در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
به دنبال چرایی متروکه شدن سیلک آنهم در اوج شکوفایی هستیم/ کشف کارگاه‌های ذوب فلز و ساخت انواع زیورآلات یعنی با جامعه‌ای ثروتمند روبرو هستیم
مدیر پایگاه میراث فرهنگی سیلک کاشان با اشاره به پرسش‌هایی که درخصوص چرایی متروکه شدن سیلک در اوج شکوفایی‌اش وجود دارد، گفت: تنوع سفال‌های بدست آمده نشان از جامعه‌ای مرفه دارد اما نمی‌دانیم چرا به یکباره این مکان ترک شده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، فصل دوم از مرحله سوم «طرح بازنگری محوطه تاریخی سیلک» با همکاری دانشگاه کاشان، موزه ملی ایران و پایگاه میراث‌فرهگی سیلک به سرپرستی مشترک جبرئیل نوکنده و جواد حسین‌زاده، با کشف راه‌آب سفالی متعلق به آخرین دوره سیلک و کشف بقایای دو خانه مسکونی همراه بود.
جواد حسین‌زاده (باستان‌شناس و مدیر پایگاه میراث فرهنگی سیلک کاشان) درباره این کشفیات و اهمیت آن گفت: به نظر می‌رسد که آبراهه‌ای که در این فصل از کاوش پیدا شد در واقع یک نوع سیستم مرکزی دفع فاضلاب بوده که شاید برای آبهای سطحی مورد استفاده قرار می‌گرفت. این آبراهه با سفال درست شده و تاکنون در سیلک چنین نمونه‌ای پیدا نشده بود.
او ادامه داد: نمونه‌هایی از این آبراهه در چغامیش و سد سیمره پیدا شده بود که به صورت تنبوشه بود در حالی که آبراه سیلک به شکل ناودان است که به یکدیگر وصل شده‌اند. درعین حال ما موفق به کشف بخشی از دو فضای مسکونی شدیم که پشت سر هم ساخته شده‌اند و دارای پلان دو اتاق کنار هم روبه حیاط هستند.
حسین‌زاده همچنین از کشف شواهدی از فعالیت‌های صنعتی در سیلک خبر داد و گفت: در عصر آهن و دوره پایانی سیلک موفق شدیم شواهدی از کارگاه‌های ذوب فلز را بدست آوریم که ذوب و قالب‌گیری فلز در آن انجام می‌شد. همچنین محصولات و تولیدات جنبی این کارگاه‌های ذوب فلز و زباله‌هایی که از انجام این کارها حاصل می‌شود، را بدست آوردیم.
او درخصوص کارگاه‌های ذوب فلز و آنچه در این کارگاه‌ها ساخته می‌شد، تصریح کرد: به نظر می‌رسد که این کارگاه‌های ذوب فلزهای ظریف و در مقیاس خیلی کوچک باشند چراکه در این دوره از سیلک شاهد تعداد زیادی ظروف سربی، اشیاء نقره‌ای و مفرغی هستیم. به نظر می‌رسد که در این کارگاه‌ها، اشیائی که بیشتر جنبه تزیینی و فاخر داشتند، ساخته می‌شدند. آن چیزهایی که در این کارگاه‌ها پیدا شده بسیار کوچک و ظریف هستند اما میزان زباله‌ای که در محل دفن زباله‌ها بدست آورده‌ایم حجم زیادی داشته. به نظر می‌رسد که زباله‌های بدست آمده نشان از حجم بالای تولیدات فلزی از زیورآلات گرفته تا ظروف و… در این کارگاه‌ها دارند.
مدیر پایگاه میراث فرهنگی سیلک کاشان یادآور شد: به نظر می‌رسد که سیلک در مرحله آخر تمدنی خود از نظر صنعتی بسیار پررونق بود. حتا شاهد افزایش بسیار زیاد ثروت در این منطقه هستیم چنانکه سفال‌هایی که از متاخرترین دوره سیلک بدست آمده به شدت متنوع و زیاد است که نشان از وجود جامعه‌ای مرفه و ثروتمند دارد. سفال‌های بدست آمده علاوه بر تنوع، از کیفیت بسیار بالایی برخوردار هستند. درواقع با جامعه‌ای بسیار غنی روبه رو هستیم.
