کاوش‌های باستان‌شناسی دروازه پردیس پارسه تخت جمشید به سیزدهمین فصل رسید/ نمایان شدن سرتاسر دیواره شرقی دروازه با آجرهای لعابدار رنگین
فصل سیزدهم کاوش‌های باستان‌شناسی دروازه پردیس پارسه تخت جمشید در محوطه باستانی تل آجری، مرودشت فارس، به سرپرستی علیرضا عسکری چاوردی از دانشگاه شیراز و پی یر فرانچسکو کالیری از دانشگاه بولونیا به صورت مشترک با همکاری اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس، پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و معاونت میراث‌فرهنگی وزارت میراث‌فرهنگی گردشگری و صنایع دستی در حال انجام است.
به گزارش ایلنا به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، علیرضا عسکری چاوردی (سرپرست هیأت باستان‌شناسی) با اشاره به اینکه سیزدهمین فصل کاوش‌های باستان‌شناسی هیئت مشترک ایرانی ایتالیائی در محوطه باستانی تل آجری در حال انجام است، مهمترین دستاورد پژوهشی این فصل را کشف کامل دیواره شرقی دروازه پارسه تخت جمشید و شناسائی پلان کامل بنای دروازه اعلام کرد و گفت: دیوار شرقی این دروازه به طول 40 متر و پهنای 10 متر سرتاسر از آجر و خشت و هسته این دیوار سترگ به ضخامت 5 متر از خشت خام و از هر طرف نمای داخلی و بیرونی به پهنای 2/5 متر با آجر بنا شده است.
او، از جالب‌ترین فنون بکار رفته در ساخت دیواره بزرگ دروازه پارسه تخت جمشید را استفاده گسترده از ملات قیر دانست و تصریح‌کرد: ملات بکار رفته در بین رَج های آجری سرتاسر پهنه این دیوار از نوعی ملات قیر است که در دوره هخامنشی به صورت گسترده استفاده شده و به نظر می رسد از قیر عمدتا به عنوان ملات ساختمانی برای ساخت بنا استفاده شده است.
این باستان‌شناس، از جالب توجه‌ترین کشفیات اخیر را نمایان شدن سرتاسر دیواره شرقی دروازه با آجرهای لعابدار رنگین اعلام کرد و افزود: کشف پنل‌های رنگین لعابدار از ردیف حیوانات اسطوره ای، گل های هشت پر و آجرهای لعابدار سفید، زرد، آبی و سبز رنگ نشان می دهد که این دروازه در دوران شکوه خود یکی از مشهورترین دروازه های جهان باستان بوده است.
گفتنی‌است، محوطه باستانی معروف به تَل آجری در فاصله 3 کیلومتری شمال غربی تخت جمشید در محل معروف به باغ فیروزی قرار دارد. موقعیت جغرافیایی این محوطه به طول و عرض جغرافیایی ( 39 R 068 16 41/UTM 33 13 37.0) و ابعاد آن 30 در 40 متر است. تپه ای باستانی به ارتفاع 3 متر از سطح زمین های اطراف که در حریم درجه 1 تخت جمشید واقع شده است. این محوطه باستانی در تاریخ 17/3/ 1385 با شماره 15530 در فهرست میراث ملّی کشور به ثبت رسید.
دروازه شهر پارسه ساختمانی با جهت شمال غربی- جنوب شرقی است اما حدود 20 درجه از محور شرقی- غربی انحراف دارد. این بنا ابعادی برابر با 06/29 متر (شمال شرق- جنوب غرب) ×07/39 متر (شمال غرب- جنوب شرق) داشته و از دیواری ستبری به عرض 47/10 متر تشکیل شده که فضایی داخلی به ابعاد 00/8 متر عرض و 33/14 متر طول را احاطه میکند؛ مسیر دسترسی به این اتاق از طریق دو راهرو به عرض 63/4 و طول 24/12 امکان پذیر بوده است. با کشف کتیبه های میخی بابلی و ایلامی و با توجه به کارکرد بنا مشخص شد که این بنا یک دروازه یادمانی از آغاز دوره هخامنشی بوده است.
این دروازه باشکوه، در مقیاس وسیع تری طرح دروازه معروف ایشتار( حدود 580 پیش از میلاد) را تکرار می کند که پیش از ساخت تختگاه تخت جمشید در دوره یکی از دو پادشاه نخستین پارسیان بنا شده است. به احتمال هدف از ساخت این دروازه برای نشان دادن فتح شهر بابل در سال 539 پیش از میلاد در دوره کوروش بزرگ بوده است. این بنا به طور کامل از آجر و خشت ساخته شده است: نمای سرتاسر دیوارها با آجرهای لعاب دار تزئین شده است. تزئین بخش پائین دیوارها دارای نقوش هندسی و گل است. آجرهای لعاب دار متعدد مکشوفه از آوارهای بنا نشان می دهد سرتاسر سطوح دیوارها با نقوش حیوانات اسطوره های گاونر و حیوان ترکیبی موشخوشو تزئین شده بود. این بنای تاریخی امکان دسترسی به یک باغ سلطنتی ( پردیس) را فراهم می کرد که شامل یک کاخ بزرگ بوده و اکنون ویرانه های آن در محوطه فیروزی 5 موجود است. این دروازه یادمانی در دوره هخامنشی متروک شد، سپس در اثر زمین لرزه ای بزرگ تخریب و در دوره های بعد دیوارهای آن به غارت رفت.
پارسه شکوهمندترین شهر ایران باستان دارای دروازه ای زیبا همطراز با دروازه بابل بوده است. این دروازه در کهن ترین بخش شهر در فاصله سه کیلومتری غرب کاخ های تخت جمشید واقع است. کیفیت ساخت هنری، حجم، ابعاد فنی و روش ساخت بنا برابر با دروازه ایشتار بابل فاخر است. این دروازه در مسیر کاخ ها و بناهای سلطنتی بخش کهن شهر در همان آغاز عصر هخامنشی بنا شد.
