اهداء خون؛ صنعت مادر نظام سلامت / ترس از سوزن و ترس از کم‌خونی؛ مهمترین موضوعات مسئله‌یابی شده در اهداء خون بانوان

ریتا ظهیری در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، افزود: بانوانی که قصد اهداء خون دارند، باید این اطمینان را داشته باشند آنقدر که نجات جان بیماران بستری در بیمارستان‌ها حائز اهمیت است، به همان میزان هم جان اهداءکنندگان خون نیز دارای اهمیت است. اگر حتی این احتمال وجود داشته باشد که ممکن است در آینده کوچکترین آسیبی ببینند، از این بانوان متقاضی خون‌گیری نخواهد شد. بنابراین نگرانی در این خصوص نداشته باشند و با خیال راحت به مراکز و پایگاه‌های انتقال خون مراجعه کنند.

وی ادامه داد: شاید به دلیل حوادث زایمان و بارداری می‌توان گفت نیاز به خون، اندکی در جنسیت زنان شاید بالاتر از جنسیت مرد باشد. در این راستا لازم و ضروری است که در سال‌های آینده با یاری گرفتن از تمامی بخش‌های فرهنگی، سعی داشته باشیم تا فرهنگ‌سازی کنیم و اهداء خون در بین بانوان را افزایش دهیم. البته لازم است عنوان شود در فرایند مسئله‌یابی که انجام داده‌ایم به 2 موضوع در حوزه بانوان برخورد کرده‌ایم.

مدیرکل انتقال خون استان مرکزی اظهار داشت: یک موضوع ترس از سوزن و موضوع دیگر ترس از کم‌خونی است. در خصوص ترس از سوزن این اطمینان وجود دارد که در تمامی مراکز انتقال خون سطح استان مرکزی، کارشناسان انتقال خون که به خون‌گیری مبادرت می‌کنند، فوق‌العاده با تجربه هستند و پس از گذراندن کاملاً دوره‌های سیستماتیک و بسیار منسجم به عنوان کارشناس انتقال خون فعالیت کاری خود را انجام می‌دهند.

ظهیری تصریح کرد: در خصوص ترس از کم‌خونی نیز باید این موضوع عنوان شود که بیش از 2 سال است که در بدو ورود افراد به پایگاه‌ها و مراکز انتقال خون، هموگلوبین آنها سنجیده می‌شود و در اصطلاح بر روی این افراد هموگلوبین‌متری انجام می‌دهیم. در صورتی که بانوان مراجعه‌کننده کم‌خون باشند و یا به دلیل شرایط پاسخ آزمایش این افراد نشان دهد که مستعد به کم‌خونی هستند، به هیچ عنوان فرایند خون‌گیری بر روی این افراد انجام نمی‌شود.

وی بیان داشت: در ارتباط با سن اهداءکنندگان خون نیز باید عنوان کرد که 75.4 درصد اهداءکنندگان خون در استان مرکزی بیش از 35 سال سن دارند که بیش از سه‌چهارم اهداءکنندگان خون در استان را تشکیل می‌دهند. این میانه و رنج سنی باعث می‌شود تا هر روز تعدادی از اهداءکنندگان خون از چرخه اهداء خارج شده و بازنشسته شوند. در نتیجه نیاز است تا در بحث فرهنگ‌سازی اهداء خون، اقدامات و فعالیت‌های بیشتری انجام شوند.

مدیرکل انتقال خون استان مرکزی با اشاره به اینکه در 2 رسته اهداءکنندگان خانم و جوان نیاز به فرهنگ‌سازی داریم، تأکید کرد: در سال 1403 تعداد 9700 نفر از اهداءکنندگان خون در این استان بین 18 تا 34 سال سن داشتند که موفق به اهداء خون شدند. به عبارت بهتر 24.6 درصد اهداءکنندگان خون در سال 1403 جوان بوده‌اند. اگر چه نسبت به سنوات گذشته میزان اهداءکنندگان جوان افزایش پیدا کرده است، اما این میزان افزایش کافی نیست و باید اهداءکنندگان جوان افزایش بیشتری پیدا کنند.

ظهیری ابراز داشت: در سال 1403 تعداد 47 هزار و 967 نفر به پایگاه‌ها و مراکز اهداء خون در سطح استان مرکزی مراجعه کردند. این تعداد نسبت به سال 1402 که 47 هزار و 33 نفر بوده است، افزایش 1.9 درصدی را نشان می‌دهد. در سال 1403 تعداد 39 هزار و 327 نفر موفق به اهداء خون شدند این تعداد نسبت به سال 1402 که 38 هزار و 89 نفر بوده است، 3.2 درصد رشد داشته است. 8640 نفر از مراجعان به زیرمجموعه‌های اداره‌کل انتقال خون استان مرکزی، از اهداء خون معاف شده‌اند.

