احتمال دور زده شدن ایران در افغانستان توسط آمریکا وجود دارد/ تلاش واشنگتن برای استفاده از توافق با طالبان علیه مسکو، پکن و تهران

پیرمحمد ملازهی در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایلنا، با اشاره به فرمان رئیس‌جمهور امریکا مبنی بر خروج هفت هزار سرباز امریکایی از افغانستان گفت: تصمیم خروج نیروهای امریکایی از افغانستان از سوی دونالد ترامپ به دو دلیل اتخاذ شده است؛ دلیل نخست، توجه به مسائل داخلی امریکا است. اولویت نخست و اصلی ترامپ، توجه به مسائل داخلی این کشور است که در قالب شعار «اول امریکا» ظهور و بروز یافت. 

ترامپ می‌گوید امریکا ژندارم بین‌المللی نیست

وی با بیان اینکه ترامپ درصدد کاهش هزینه‌های امریکا در عرصه‌های بین‌المللی است، اظهار داشت: ترامپ می‌گوید امریکا ژندارم بین‌المللی نیست و معتقد است امریکا نباید هزینه امنیت دیگر کشورها را بپردازد. به همین خاطر او می‌خواهد هزینه‌هایی که در دیگر کشورها می‌شود را در داخل صرف کند. 

این کارشناس مسائل افغانستان ادامه داد: ترامپ قبلا درباره افغانستان هم گفته بود که ما میلیاردها دلار در افغانستان خرج کرده‌ایم ولی هیچ چیزی به دست نیاوردیم. این مسئله از وعده‌های انتخاباتی او بود و ترامپ می‌خواهد با عمل به این وعده، نشان دهد که به حرف و شعاری که می‌دهد پایبند است. 

امریکا امیدوار به مذاکرات زلمای خلیل‌زاد با طالبان در ابوظبی است

ملازهی در تشریح دلیل دوم تصمیم ترامپ مبنی بر کاهش نیمی از نیروهای امریکایی از افغانستان، به مذاکرات زلمای خلیل‌زاد، نماینده ویژه رئیس‌جمهور امریکا در امور افغانستان با طالبان در ابوظبی اشاره و تصریح کرد: زلمای خلیل‌زاد، نماینده ویژه رئیس‌جمهور امریکا در امور افغانستان مذاکراتی را با طالبان آغاز کرده است و امیدوار است بتواند راه‌حل سیاسی برای پایان دادن به جنگ داخلی میان طالبان و دولت مرکزی به دست آورد تا نوعی مسامحه در افغانستان شکل بگیرد. 

وی افزود: در واقع ما شاهد یک معامله پشت پرده میان امریکا، پاکستان، امارات و عربستان در مورد افغانستان در مورد به پای میز مذاکره آمدن طالبان با دولت مرکزی افغانستان هستیم که در این معامله، دولت مرکزی افغانستان دور زده شده است و به همین خاطر، اشرف غنی‌رئیس‌جمهور افغانستان بسیار عصبانی است و شاهد هستیم وزیران کشور و دفاع را برکنار و دو فردی که به ضدیت با پاکستان مشهور هستند را به تصدی وزارتخانه‌های کشور و دفاع منصوب کرد. 

امریکا در حال معامله با طالبان برای به دست آمدن یک راه حل سیاسی است

این پژوهشگر مسائل شبه قاره با بیان اینکه ایالات متحده در حال معامله با طالبان برای به دست آمدن یک راه حل سیاسی است، خاطرنشان کرد: یکی از درخواست‌هایی که طالبان برای حضور در صحنه سیاسی و پایان دادن به حملات دارند، خروج نظامی امریکا از افغانستان است اما به نظر می‌رسد فشار ترامپ به پاکستان و همکاری عربستان و امارات برای به پای میز مذاکره کشاندن طالبان موثر بوده و اینک ترامپ می‌خواهد با کاهش نیروهای نظامی امریکا در افغانستان، بخشی از خواسته‌های طالبان را برآورده کند تا آنها نیز بتوانند به نوعی حامیان و نیروهای خود را برای مذاکره با امریکا یا دولت مرکزی توجیه کنند. 

