مستقیم از دولت پول می‌گیرند. او عنوان کرد که معلولان را نیز باید در این زمره قرار داد
در سال‌های اخیر هر بار که بحث هدفمندی یارانه‌ها مطرح شده کارشناسان در این باره نیز حرف زده‌اند که درآمد حاصل از این کار باید چگونه و در کجا خرج شود. استفاده از تعبیر کلی اقشار ضعیف به عنوان افراد مستحق دریافت یارانه نقدی کفایت نمی‌کند و اگر قرار باشد طرح به جایی برسد و درست اجرا شود، لازم است دقیقا این اقشار ضعیف شناسایی و معرفی شوند. افرادی که همین حالا تحت پوشش نهاد‌های حمایتی از جمله سازمان بهزیستی و کمیته امداد هستند، قطعا جزء کم‌درآمد‌ها و اقشار ضعیف هستند. باید دید اختصاص منابع حاصل از یارانه‌های حذفی در چه سطحی به این اقشار می‌رسد و قرار است کجا و چگونه هزینه شود.
جزئیات اختصاص یارانه حذفی به معلولان
سهیل معینی (مدیرعامل انجمن باور) به ایلنا می‌گوید: پیشنهاد اختصاص درآمد حاصل از حذف یارانه دهک‌های بالای درآمدی به معلولان از جانب خود ما در جلسه کمیته نظارت بر اجرای قانون حمایت از حقوق معلولان مطرح شد و مورد موافقت وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و معاون اول رئیس جمهور قرار گرفت. البته باید عنوان کرد که این پیشنهاد جدید هم نیست و قبلا نیز آن را مطرح کرده بودیم، اما در جلسه مذکور و با توجه به شرایط پیش آمده این پیشنهاد بار دیگر مطرح شد.
او ادامه می‌دهد: همواره بحث هدایت یارانه‌ها مطرح بوده است. واقعیت این است که دولت از منابع عمومی پول کلانی را در قالب یارانه پرداخت می‌کند. عموما در نظام‌های رفاه اجتماعی یارانه به گروه‌های خاصی پرداخت می‌شود. کمتر دولتی را در جهان داریم که یارانه‌ای را به عموم افراد پرداخت کند، اما در کشور ما این کار صورت گرفته است.
به گفته این فعال حقوق معلولان؛ وقتی قرار شد یارانه‌ها سمت و سویی گرفته و هدفمند شوند و منطبق با فلسفه یارانه پرداخت شوند و به ویژه زمانی که اعلام شد منابع دولت برای پرداخت یارانه کم است، این بحث پیش آمد که چه گروه‌هایی در اولویت دریافت یارانه هستند و چه گروه‌هایی اساسا نباید یارانه دریافت کنند؟
معینی با بیان اینکه پس از تصویب قانون حمایت از حقوق معلولان در اسفند ۹۶ و ابلاغ آن در اردیبهشت ۹۷ این بحث پیش آمد که این قانون قرار است تحولی بزرگ در زندگی معلولان ایجاد کند، توضیح می‌دهد: بلافاصله مطرح شد که منابع بودجه این قانون باید تعیین شود. بر اساس برآورد سازمان بهزیستی اجرای این قانون نیازمند ۱۲۵۰۰ میلیارد تومان است. همزمان با این برآورد کشور وارد بحران تحریم‌ها شد و کمبود منابع پیش آمد. در سال ۹۷ که عملا بودجه‌ای برای اجرای این قانون پیش‌بینی نشد. در سال ۹۸ سازمان برنامه و بودجه ۱۱۰۰ میلیارد تومان بودجه برای اجرای این قانون جدای از بودجه سازمان بهزیستی در نظر گرفت اما تا این لحظه که بیشتر از شش ماه از سال گذشته یک ریال از این بودجه هم تامین نشده است.
او ادامه می‌دهد: در جلسه کمیته نظارت بر اجرای قانون حمایت از حقوق معلولان این بحث پیش آمد که اگر قانونی ولو بسیار خوب و پیشرو فقط روی کاغذ بماند و بودجه‌ای برای اجرای آن نباشد چه فایده دارد؟ و این بار بحث تامین بودجه اجرای قانون حمایت از معلولان مطرح شد. همزمانی این بحث با قطع یارانه ۲۰۰ هزار خانوار متمول جامعه این طرح را به ذهن ما به عنوان مدافع حقوق معلولان آورد که درآمد ناشی از قطع یارانه‌ها باید به حوزه معلولان اختصاص یابد.
