کعبه زرتشت؛ بنای مرموز ایران باستان
این بنا که روبه‌روی سلسله آرامگاه‌های شاهان هخامنشی قرار گرفته، قرن‌هاست که سکوت کرده و تمام حدس‌هایی را که درباره‌اش می‌زنیم بی‌جواب گذاشته است.
استفاده اصلی کعبه زرتشت تا به حال مشخص نشده است. اما چهار فرضیه در مورد آن وجود دارد؛ این که اینجا آتشگاه، رصدخانه، آرامگاه یا گنج‌خانه بوده است.
شاپور اول ساسانی بزرگ‌ترین کتیبه‌اش را روی دیواره‌های کعبه زرتشت ایجاد کرد. اگر مهم‌ترین کتیبه هخامنشی در بیستون است، مهم‌ترین کتیبه ساسانی نیز در سطح بنای کعبه زرتشت قرار دارد.
به گفته باستان‌شناسان بر اساس کتیبه ساسانی در این دوره از این مکان به‌عنوان یک بایگانی استفاده می‌شده است.
یکی از مورخان یونانی اشاره کرده که پادشاهان هخامنشی در زمان تاج‌ستانی و جشن سیاسی سلطنت خود، از طریق پلکانی وارد اتاقی مرتفع می‌شدند که در آن اتاق، ابزار و لوازم پادشاهان گذشته در کنار ابزار و لوازم نیایشی مخصوص سلطنت وجود داشتند. در این مراسم، پادشاه چند ساعتی را در این اتاق به نیایش و تجدید پیمان با نیاکان خود می‌پرداخت.