بنابر این گزارش، این فصل از کاوش در تپه جنوبی سیلک برای پاسخ به این پرسش اساسی انجام شد که وضعیت سیلک در دوره‌های پنجم و ششم (آخرین مراحل استقراری این تپه) چگونه بوده تا علل متروک شدن سیلک بررسی شود. نباید فراموش کرد که یکی دیگر از ویژگی‌هایی که این منطقه، زندگی ۵ هزارساله مردم در آن است؛ در حالی که بیشتر تمدن‌های شناخته شده در دنیا در هزاره‌های اول تا سوم از میان رفته‌اند، می‌توان روایت زندگی باستانی در تپه سیلک را طی ۵ هزار سال دنبال کرد که البته به دلایل نامعلومی تا ۳ هزار سال پیش از میان رفته است.
حسین زاده گفت: با توجه به یافته‌های این فصل از کاوش، هنوز باید بررسی‌های لازم را داشت تا بتوانیم به دلایل متروکه شدن سیلک در همین دوره که نشان از رفاه و ثروت بسیار زیاد مردمان سیلک دارد، برسیم. احتمال وقوع زلزله و یا ترک مکان به دلایل مسائل طبیعی دور از ذهن است چراکه عموما وقتی زلزله می‌آید بعد از مدتی مردم در همان نقطه ساکن می‌شوند و زندگی ادامه پیدا می‌کند این درحالی است که در سیلک اینگونه نیست و به یکباره زندگی در این نقطه متوقف می‌شود. حتا شاید عواملی مانند بیماری تاثیرگذار باشد اما این احتمال را نیز در نظر گرفته‌ایم که شاید مسائل سیاسی و اجتماعی در ترک این مکان تاثیرگذار بوده باشد این مهم باید بیشتر مورد بررسی قرار گیرد و طی چند ماه آینده مطالعات خاصی درخصوص بحران‌های زیست محیطی منطقه صورت می‌گیرد و اگر پاسخ‌ها منفی باشد باید به بررسی بحران‌های سیاسی و اجتماعی بپردازیم تا بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ پیش از میلاد چه مسائل سیاسی در این منطقه رخ داده. فرضیه‌ای وجود دارد مبنی برآنکه شاید فروپاشی مادها و شکوفایی هخامنشیان یکی از دلایل متروکه شدن سیلک در اوج دوران شکوفایی‌اش باشد.
این باستان‌شناس همچنین در خصوص شکل سفال‌های بدست آمده، گفت: فرم سفال‌ها تکامل یافته و کیفیت پخت ساخت و تنوع فرم را شاهد هستیم. به جرات می‌توانم بگویم تنوعی که در فرم و انواع سفال در آخرین دوره سیلک شاهد هستیم، امروزه در سفال‌هایمان نمی‌بینیم. به اندازه‌ای سفال‌های مختلف از بشقاب‌های مختلف، فنجان‌های مختلف با شکل‌های متنوع، خمره‌های متفاوت، ظروف لوله دار مختلف و… در این دوره شاهد هستیم که نشان از جامعه‌ای مرفه دارد که به اندازه‌ای در رفاه است که می‌تواند برای ساخت ظروف خود وقت بگذارد و در این میزان تنوع ظرف تولید کند. چندین نوع بشقاب با لبه‌های مختلف داریم. این جامعه به اندازه‌ای وقت و زمان برای تهیه سوخت کوره و حتا تهیه گل سفالگری و شکل دادن به آن داشت که چنین تنوعی از سفال‌ها را تولید کرده است. به نظر نمی‌رسد که این جامعه دچار مشکلات اقتصادی باشد.
او یادآور شد: درحال حاضر این فصل از کاوش تپه سیلک به پایان رسیده و در انتظار زدن سقف روی سازه هستیم. دانشجویان نیز در کارگاه پایگاه سیلک و دانشگاه کاشان مشغول ثبت و ضبط و عکاسی و مطالعه گیاهان و ظروف و… هستند.