مدیرعامل انجمن باور با بیان اینکه اساسا ما از اول با پرداخت یارانه به افراد متمول مخالف بودیم، می‌گوید: در جلسه کمیته نظارت عنوان کردم که مضحک است به کسی که چهار تا پرادو دارد ماهی ۴۵ هزار تومان هم به عنوان یارانه پرداخت شود. چنین کاری اتلاف منابع و دهان کجی به اقشار کم درآمد جامعه است. بحث این بود که اگر دولت کمبود درآمد دارد بیاید از محل هدفمندی یارانه‌ها به افراد معلول که به ویژه در دوران تحریم شدیدا تحت فشار هستند، کمک کند.
عالی‌ترین جلسه نظارتی برای رسیدگی به عملکرد مجریان قانون جامع حمایت از حقوق معلولان به ریاست معاون اول رئیس جمهور برگزار شد. اختصاص منابع حاصل از حذف هر مقدار یارانه افراد متمکن به اجرای قانون حمایت از حقوق معلولان خبر مهم و خوب این جلسه بود که به دستور دکتر جهانگیری ابلاغ شد.
او درباره اینکه آیا اختصاص درآمد یارانه‌های حذفی به معلولان منجر به افزایش مستمری آنها می‌شود، عنوان می‌کند: اختصاص عایدی قطع یارانه پردرآمد‌ها صد در صد باید به افزایش مستمری معلولان بینجامد. در کمیته نظارت آقای جهانگیری عنوان کرد که در دوره تحریم اولویت اصلی ما تامین بودجه و منابع برای پرداخت حقوق کارکنان دولت و کسانی است که به صورت مستقیم از دولت پول می‌گیرند. او عنوان کرد که معلولان را نیز باید در این زمره قرار داد، بنابراین یکی از اهداف ما تامین بودجه برای پرداخت مستمری ماهانه معلولان است.
معینی ادامه می‌دهد: مستمری پایه برای معلولان ۵۳ هزار تومان در ماه است، اما در یکی دو سال اخیر یک سبد ترکیبی ایجاد شده و کمک‌های یارانه‌ای هم به معلولان اختصاص می‌یابد. ما خانواده پنج نفره‌ای داریم که سرجمع ۴۶۰ هزار تومان مستمری در ماه می‌گیرند. قرار بر این بوده که امسال ۲۰ درصد به این مستمری اضافه شود، هر چند دقیقا ما نمی‌دانیم این افزایش مربوط به ۵۳ هزار تومان پایه است یا کل سبد ترکیبی. این در حالی است که قانون تاکید دارد مستمری برای افراد نیازمند نظیر معلولان بیکار باید به اندازه حداقل دستمزدی باشد که هر سال تعیین می‌شود و بسته به منابع باید مستمری معلولان افزایش یابد و رقمی به آنها پرداخت شود که بتوانند حداقل معیشت خود را تامین کنند.
شفاف‌سازی قبل از اجرای طرح
هدفمند کردن واقعی یارانه‌ها گام بلندی است که در صورت موفقیت‌آمیز بودن حدود یک دهه بعد از آغاز پرداخت یارانه نقدی می‌تواند تحولی بزرگ ایجاد کند. شاید عنوان شود شرایط اقتصادی کشور شرایط مناسبی برای جراحی‌های اقتصادی نیست، اما واقعیت این است که ادامه طرح هدفمندی یارانه‌ها به صورت فعلی زیان زیادی دارد. بر اساس قوانین دولت‌ها در ایران مکلف به تامین حداقل معیشت افراد ضعیف هستند و پرداخت یارانه نقدی ظرفیت خوبی در این زمینه به وجود می‌آورد. باید این اتفاق که قرار است درآمد حاصل از قطع یارانه‌ها به حوزه معلولان اختصاص یابد را به فال نیک گرفت، اما لازم است جزئیات این طرح مشخص و دقیقا معلوم شود که این پول کجا و چگونه خرج می‌شود؟ تامین منابع برای اجرای قانون حمایت از حقوق معلولان اولویت دارد، اما شاید لازم باشد این اولویت‌بندی هم صورت گیرد که کدام بخش‌ها باید ابتدا مورد توجه قرار گیرند. شفاف‌سازی قبل از اجرای طرح زمینه را برای بحث کارشناسی فراهم می‌کند و می‌توان قبل از اجرای طرح ضعف‌های احتمالی را شناخت و از اشتباهات اجتناب کرد.