ملازهی اضافه کرد: هرچند امریکا از خروج نیمی از نیروهایش از افغانستان خبر داده ولی همچنان در این کشور پنج پایگاه نظامی و هفت هزار نیروی مستقر دارد که این مسائل باید با طالبان در مراحل بعدی به توافق برسد. 

احتمال دور زده شدن ایران یا نیروهای نزدیک به ایران در افغانستان وجود دارد

وی درباره رویکرد ایران مبنی بر کاهش نیروهای امریکایی در افغانستان هم ابراز داشت: حضور امریکا در افغانستان به نفع ایران نیست و ایران هم از ابتدا موافق حضور امریکایی‌ها در نزدیکی مرزهایش نبود ولی حقیقت این است که احتمال دور زده شدن ایران یا نیروهای نزدیک به ایران توسط امریکا در افغانستان وجود دارد. هر چند ایران علاقه‌مند به نقش‌آفرینی برای ایجاد صلح در افغانستان است ولی به هزار و یک دلیل این کار نشده که یکی از دلایلش هم این است که کم‌کاری‌هایی صورت گرفته و افغانستان اولویت نخست ایران نیست و ضروری است وزارت امور خارجه در مورد افغانستان فعالتر عمل کند. 

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه فکر نکنیم توافق طالبان با امریکا و خروجی نظامی ایالات متحده از افغانستان صد در صد به سود ایران است، عنوان کرد: ایران و افغانستان از خراسان جنوبی تا سیستان و بلوچستان حدود هزار کیلومتر مرز مشترک دارد. مناطقی که دست طالبان خواهد افتاد، هم‌مرز ایران است. افغانستان به لحاظ قومی دو بخش می‌شود که یک بخش، پشتون‌نشین که هم‌مرز ایران است یعنی از استان خراسان جنوبی تا سیستان و بلوچستان. 

تلاش امریکا برای استفاده از توافق با طالبان علیه روسیه، چین و ایران

ملازهی با بیان اینکه امریکا تلاش می‌کند از توافق با طالبان – که البته کار ساده‌ای هم نیست - علیه روسیه، چین و ایران استفاده کند، یادآور شد: اگر مناطق غربی افغانستان که مجاور با ایران است و شامل ۱۳ ولایت هم می‌شود، براساس توافق امریکا و طالبان، در اختیار طالبان قرار گیرد، با توجه به همکاری طالبان با عربستان که به لحاظ فکری هم تحت تاثیر قرار می‌گیرند، بعید نیست آنها در تضاد با ایران قرار بگیرند. 

وی ادامه داد: از سوی دیگر، اگر مصالحه میان امریکا و طالبان جوش بخورد، طالبان تنها به یک شراکت ساده تن نمی‌دهد چراکه هم از نظر سیاسی و هم از ایدئولوژیک انحصارطلب است، بعید نیست با گروه‌های پشتونی نظیر حزب اسلامی گلبدین حکمتیار و تکنوکرات‌های پشتون ائتلاف کند و بتواند از طریق مبارزات انتخاباتی پیروز شده و گروه‌های هم‌راستا با ایران مانند ائتلاف شمال را تحت شمال قرار دهند. 

کاندیداهای مقابل پشتون‌ها چه کسانی هستند؟

کارشناس مسائل افغانستان با تاکید بر اینکه طالبان خود را هم‌اینک از موضع بالا و قدرت می‌بیند، بیان کرد: ۵۰ درصد خاک افغانستان تحت سلطه طالبان است و اگر آنها با امریکا توافق کنند و ائتلاف میان پشتون‌ها شکل بگیرد، راحت می‌توانند خود را ساماندهی کنند. از سوی دیگر، آنها با برخی از علمای تاجیک و ازبک هم در ارتباط هستند و می‌توانند در آن بخش هم اثرگذار باشند. 

ملازهی درباره کاندیداهای احتمالی نزدیک به ایران در انتخابات ریاست جمهوری آتی افغانستان گفت: احتمال کاندیداتوری عبدالله عبدالله، محمد محقق و عطا محمد نور وجود دارد. آنها ائتلافی به عنوان ائتلاف بزرگ را تشکیل داده‌اند که شامل نیروهای غیرپشتون است و قرار است از یک کاندیدای واحد حمایت کنند که شانس عطا محمد نور، والی بلخ از همه بیشتر است.