وی اضافه کرد: 39 هزار و 327 نفر اهداءکننده خون استان مرکزی در سال 1403 در پایگاه‌های شهرستان‌های اراک، ساوه، خمین و مراکز اهداء خون شهرستان‌های تفرش، آشتیان، محلات، دلیجان و خمین و پایگاه‌های سیار اهداء خون، خون اهداء کرده‌اند. از تعداد کل اهداءکنندگان 65 درصد را ساکنان شهرستان اراک، 25 درصد را ساکنان شهرستان ساوه، 10 درصد را نیز ساکنان مراکز خون‌گیری شهرستان‌های تفرش، آشتیان، محلات، دلیجان، خمین و پایگاه‌های سیار اهداء خون تشکیل می‌دهند.

مدیرکل انتقال خون استان مرکزی به اهداءکننده مستمر خون در استان اشاره کرده و گفت: همچنین از تعداد 39 هزار و 327 نفر اهداءکننده خون، 21 هزار و 113 نفر اهداءکننده مستمر بوده‌اند. اهداءکنندگان مستمر خون، افرادی هستند که در موعد مقرر اگر مرد هستند هر 3 ماه یکبار و اگر زن هستند هر 4 ماه یکبار به پایگاه‌ها و مراکز اهداء خون مراجعه می‌کنند و به اهداء خون می‌پردازند. به این ترتیب در سال 1403 میزان 53.6 درصد اهداءکنندگان خون را اهداءکنندگان مستمر تشکیل داده‌اند.

ظهیری به تعداد اهداءکنندگان خون با سابقه استان مرکزی در سال 1403 اشاره داشته و در این خصوص افزود: در سال 1403 تعداد 12 هزار و 142 نفر از اهداءکنندگان خون، افرادی بودند که به آنها اهداءکنندگان باسابقه گفته می‌شوند. اهداءکنندگان با سابقه افرادی هستند که در بازه زمانی یک سال حداقل یک بار خون اهداء می‌کنند. به این ترتیب که 30.8 درصد از اهداءکنندگان خون در سال 1403 اهداءکنندگان با سابقه تشکیل داده‌اند.

وی ادامه داد: در حال حاضر 3 پایگاه انتقال خون در سطح استان مرکزی وجود دارد. در حقیقت به ازای هر دانشگاه و یا دانشکده علوم پزشکی در استان، یک پایگاه انتقال خون ایجاد شده است. بر این اساس در هر یک از شهرستان‌های اراک، ساوه و خمین یک پایگاه انتقال خون وجود دارد. تعدادی مراکز انتقال خون نیز در سطح استان مرکزی وجود دارد که در شهرستان‌های تفرش، آشتیان، محلات، دلیجان مستقر هستند و هر کدام یک روز در هفته اقدام به خون‌گیری می‌کنند.

مدیرکل انتقال خون استان مرکزی اظهار داشت: از تابستان سال 1402 یک واحد پایگاه سیار اهداء خون که یک واحد بسیار استاندارد و منظم و مجهز است، در سطح استان مرکزی آغاز به کار کرده است و روزهای شنبه و دوشنبه هر هفته با مراجعه به دانشگاه‌ها، واحدهای تولیدی و صنعتی و همچنین دستگاه‌های اجرایی و هر مکانی که مراکز تجمع جمعیتی باشد، مبادرت به خون‌گیری می‌کند و به چرخه فعالیتی اداره‌کل انتقال خون استان مرکزی اضافه شده است.

ظهیری تصریح کرد: همچنین با اقدامات انجام شده، مقرر شده است تا در بهار سال 1404 مرکز انتقال خون شهرستان زرندیه نیز آغاز به کار کند. پایگاه انتقال خون شهرستان اراک، در 2 نوبت کاری از ساعت 7:30 صبح تا ساعت 19:30 عصر در روزهای عادی اقدام به فعالیت‌های خون‌گیری می‌کند. پایگاه‌های انتقال خون شهرستان‌های ساوه و خمین تنها در نوبت صبح از ساعت 7:30 صبح تا ساعت 13 ظهر مبادرت به خون‌گیری می‌کند.