در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
کودکان آسیب دیده اجتماعی در معرض چه اختلالات روانی هستند؟/ افزایش علائم اختلال طیف اتیسم در کودکان پس از پاندمی کرونا
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره اختلالات روانی میان کودکان توضیحاتی را ارائه کرد.
«ارغوان فریبرزی فر» فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره شایع‌ترین اختلالات روانی میان کودکان اظهار داشت: شایع‌ترین اختلالات روانی در کودکان شامل اختلال نقص توجه و بیش فعالی و اختلالات اضطرابی است که درصد زیادی از مراجعه‌کننده‌ها به درمانگاه‌ها مبتلا به این اختلال هستند. اختلال رفتاری مقابله جویانه نیز در کودکان زیاد دیده می‌شود. در واقع این سه اختلال جزء شایع‌ترین‌ها در میان کودکان هستند.
علائم اختلالات شایع روانی در کودکان
وی درخصوص علائم این سه اختلال شایع میان کودکان گفت: کودکانی که دچار اختلال نقص توجه و بیش فعالی هستند برخی اوقات توسط مسئولین مدرسه و یا والدین ارجاع داده می‌شوند و از این طریق شناسایی می‌شوند. اما در برخی موارد توسط والدین و از سمت مدرسه شناسایی نمی‌شوند و در مراجعاتی که به دلایل دیگر صورت می‌گیرد، تشخیص داده می‌شود که کودک درگیر اختلال نقص توجه و بیش فعالی است.
او افزود: اختلالات اضطرابی در همه سنین وجود دارد، اما در سنین کودکی بسیار شایع‌تر است و می‌تواند علل مختلف داشته باشد. الان که تقریباً اوایل شروع مدرسه است مراجعه‌کنندگان ما نیز بیشتر می‌شود. در برخی موارد اختلالات اضطرابی به صورت علائم جسمانی خود را نشان می‌دهد و کودک ممکن است از دل درد یا تهوع شکایت کند. همچنین مانند بزرگسالان اختلال وسواس در کودکان را داریم که بسیاری از مواقع با اختلال اضطرابی همزمانی دارد.
فریبرزی فر درباره اختلال مقابله جویانه در کودکان گفت: درباره اختلال رفتاری مقابله جویانه باید گفت که این رفتار در سنینی مثل دو تا سه سال به صورت نرمال وجود دارد چرا که نه گفتن را یاد می‌گیرند و هرچیزی که به آن‌ها گفته می‌شود ممکن است نه بگویند، در این صورت آن را اختلال در نظر نمی‌گیریم. اما اگر رفتار کودک به گونه‌ای باشد که اخطار عملکردی در ارتباطات ایجاد کند و برای دیگران مشکل ایجاد می‌کند، در این صورت اختلال رفتاری مقابله جویانه در نظر گرفته می‌شود.
او ادامه داد: اگر این اختلال مقابله جویانه در کودک بماند و خانواده‌ها به دنبال درمان آن نباشند، این اختلال تشدید می‌شود و خیلی وقت‌ها با دیگر اختلالات همراه می‌شود. باید در نظر داشت که در کودکان بسیاری از اختلالات به صورت همزمان هستند. به طور مثال در میان کودکانی که اختلال نقص توجه و بیش فعالی دارند، اختلال مقابله جویانه بیشتر دیده می‌شود. اما خوشبختانه اختلالات رفتاری در سنین کمتر را راحت‌تر می‌توان کمک کرد که حل شود و مزمن نشود. برخلاف بسیاری از اختلالات که ممکن است نیاز به مصرف دارو داشته باشد، اختلال مقابله جویانه از طریق آموزش مهارت‌های فرزندپروری به خانواده‌ها و قانون‌گذاری در شرایط خانه، می‌توان کنترل کرد.
افزایش علائم طیف‌اتیسم در کودکان پس از پاندمی کرونا
این فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان در پاسخ به این سؤال که چه اختلالات روانی در کودکان در گذشته کمتر مشهود بوده اما امروزه بیشتر دیده می‌شود؟ گفت: اختلال نقص توجه_ بیش فعالی و اختلالات طیف‌اتیسم از جمله مواردی هستند که نسبت به گذشته بیشتر دیده می‌شود. دلیل این امر می‌تواند افزایش آگاهی خانواده‌ها باشد که سبب شده پذیرش بیشتری برای کمک گرفتن از متخصص جهت درمان کودک خود داشته باشند و در نتیجه به شناسایی کودکان درگیر اختلال کمک کند.
وی با اشاره به بالا گرفتن علائم طیف‌اتیسم پس از پاندمی کرونا در کودکان گفت: بعد از پاندمی کرونا با ایزوله شدن خانواده‌ها ارتباطات خیلی کم بود و کودکان با هم سن و سال‌های خود ارتباطی نداشتند و متاسفانه برخی خانواده‌ها وسایل دیجیتال در دسترس این کودکان قرار دادند تا آرام بگیرند. اما مسأله‌ای که با آن مواجه شدیم یک اوجی از بالا گرفتن علائم طیف اوتیسم در کودکان بود.
کودکان آسیب دیده اجتماعی در معرض چه اختلالات روانی هستند؟
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران پاسخ داد: از جمله اختلالات روانی میان کودکان آسیب دیده اجتماعی، اختلالات خلقی و اختلالات اضطرابی است که دیده می‌شود. اگرچه اختلالات دیگری نیز بین آن‌ها وجود دارد اما این دو اختلال شایع است.
وی ادامه داد: کودکان آسیب دیده اجتماعی در بزرگسالی نیز مواردی مثل سوء مصرف مواد میانشان بیشتر دیده شده است. همچنین اختلالات خلقی اختلالات مشکلات ارتباطی و اختلالات شخصیت بین آن‌ها بیشتر مشاهده می‌شود. یعنی آسیب‌های که متوجه این کودکان می‌شود بسیاری از اوقات طولانی مدت است. از نظر نورؤسایکیاتری بررسی‌هایی که روی مغز این کودکان شده نشان می‌دهد که آثار طولانی مدت روی مغز ایجاد می‌شود که به راحتی از بین نمی‌رود.
کنکور چه اختلال روانی برای نوجوانان ایجاد کرده است؟
فریبرزی فر گفت: آنچه که شایع‌تر و واضح‌تر است، اختلالات اضطرابی است. برخی نوجوانان تحت تأثیر شرایط کنکور به قدری دچار اضطراب می‌شوند که آن را ر‌ها می‌کنند. اطرافیان در چنین مواقعی باید هشدار‌هایی که ممکن است به صورت پرخاشگری، بی‌حوصله شدن و گوشه‌گیری خود را نشان دهد، ببینند. در چنین مواقعی اگر خانواده‌ها پیگیر شوند و از یک متخصص کمک بگیرند آن مشکل مزمن نخواهد شد و حل می‌شود.
مصرف مواد مخدر در کودکان و عوامل مؤثر بر آن
فریبرزی فر درباره شیوع مصرف مواد مخدر میان کودکان و نوجوانان گفت: اخیراً تعداد نوجوانانی که مصرف مواد دارند در میان مراجعه‌کنندگان زیاد‌تر شده است. وجود سایر اختلالات روانپزشکی جزو شایع‌ترین عاملی است که ممکن است نوجوانان بیشتر به سمت مصرف مواد بروند. به طور مثال در کودکانی که دچار اختلال نقص توجه و بیش فعالی هستند احتمال اینکه به سمت مصرف مواد بروند بیشتر است، چرا که به دنبال پاداش هستند. این کودکان بیشتر کنجکاو هستند و ذهن بیقرار دارند. همچنین به دنبال تجربه‌های جدیدی هستند که لذت بخش است.
وی عنوان کرد: از عوامل دیگری که باعث افزایش مصرف مواد بین کودک و نوجوان می‌شود وجود اختلالات خلقی مانند خلق افسرده یا خلق دو قطبی است. از دیگر عوامل سوق دهنده به سمت مصرف مواد در کودک و نوجوان می‌تواند الگویی باشد که از خانواده دریافت می‌کند، اگر خانواده درگیر مصرف مواد باشد کودک یا نوجوان ممکن است بخواهد آن را تکرار کند.
او با اشاره به شایع‌ترین نوع مواد مخدر در بین نوجوانان گفت: معمولاً شایع ترین موادی که کودکان با آن شروع می‌کنند شامل سیگار، قلیان و حشیش است. این سه مورد دروازه ورود به سایر مواد مخدر است که متأسفانه در میان نوجوانان شایع شده است.
